Twee dingen vallen me echter altijd op in de reacties:
1) mensen graven zich diep in in hun eigen gelijk
2) mensen kunnen slecht argumenteren
Voor het eerste heb ik alle begrip. Zo zit de mens nu eenmaal in elkaar. Verreweg de meeste mensen redeneren naar het eigen gelijk toe en zoeken vervolgens alleen nog maar naar de bewijzen om dat eigen gelijk te onderstrepen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt zelfs dat sommige moordenaars uiteindelijk letterlijk denken dat ze het niet hebben gedaan. De hersenen beschermen in deze de gastheer. Wie ben ik om de natuur tegen te spreken? Bij verreweg de meeste verdachten die ik langs zie komen, zie je al dat ze op zijn minst onderweg zijn om de eigen schuld langzaam maar zeker weg te schuiven op anderen of de omstandigheden.
Met het tweede aspect heb ik meer moeite. Ik moest daar laatst aan denken toen twee boze ingezondenbrievenschrijvers mij verweten sensatiebelust te zijn. Ik had geschreven over twee alleenwonende autisten. Een had zich schuldig gemaakt aan een poging tot moord, de ander aan een bedreiging. Hoe ik het in hemelsnaam in mijn hoofd haalde om in het krantenverhaal zo duidelijk naar voren te halen dat de mannen autistisch zijn? Ik schreef toch ook niet over de blonde haarkleur van een verdachte? Had ik soms een hekel aan autisten?
Die argumentatie begrijp ik niet. In het strafrecht speelt de geestelijke gesteldheid van een verdachte een zeer grote rol. In bovenstaande gevallen zowel bij het ontstaan van het strafbare feit (beide heren konden door de autistische stoornis niet normaal reageren op externe stress zoals een conflict met een woningbouwvereniging of vermeende overlast van buren), als bij de afdoening van de zaak (rechters houden rekening met de stoornis, een van beide verdachten kreeg door zijn handicap zelfs een tbs met dwangverpleging voor de kiezen).
Ik zie werkelijk niet in hoe ik de autistische stoornis geen rol had kunnen laten spelen in het verhaal. Het was nieuws en het had een functie. Dit in volstrekte tegenstelling tot de haarkleur van een verdachte.
Ik vroeg me vervolgens af waarom er zoveel commentaar was gekomen. Is het omdat geestelijk zieke mensen niet aangepakt mogen worden? Rust daar een taboe op? Vinden wij deze mensen zielig of niet in staat tot een weerwoord? Ík heb het antwoord niet paraat.
In een van de boze reacties verweet men mij alleenstaande autisten zomaar en volstrekt ten onrechte weg te zetten als een ‘sluimerend gevaar voor de maatschappij’.
Om heel eerlijk te zijn krijg ik na vijf jaar rechtbankwerk inderdaad sterk het gevoel dat deze groep inderdaad een verhoogd risico vormt voor de maatschappij. Niet omdat ze slecht zijn, maar omdat een aantal niet om kan gaan met conflicten. Ze krijgen letterlijk de kolder in de kop en kunnen dan rare dingen gaan doen. Van brandstichting tot doodslag. Ik vraag mij oprecht af of deze mensen zonder begeleiding wel te vertrouwen zijn.
Als ik door hierover te schrijven het etiket sensatiebelust krijg opgeplakt, dan moet dat maar. Het stelselmatig negeren en doodzwijgen van dit mechanisme lijkt mij gevaarlijker.