Hoewel de vaccinatiebereidheid in Nederland torenhoog is en de meeste mensen inmiddels netjes een vaccinatie hebben gehaald, is er nog steeds een groep die weigert. Het is uiteraard het volste recht van eenieder om geen vaccin te halen, maar de klaagzang over de consequenties moet maar eens afgelopen zijn.
Op de een of andere manier is de groep weigeraars in Nederland kennelijk van mening dat een vrije keuze geen enkel gevolg zou mogen hebben. En dat is een wonderlijke redenering. Het dagelijkse leven zit namelijk vol directe en indirecte consequenties, waaronder zelfs beperkingen, die volgen op een keuze die we in alle vrijheid maken.
Als we een nachtje doorzakken in een gezellige kroeg, dan mogen we van de wet niet achter het stuur stappen om weer snel thuis te komen. Als we te laat zijn voor een afspraak, dan is dat geen geldig excuus om met 100 kilometer per uur door de bebouwde kom te jagen. En als we ons kapsel niet in de war willen laten raken, dan zullen we alsnog een helm op moeten zetten als we op een motor stappen.
Wetten
Het dagelijkse leven wordt beperkt door wetten en regels, gevat in dikke wetboeken. Er mag van alles niet, zowel strafrechtelijk als civiel. Denk bijvoorbeeld alleen al aan het verkeer, waar talloze regels zorgen voor een juiste en vooral veilige doorstroming. Maar ook in winkels, op de werkvloer en het uitgaansleven gelden regels. Bouwvakkers en bijvoorbeeld zorgpersoneel vinden het geen enkel probleem om beschermende werkkleding te dragen en verschillende noodzakelijke veiligheidsregels in acht te nemen, ook al leidt dat tot extra handelingen.
Keuzes die we in het leven maken hebben altijd gevolgen. Een berg wetten en regels die ons letterlijk in tijd en ruimte beperken in onze vrijheid zijn er niet om ons te irriteren, ze staan garant voor een samenleving waarin eenieder vrijheid kan ervaren. Zoals ik op deze plek wel eens eerder heb gezegd; het rode verkeerslicht voor de een is het groene licht voor de ander. De beperking van de een is de vrijheid voor de ander.
Concentratiekampen
Vaccinweigeraars schreeuwen inmiddels hevig verontwaardigd moord en brand over de gevolgen van hun eigen keuze. Zelfs de concentratiekampen en Anne Frank worden erbij gesleept om de ervaren beperkingen kracht bij te zetten. Dat is best raar als je bedenkt dat we in een land leven waar kinderopvangorganisaties al lang en breed kinderen mogen weigeren als ze niet gevaccineerd zijn tegen de mazelen. En bijna alle kinderen al op jonge leeftijd en zonder protest ingeënt worden tegen allerlei ziektes die vroeger potentieel dodelijk waren.
Op de een of andere manier hebben prikweigeraars nu het misplaatste idee dat ze tweederangsburgers zijn geworden. Alsof je een dronken stamgast luidkeels hoort klagen dat hij niet in zijn auto mag stappen om zwalkend naar huis te kunnen rijden.
Vaccinaties
De wetenschap is er inmiddels lang en breed over uit dat vaccinaties een belangrijk wapen vormen om ons uit deze coronacrisis te helpen. Uiteraard is het geen wonderdoekje met een 100% trefzekerheid, maar mensen die volledig gevaccineerd zijn tegen het coronavirus worden minder snel ziek, komen niet zo snel in het ziekenhuis terecht als ze wel ziek worden en zorgen naar het zich nu laat aanzien voor een lagere besmettingsoverdracht. Uit Brits onderzoek blijkt namelijk dat gevaccineerden die toch besmet raken het virus niet zo gemakkelijk overdragen omdat ze minder virusdeeltjes met zich meedragen.
Met andere woorden: vaccinaties werken. Dat blijkt ook snoeihard uit de cijfers. Wereldwijd zien landen inmiddels dat voornamelijk niet-gevaccineerden het ziekenhuis bevolken.
Wat wetenschappers ook zien is dat ongevaccineerden het feestje danig kunnen verpesten. Kijk bijvoorbeeld eens naar Israël, waar de besmettingen weer oplopen omdat 1 miljoen inwoners ervoor kiezen het vaccin niet te nemen. Het bracht premier Naftali Bennet ertoe te verzuchten dat 1 miljoen weigeraars de rest van het land in gevaar brengen en ervoor zorgen dat ook de gevaccineerden zich opnieuw aan een aantal voor hen beperkende regels moete houden om de Delta-variant niet te laten winnen.
Recht
Het is in Nederland niet verplicht om je te laten vaccineren, die vrijheid laten we aan de individuele burgers. Sterker nog: het is hier een grondwettelijk recht om te weigeren. Vergelijk dat eens met de Filipijnen waar je een celstraf riskeert als je je niet laat vaccineren of Indonesië waar een boete van 300 euro wacht op de weigeraars.
Roeptoeter nog eens over een dictatuur in Nederland, zou ik zeggen.
Dat wil echter niet zeggen dat er ook in Nederland geen gevolgen zitten aan die vrije keuze. Zoals beslissingen die mensen maken altijd gevolgen hebben in het echte leven. Er zijn maar weinig situaties waar mensen weg kunnen komen met alleen de lusten en de lasten gemakzuchtig terzijde kunnen schuiven of afschuiven op anderen. Persoonlijk lijkt het mij aan alle kanten gerechtvaardigd om bij een uiterst besmettelijke ziekte lichte en proportionele beperkingen op te leggen aan mensen die zichzelf en daarmee anderen bewust niet effectief wensen te beschermen, terwijl ze daar wel de gelegenheid toe hebben.
Uitsluiting?
Hoewel de prikweigeraars zelf moord en brand schreeuwen over de ‘vreselijke beperkingen’ die hen ten deel vallen, is de praktijk op dit moment volledig anders. Mensen die ervoor kiezen om geen prik te halen, worden niet uitgesloten. Hen wordt gevraagd om, in plaats van een vaccinatie, te testen voor toegang bij bijvoorbeeld evenementen. Ze moeten een negatieve test kunnen laten zien als ze in het vliegtuig willen stappen of naar een buitenlands vakantieadres af wensen te reizen.
Dat is het. Een simpele en snelle test om ervoor te zorgen dat andere mensen, die wel hun verantwoordelijkheid nemen, niet alsnog onnodig een extra risico lopen op een besmetting.
De vraag is natuurlijk of dat zo blijft. Zolang er mensen rondlopen die niet gevaccineerd zijn (op dit moment naar schatting 1,8 miljoen mensen in Nederland), blijft het virus immers zonder grote hindernissen rondwaren en ontstaan nieuwe mutaties. Meerdere landen gaan inmiddels dan ook over op drastische maatregelen om hier een einde aan te maken.
In Saudi-Arabië geldt vanaf augustus al een verbod om te winkelen in winkelcentra als je geen prik hebt gehad, in Moskou mogen werkgevers prikweigeraars schorsen zonder hen door te betalen en in Engeland mogen vanaf eind september alleen nog mensen die volledig gevaccineerd zijn een nachtclub of andere drukke gelegenheid binnen. Een negatief testbewijs is dan niet meer voldoende. In Frankrijk geldt een vaccinatieplicht voor zorgpersoneel. Zonder een prik ben je niet meer welkom op het werk.
Wanhoop
Of zulke verregaande maatregelen ook in Nederland zullen verschijnen, is niet te zeggen. De vraag rijst echter of er zoveel op tegen is. We zitten met zijn allen in een ongekende pandemie die wereldwijd al veel levens heeft gekost (bijna 4,4 miljoen), economisch ongekende schade heeft opgeleverd en bovendien verantwoordelijk is voor een steeds grotere groep patiënten die maanden na een opgelopen besmetting nog steeds de gevolgen ondervinden.
De evenementenbranche in Nederland ligt nog steeds bijna volledig stil, mensen die werkzaam zijn in die tak van sport zijn de wanhoop nabij. Ook het onderwijs zucht en kraakt en jonge leerlingen lopen een achterstand op.
Je kunt lang en breed een debat voeren over een vaccinatieplicht, juist om een crisis die zo groot en omvangrijk is effectief te bestrijden. Die zo gevreesde prikplicht is in enkele landen voor de klassieke infectieziekten (zoals mazelen) ook al jaren van kracht. Zo kennen Frankrijk en Italië een verplichte vaccinatie. In het laatste land moeten kinderen en personeel van kinderdagverblijven zich verplicht inenten, bij weigering wordt de kinderbijslag ingetrokken. Zoals al eerder gesteld mogen kinderdagverblijven in Nederland wettelijk kinderen weigeren die geen vaccinatie hebben gehad tegen de mazelen.
Absoluut
Vrijheden zijn nooit absoluut, je moet ze altijd afwegen tegen het recht van anderen. Dat is ook een vast onderdeel van ons recht. Denk bijvoorbeeld aan de vrijheid van meningsuiting, die onbeperkt lijkt maar wel degelijk wordt beperkt door het recht van anderen om niet slachtoffer te worden van leugens, laster en smaad. Zo is het ook met het gezondheidsvraagstuk; je eigen vrijheden kunnen worden beperkt om te voorkomen dat anderen onnodig lijden.
De kans is erg groot dat Nederland geen vaccinatieplicht in zal voeren. Maar dat wil niet zeggen dat er geen consequenties zitten aan het niet vaccineren. Zoals hoogleraar Staatsrecht Henk Kummeling deze week helder uit wist te leggen bij het radioprogramma Stand.nl:
‘De overheid kan je niet verplichten om een rijbewijs te halen, maar tegelijkertijd heb je dan niet het recht om aan het verkeer deel te nemen omdat je dan een risico vormt voor andere weggebruikers’
Hoewel de vergelijking natuurlijk niet helemaal opgaat (want vaccineren gaat over eigen lichamelijke integriteit), is het op zich wel een treffende vergelijking. Omdat het raakt aan wat het weigeren van een vaccin in de kern is; een risico. Niet alleen voor anderen die een extra gevaar lopen op een besmetting, maar ook op het risico dat een potentieel dodelijk virus op deze manier in leven kan blijven en kan blijven muteren. Om nog maar te zwijgen over de druk op de zorg.
Met het verkrijgen van een rijbewijs laat je zien dat je veilig aan het verkeer deel kan nemen, met een vaccin verklein je het risico voor jezelf en voor anderen. Feitelijk gezien ben je als niet-gevaccineerde een potentieel extra risico voor de gezondheid van anderen en een handig hulpmiddel voor een virus dat graag wil overleven.
Vaccinaties
Vaccins zijn ook bepaald niet nieuw of eng. We prikken in Nederland ieder jaar weer alsof het een lieve lust is en dat begon al in 1953 met vaccinaties tegen difterie. Daarna volgden kinkhoest en tetanus, polio, rodehond, mazelen, Haemophilus influenza type b, meningokokken, hepatitis B, baarmoederhalskanker en HPV. De mannen onder mijn lezers zullen zich nog levendig voor de geest kunnen halen hoe ze in diensttijd werden gevaccineerd met een ware cocktail aan middelen. Zonder gezeur.
Tijdens de griepvaccinatiecampagne van 2019 werd ruim 18% van de Nederlandse bevolking gevaccineerd; dan hebben we het dus over 3,1 miljoen mensen die zich vrijwillig met een vaccin lieten beschermen tegen de gevolgen van griep. Sinds 1997 kennen we dan ook het Nationaal Programma Grieppreventie. Het heeft nimmer tot demonstraties geleid.
Discriminatie
Er wordt de laatste tijd gesproken over discriminatie als het gaat om het maken van onderscheid tussen gevaccineerden en ongevaccineerden, bijvoorbeeld in het uitgaansleven. Maar niet elke vorm van onderscheid is ook meteen discriminatie. Zoals hoofddocent rechtsfilosofie Roland Pierik en hoogleraar filosofie Marcel Verweij onlangs in een goed onderbouwd stuk in NRC al aangaven:
Het maken van een indirect onderscheid is niet verboden als dit objectief wordt gerechtvaardigd door een legitiem doel en de middelen voor het bereiken van dat doel voldoen aan de eisen van passendheid, subsidiariteit en proportionaliteit.
Volgens deze deskundigen is het maken van passend onderscheid tussen de beide groep gerechtvaardigd omdat het een legitiem doel dient, te weten het voorkomen van besmettingen en overbelasting in de zorg. En dat is een helder en logisch standpunt.
Daar komt nog bij dat discriminatie wettelijk ziet op het maken van een verschil tussen mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen. Zo mag je geen onderscheid maken op basis van seksuele geaardheid, door bijvoorbeeld iemand daarom niet aan te nemen. Waarom niet? Omdat die geaardheid niet relevant is voor het uitoefenen van een baan.
Het kenmerk wel of niet gevaccineerd doet er daarentegen wel degelijk toe als je het hebt over toegang tot drukbezochte evenementen of stampvolle horeca waar ongevaccineerd zijn nu eenmaal een extra risico vormt voor de volksgezondheid. Dat wil niet zeggen dat gevaccineerden geen enkel risico vormen voor een besmetting, maar de kans is wel kleiner.
Miljarden
Inmiddels zijn wereldwijd 1.8 miljard volledig gevaccineerd en hebben bijna 2,5 miljard mensen een eerste prik gehad tegen het coronavirus, in Nederland staat de teller op rond de 22,4 miljoen prikken. Iedere week komen daar ongeveer 300.000 prikken bij.
Als je als weigeraar bewust ervoor kiest om geen vaccin te nemen, dan moet je ook accepteren dat daar gevolgen aan zitten. Zoals je ook niet aan het gemotoriseerde verkeer deel mag nemen als je er in alle vrijheid voor hebt gekozen om geen rijbewijs te halen. Het weigeren van een vaccin is (los van medische problemen die het onmogelijk maken) een vrijwillige keuze waar nu eenmaal consequenties aan zitten.
Accepteer die dan ook.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.