Is Marco Borsato wel onschuldig?

De bekende zanger Marco Borsato is vorige week vrijgesproken van het seksueel misbruiken van een 15-jarig meisje. De rechtbank zegt niet dat de verklaring van het slachtoffer onbetrouwbaar is, maar kan naar eigen zeggen niet voldoende bewijs vinden om tot een veroordeling te komen. Hoewel er iets te zeggen valt voor die conclusie, heeft de uitspraak mij ook weten te verbazen. U en ik zouden waarschijnlijk veroordeeld worden.

Iedereen heeft een mening over de zaak rond de bekende zanger en de uitkomst. Fans zijn blij met het resultaat (daar zijn het fans voor), anderen blijven Borsato beschouwen als een viezerik. Ik vraag mij echter persoonlijk af hoeveel mensen de strafzaak zelf intensief hebben gevolgd en het vonnis ook daadwerkelijk hebben gelezen. Want als je dat wel hebt gedaan, dan zou ik zeggen dat je wat minder stellig dient te zijn.

Samenvatting

Eerst even een korte samenvatting. Marco Borsato was ooit zeker een jaar of twintig nogal innig bevriend met de voorzitster van zijn fanclub. Zo innig dat hij met haar het bed deelde en regelmatig bij de vrouw over de vloer kwam. Borsato werd vast onderdeel van de vriendengroep van de moeder.

En zo kwam hij ook vaak in contact met de toen 15-jarige dochter van de vrouw. Zo vaak dat de vrouw van Borsato nogal wat vraagtekens had over dat contact. Vrouwen voelen dat aan.

En dat was niet geheel zonder reden ook, want het bleek dat de gevierde zanger met grote regelmaat het meisje op schoot had, met haar lingerie ging kopen (en toekeek hoe ze die eenmaal aangetrokken lingerie aan hem showde) en ook toestond dat het meisje, samen met andere vrouwen, aan hem hun borsten lieten zien.

Volgens het Openbaar Ministerie bleef het daar echter niet bij en zat Borsato meerdere keren met zijn vingers aan het geslacht en de borsten van het meisje. Uiteindelijk deed het meisje hier aangifte van.

Bewijsminimum

Zoals in alle zedenzaken is vervolgens de vraag hoe je iets gaat bewijzen waar geen directe getuigen van zijn. Omdat in het strafrecht een enkele verklaring nu eenmaal nooit kan leiden tot een veroordeling, dat heet het bewijsminimum ((Art. 342 lid 2 Sv). Als je daar niet mee zou werken, zou dat immers de weg openen voor mensen die uit rancune een ander een hak willen zetten.

Binnen de rechtspraak is echter overduidelijk bekend dat in zedenzaken vrijwel standaard weinig steunbewijs is, waardoor er bij dit soort zaken gewerkt mag worden met wat minder bewijs. Zo kan steunbewijs ook bestaan uit het op emotionele wijze doorvertellen van het verhaal over het misbruik door het slachtoffer aan een derde of uit verklaringen over het gedrag van de verdachte na het plegen van het strafbare feit.

Hoge Raad

De Hoge Raad heeft zich hier al eens uitgebreid over uitgesproken. Waar het op neerkomt is dat de bewijsminimumregel in zedenzaken ‘niet zo uitgelegd moet worden dat vereist is dat de handelingen die op de beschuldiging staan als zodanig bevestiging vinden in ander bewijsmateriaal, maar is het voldoende wanneer de verklaring van aangeefster op bepaalde punten bevestiging vindt in andere bewijsmiddelen’

Met andere woorden: de strafbare handeling zelf hoeft niet terug te komen in steunbewijs, maar de verklaring van het slachtoffer moet wel op bepaalde punten bevestiging vinden. De verklaring van de aangeefster staat dus nogal centraal.

Crux

Terug naar Borsato. De crux in deze casus zit hem in het gegeven dat het slachtoffer niet duidelijk kan verklaren waar het misbruik plaats heeft gevonden en wanneer. Dat speelt in het vonnis van de rechtbank een grote rol.

Maar ondertussen zit er in het dossier – anders dan bij veel zedenzaken – wel veel steunbewijs. Borsato heeft in een – heimelijk opgenomen – urenlang gesprek met de moeder aangegeven dat zijn gedrag ongepast was bijvoorbeeld. Ook stuurde hij het meisje seksueel getinte appjes en beschreef het slachtoffer in haar dagboek dat ze was misbruikt.

En dat is waar de Hoge Raad op doelt als het gaat om het bewijsminimum in zedenzaken en aansluiting zoeken bij de verklaring van de aangeefster zelf.

Betrouwbaarheid

Wat de rechtbank in Utrecht nu – opvallend genoeg – heeft gedaan, is helemaal geen oordeel geven over de betrouwbaarheid van de verklaring van de aangeefster. De rechters stellen dat er wat kanttekeningen te plaatsen zijn bij een aantal zaken (zoals eventuele beïnvloeding van derden bij de totstandkoming van de aangifte zelf en de exacte data en locaties), maar dat ze hier overheen stappen en meteen overgaan tot het vinden van steunbewijs.

Een opmerkelijke keuze.

Heimelijk

De rechtbank kijkt dus eerst naar het steunbewijs en begint met het heimelijk opgenomen tas-op-tafel-gesprek. Volgens de rechters kan het goed zijn dat de antwoorden van Borsato voor een buitenstaander vraagtekens oproepen, maar de rechtbank ziet er geen ‘ondubbelzinnige bekentenis’ in. Zelfs niet als de zanger begint over ‘tussen de benen’ en het ongepaste karakter van zijn ‘strelen’ van het meisje. Volgens de rechtbank is het ‘onduidelijk’ op welke handelingen Borsato dan doelt.

Tsja.

Dan de Whatsappgesprekken, de gesprekken waarin Borsato onder meer zei dat het meisje een ‘mooie vrouw is, met alles erop en eraan’ en dat als ze niet kan slapen ze zichzelf maar moet bevredigen. Hier maakt de rechtbank het zich wel heel makkelijk, door te stellen dat de seksueel getinte berichten van na de tenlastegelegde periode waren en dus niet kunnen dienen als steunbewijs. Punt.

Tsja, dat is wel heel kort door de bocht.

Emoties

Dan de emoties bij het slachtoffer, die volgens het strafdossier zichtbaar waren tegenover haar moeder en tegenover de onderzoeksrechter.

Daarover zegt de rechtbank dat die emoties geruime tijd na de vermeende ontucht zijn waargenomen en dus niet direct er na.

Hier gaat de rechtbank wel erg makkelijk over het gegeven heen dat de ontucht ook pas veel later bekend werd en dat het ook letterlijk acht jaren duurde voor de onderzoeksrechter het meisje sprak.

Dagboek

Dan het dagboek.

De rechtbank stelt vast dat een dagboek simpelweg uit dezelfde bron komt als de verklaring van de aangeefster. Bovendien kunnen deskundigen volgens de rechter niet met zekerheid vaststellen wanneer de passages over het misbruik door het slachtoffer zijn geschreven en wordt er ook niet geschreven over wanneer het ontucht plaats heeft gevonden. In het dagboek staat ‘vijf maanden geleden’ maar het kan volgens de rechtbank zo zijn dat die tijdsaanduiding later is toegevoegd. En dus kan het dagboek als geheel niet dienen als steunbewijs.

Wederom een wel heel summier oordeel.

Vrijspraak

De samenvatting van het vonnis is dan: we hebben geen oordeel over de betrouwbaarheid van de verklaring van de aangeefster en we zien het door het Openbaar Ministerie geopperde steunbewijs niet als bewijs.

En dus moeten we de verdachte vrijspreken.

Ik ga hier op deze plek beslist niet zeggen dat Marco Borsato schuldig is. Wat ik wel zeg is dat de rechtbank het door Justitie aangedragen steunbewijs wel heel erg in het voordeel uit laat pakken van de verdachte. Bij de geringste mate van twijfel gooien de rechters het bewijs in de prullenbak. Zonder rekening te houden met de vraagtekens die altijd in zedenzaken zitten, omdat er nu eenmaal zelden tot nooit getuigen in het dossier zitten die een en ander hebben gezien.

Oordeel

Als rechtbankverslaggever kan ik best een eind meegaan in de overwegingen van de rechtbank, maar na minstens duizend zedenzaken te hebben gedraaid, kan ik ook met een gerust hart het volgende oordeel geven:

Als u en ik op basis van dit dossier voor de rechter zouden komen te staan, dan durf ik wel te beweren dat de kans op een veroordeling best groot is. Het zou mij namelijk niet verbazen dat de rechtbank dan wel zou beginnen met het oordeel dat de verklaring van de aangeefster betrouwbaar is (‘waarom zou ze er ook over liegen, wat is haar motief’) en dat er vervolgens aansluiting zou worden gezocht bij steunbewijs.

Dat dus wel degelijk in het dossier te vinden is.

Bij het dagboek, bij de op zijn minst schuldbewuste verklaring van Marco Borsato tegenover de moeder, bij de emoties van het slachtoffer tegenover haar moeder en de onderzoeksrechter en bij de Whatsapp-gesprekken tussen verdachte en slachtoffer met een seksuele lading.

Waarom de rechtbank zo leunt naar Borsato, weet ik niet. Ik weet alleen dat in vele duizenden zedenzaken het bewijs anders wordt gewogen.

En dat geeft te denken.

Waardeer dit artikel!!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.