Burgerjournalisten nemen zichzelf totaal niet serieus

Nog een paar weken en dan gaat de rechtspraak werken met geaccrediteerde journalisten. Het nieuws zorgde voor nogal wat tranen bij burgerjournalisten, die de ‘persvrijheid’ al ten grave hebben gedragen. Beroepsroeptoeter Gideon van Meijeren stelde er zelfs gespeeld verontwaardigd Kamervragen over. En dat terwijl het de normaalste zaak van de wereld is en hoog tijd werd.

Ik werk zelf al sinds 2001 op diverse rechtbanken, en merendeels als verslaggever voor regionale en landelijke media. Jarenlang was het zo dat iedereen die van zichzelf vond journalist te zijn welkom was als journalist op rechtbanken. Dat was ook helemaal geen probleem, doorgaans ging het dan ook om echte journalisten – met een opleiding, stage en inkomsten – die werkten voor regionale omroepen of landelijke kranten.

Het begrip ‘burgerjournalist’ was nog niet echt doorgedrongen tot de maatschappij.

Activisten

De laatste jaren is dat – deels door de coronapandemie – anders geworden. Als journalist vermomde activisten hebben zich met camera en al de wereld van de rechtspraak binnengedrongen, alwaar ze pretenderen objectief verslag te doen.

Maar het tegendeel is waar en daar zijn genoeg voorbeelden van.

Nog niet zo lang geleden zag ik hoe Rico Brouwer van ‘Potkaars’ zich in de rechtbank gewillig aan liet sturen door de partner van Willem Engel, die hem vertelde wat hij precies moest filmen. Brouwer is zo ‘objectief’ en ‘integer’ dat hij ooit de Mussert-prijs uitreikte aan viroloog Marc van Ranst. Dan weet u wel hoe laat het is.

Een activiste genaamd Djamila Le Pair tikt stuk na stuk over oplichter Karim Aachboun, waarbij ze precies opschrijft wat hij graag wil horen. Zelfs evidente leugens worden schaamteloos overgenomen, met niet zelden een sneer naar de mainstream media.

Zwemjuf

Ook een voormalige aan mentale druk bezweken zwemjuf uit Rotterdam dringt zich de laatste maanden bewust op aan de perstafel, terwijl ze van toeten noch blazen weet, zich zelfs verbaal bemoeit met de inhoudelijke behandeling van een zaak en haar rechtbankuitjes op X afsluit met de tamelijk partijdige hashtag #teampartijY.

In de rechtbank in Den Bosch vertelde ze de dienstdoende bode ooit zonder een spoor van ironie dat ze naar de rechtbank was gekomen ‘om de pers te controleren’. Niet veel later moest ze haar telefoon en laptop inleveren.

Twee weken geleden werd ze wegens bedreiging en belaging geschorst bij de NVJ, in afwachting van haar royement.

JDTV

Al eerder hadden we Eric Donk, jarenlang het gewillige hulpje van de meermaals veroordeelde complotdenker Micha Kat, die met zijn gedateerde camera louter naar rechtszaken gaat waar hij hij zelf een complot omheen bedenkt. Inmiddels mag hij al geruime tijd niet filmen in de rechtbank van Rotterdam na bedreigingen van het personeel en de constatering dat hij al vier jaar geen werk meer publiceert.

De nieuwe persrichtlijn die per 1 juni in zal gaan, moet grotendeels een einde maken aan de (relatieve) wildgroei. En zo spannend is dat allemaal niet. In samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Journalisten is afgesproken dat alleen erkende journalisten (in bezit van politieperskaart, NVJ-perskaart of internationaal erkende perskaart) gebruik mogen maken van de persfaciliteiten.

Praktijk

Dat betekent in de praktijk dat alleen zij aan de perstafel en in de perskamer mogen werken, over gevoelige informatie mogen beschikken voor aanvang van een zaak, in de zaal gebruik mogen maken van hun telefoon en geluids- of beeldopnames mogen maken.

Een club van ervaren rechtbankverslaggevers, verenigd in een Whatsapp-gesprek, krijgen bovendien een speciale perspas van de rechtspraak, waardoor ze niet meer door de tijdrovende controle hoeven.

Hoewel ik best begrijp dat activisten hier boos over zijn, is het de normaalste zaak van de wereld. Er is geen enkel zichzelf serieus nemend evenement dat niet werkt met accreditatie. Probeer je tijdens het Songfestival, de Olympische Spelen, Ajax-Feyenoord of de Grand Prix van Zandvoort maar eens voor te doen als journalist om zo onder de noemer van persvrijheid binnen te komen.

Gaat je niet lukken.

Kamervragen

De verontwaardiging van Gideon van Meijeren is helemaal hypocriet. Zijn eigen Tweede Kamer hanteert een strikt persbeleid, waarbij je zelfs aantoonbaar moet werken voor een medium dat redactioneel onafhankelijk is en een inkomen uit journalistieke werkzaamheden moet vergaren. Journalisten in vaste dienst moeten een opdrachtbrief kunnen overhandigen, freelancers moeten aantonen dat ze een inkomen vergaren, ingeschreven staan bij de Kamer van Koophandel en in opdracht werken van een opdrachtgever. Gewoon binnenlopen met je camera is uit den boze. Er moet altijd via de Stafdienst Communicatie een accreditatie worden aangevraagd.

Gek genoeg hebben we daar Van Meijeren nooit over gehoord.

Zijn kansloze inmenging is ergens natuurlijk wel weer logisch. Als erkend verspreider van desinformatie (denk bijvoorbeeld aan de zaak Lisa) heeft de beste man alle belang bij podia waar hij kritiekloos zijn verhalen kan spuien.

Ruimte

De striktere persregels hebben als het goed is nog een voordeel: de ruimte voor de pers is schaars. Waar voorheen zo rond de twaalf plaatsen gereserveerd waren in een zittingszaal, zien we nu dat het niet zelden stopt bij vier of zes plaatsen. Dat heeft alles te maken met de verbeterde rechten van slachtoffers, waardoor een hele tafel is gereserveerd voor benadeelden en hun advocaten.

Een goede ontwikkeling voor het slachtofferrecht uiteraard, maar voor ons een beperking.

De afgelopen jaren kwam het dan ook te vaak voor dat professionele journalisten met een laptop op schoot tussen het publiek moesten zitten. Niet alleen een vervelende werkhouding, maar je staat ook nog eens onnodig bloot aan het commentaar van het publiek. We hebben zelfs al meegemaakt dat een perskamer tijdelijk werd gereserveerd voor slachtoffers, iets wat vooral voor radiomakers een probleem is, omdat ze dan hun bijdrage niet ergens rustig in kunnen spreken.

Beperkingen

Persvrijheid is een groot goed en op zich mag en kan een overheid niet bepalen wie journalist en wie niet. Dat zou een gevaarlijk glijdende schaal zijn. Maar er mag wel in samenwerking met de beroepsgroep gekeken worden naar wie in aanmerking komen voor bepaalde rechten. Wie zich daar niet aan conformeert, kan alsnog gewoon verslag komen doen van rechtszaken. Maar dan wel met hele redelijke beperkingen.

Burgerjournalisten staan altijd op de barricades als het gaat om hun rechten, maar als het gaat om plichten haken ze een voor een af. Ze doen niet de moeite om een relevante opleiding te volgen of een stage af te ronden, sluiten zich niet aan bij een erkende beroepsvereniging en vegen hun achterste af met journalistieke codes. Onder het valse mom van vrije meningsuiting toeteren ze evidente leugens rond, alsof ze iets groots en meeslepends op het spoor zijn.

Dat wat ze stellen blijkt stelselmatig nooit te kloppen, maar en passant beschadigen ze er wel onschuldige mensen mee.

Onderdompelen

Als je dan zo nodig journalist wil spelen: schrijf je in bij een relevante opleiding, leer het vak door middel van een goede stage, ga meters maken door gewoon eerst korte berichten te schrijven, dompel je onder in een redactie waar mensen je leren wat het is om journalist te zijn en kom dan eens terug met je beroep op rechten.

Journalistiek is een vak.

Als je jezelf serieus neemt, neem het vak dan ook serieus.

Waardeer dit artikel!!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.