Met statistieken kun je alle kanten op. De kale cijfers geven iedereen een uitgelezen kans om een groep te framen of te haten. Zelfs (sommige) journalisten gebruiken tegenwoordig hijgerig en met zichtbaar genoegen de kale cijfers om een punt te maken. Dit verhaal gaat over hoe je met cijfers alles kunt beweren en tegelijkertijd helemaal niets zegt.
Als u dit leest en u bent man, gefeliciteerd. U bent zwaar oververtegenwoordigd in de misdaadcijfers. Eigenlijk een gevaar voor de samenleving. Mocht u ook nog eens in het autismespectrum zitten, dan bent u helemaal een gevaar. Uit Zweeds onderzoek blijkt dat 15% van de detentiebevolking daar in het spectrum zit. De onderzoekers denken dat het percentage nog hoger is onder zedendelinquenten.
In Nederland kennen we zelfs speciale afdelingen voor autisten in tbs-klinieken. Dat kan toch geen toeval zijn. U moet wel heel erg gevaarlijk zijn. Als u een andere stoornis heeft (inclusief een verslaving), gefeliciteerd. De kans dat u een eerzame burger bent is zeer klein. Zo grofweg tachtig procent van de detentiepopulatie heeft een stoornis of heeft ooit een stoornis gehad, dus u moet wel een crimineel zijn.
Mocht u dit lezen als blanke heteroseksuele man, u behoort tot de grootste groep kindermisbruikers. Uit onderzoek blijkt dat tachtig procent van de verdachten en daders namelijk niet pedofiel is en dat allochtonen beduidend minder vaak voorkomen in de statistieken als het gaat om kindermisbruik.
Mogelijk hebt u een oorlog of gewapend conflict meegemaakt, ook dan bent u aan de beurt. Uit cijfers uit de Verenigde Staten blijkt dat de detentiebevolking daar voor ongeveer 8% bestaat uit veteranen. Amerika kent zelfs speciale veteranenrechtbanken om misdrijven te kunnen berechten.
Moordcijfer
Waar het dan om gaat? De Amerikaanse basis Fort Carson kwam rond de oorlog in Irak in het nieuws omdat de misdaadcijfers torenhoog waren toen de eerste soldaten uit Irak terugkeerden. Het moordcijfer verdubbelde, zedenzaken kwamen zelfs drie keer vaker voor. Teruggekeerde soldaten van de basis werden uiteindelijk in verband gebracht met elf moorden.
Ook Nederland heeft ervaring met veteranen die het spoor bijster raken. Maar liefst 9022 veteranen op een onderzochte groep van ongeveer 40.000 veteranen bleken ooit verdacht te zijn van één of meerdere strafbare feiten. In veel gevallen gaat het om meerdere contacten met de politie. Ook valt op dat het aandeel rijden onder invloed en mishandeling groter is dan bij de groep niet-militairen
Laten we dat even samenvatten. Mannen zijn gevaarlijk. Mensen met een stoornis zijn gevaarlijk. Oud-soldaten zijn gevaarlijk.
Studenten
Maar het gaat verder. Studenten in Nederland zijn nogal eens betrokken bij uitgaansgeweld. Daklozen komen vaak in aanraking met de politie en ordehandhavers en Polen zonder bekend woonadres werden in 2018 drie keer zo vaak aangehouden als dezelfde groep Marokkanen.
Dat zijn de kale cijfers. Aan u om een groep uit te kiezen waar u eens stevig tegen aan wenst te schoppen. Wie is hier de schuldige? Is er een politicus in de zaal die zijn gevolg de vraag wil stellen of ze meer of minder veteranen wensen? Meer of minder studenten? Minder mensen met een stoornis?
Cijfers spreken niet. Ze geven louter iets weer. Een ieder zal begrijpen dat sommige veteranen het lastig krijgen als ze terugkeren naar de gewone maatschappij. Er zijn trauma’s om te verwerken, de normale maatschappij is een vreemde plek geworden waar mensen je niet begrijpen, het onverwerkte leed en het onbegrip kan zorgen voor woede. Zoals de onderzoekers in Nederland vaststelden: ‘ten opzichte van alle verdachten in de politiestatistieken lijkt het delictenprofiel van veteranen meer voort te komen uit een interne motivatie, zoals woede of verzet’.
Daar komt nog eens bij dat sommige delicten geregistreerd staan als ‘veteraan’, maar in werkelijkheid plaatsvonden voor het in dienst treden van het leger. Over nuances gesproken.
Mensen met een trauma of een stresstoornis die als gevolg daarvan in de fout gaan. Het is bepaald geen verrassing te noemen. Uit een studie in 2010 door het Naval Health Research Center in San Diego onder 1543 uitgezonden mariniers met PTSS bleek al dat ze een zes keer grotere kans hebben om asociaal en agressief gedrag te vertonen dan soldaten die zonder stressstoornis huiswaarts keren.
Een stresstoornis en trauma’s als aanjager voor ongewenst gedrag. Met volgens deskundigen ook nog eens het probleem van drankgebruik, moeite met aanpassen en economische achterstand. Misschien kunt u wat dat betreft de recent gepubliceerde cijfers over de criminele asielzoekers ook nog eens voor de geest halen.
Stoornis
Het is ook niet lastig uit te leggen waarom zoveel gedetineerden een stoornis hebben. De onbalans in het hoofd is niet zelden direct verantwoordelijk voor ongewenst gedrag. Mensen in een psychose bijvoorbeeld zien en voelen dingen die er niet zijn, waardoor een wandelingetje op straat een enge ervaring kan worden. Met bedreigingen waartegen ze zich denken te moeten verdedigen.
En wat te denken van de onvermijdelijke verslavingen? Meer dan eens direct de oorzaak van criminaliteit. Als het geld op is, moet er geld geregeld worden. De zucht naar de high of de roes is sterker dan het morele besef. Mijn en dijn is geen harde grens meer door de noodzaak om te scoren.
Autisten
Speciale afdelingen voor autisten in tbs-klinieken? Zijn die dan zo gevaarlijk? Soms krijgen autisten inderdaad tbs omdat ze door hun stoornis agressief zijn geworden. Maar soms komen ze ook gewoon op de speciale afdeling terecht omdat ze door hun beperkte inzicht in het voelen en denken van anderen en het niet goed kunnen doorzien van sociale situaties simpel niet goed kunnen worden behandeld tussen de andere patiënten.
Studenten in het uitgaansleven? Agressieve medeburgers? Studenten gaan vaker uit en zijn daarom vaker betrokken bij (al dan niet door drankgebruik aangemoedigd) uitgaansgeweld dan de gepensioneerde vakbondsman die thuis in de leunstoel met zijn welverdiende biertje naar de televisie zit te kijken.
En dan de Marokkaanse of Antilliaanse medeburgers. Er gaat geen dag voorbij of iemand weet de kale statistieken wel naar voren te brengen als wapen om die groep af te schilderen als notoir niet deugend en slecht. Als je de groepen afzet tegen de algemene populatie, dan scoren de jonge mannen in de groep inderdaad niet goed. Ze worden vaker aangehouden, vaker verdacht en krijgen vaker een celstraf.
Slechte duider
Ook hier is de statistiek echter een tamelijk slechte duider. Een groep afzetten tegen de algehele populatie is een slechte manier om cijfers te interpreteren. Omdat het namelijk vaak gaat om een groep jonge mannen waar de opleiding niet is gelukt, waar er geen werk is en als gevolg daarvan ook geen of weinig inkomsten. Het percentage werkloze Marokkanen is ongeveer drie keer zo hoog als het percentage werkloze autochtonen. Marokkanen scoren bovendien rond de vier keer zo hoog als het gaat om lage inkomens. En met de opleiding is het al niet veel beter. Marokkanen komen opvallend vaak niet verder dan het basisonderwijs. Bijna vier keer zo vaak als autochtonen
Vergelijk je deze groep dan ook met een allochtone groep jonge mannen met dezelfde kenmerken (met betrekking tot opleiding, inkomen en werk) dan zie je de cijfers hard naar elkaar toe schuiven.
Asielzoekers
Dit gaat ook op voor de recente cijfers over zich misdragende asielzoekers. Crimineler als je de groep (2.2 procent) vergelijkt met de algehele populatie, maar zelfs minder vaak verdacht van een misdrijf als je de groep vergelijkt met een vergelijkbare groep autochtonen (jong, man, weinig inkomsten). Die bovendien nog niet eens maand na maand met zijn allen bij elkaar zijn gezet in een bepaald niet sfeervol opvangcentrum.
En zo laten we ons vrij collectief in de luren leggen door de statistiek. Het is als zeggen dat je niet kunt verdrinken in een meer dat gemiddeld een meter diep is. Of beweren dat rijden met drank op het verkeer veiliger maakt omdat de meeste ongelukken worden veroorzaakt door automobilisten die niet gedronken hebben.
Persoonlijk ben ik dol op cijfers en ik gebruik ze dan ook graag. Ook de journalistiek kan niet zonder cijfers. Maar we moeten ze wel blijven zien als startpunt voor een verhaal. De cijfers zijn niets zonder duiding, zonder de verhalen er achter.
Het negeren van dit standpunt zal leiden tot een legitimatie van haat, onvrede, populisme en uiteindelijk draconische maatregelen. Dan krijg je politici die heel hard roepen dat bepaalde groepen preventief moeten worden gedetineerd omdat uit de statistiek zou blijken dat ze vaak de fout in gaan.
Niet zelden zijn het dezelfde politici die de eigen zorgwekkende cijfers over registraties van partijleden met alle liefde negeren.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Met een grotere bijdrage steun je me nog veel meer. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.