Wie gehoord wil worden, moet ook luisteren

Het kan niemand ontgaan zijn, het was de afgelopen week de week van de ‘ongehoorden’. Met een aan wraakzucht grenzend enthousiasme wisten ze de sociale media te overspoelen met hun eigen gelijk. Een nieuwe omroep zou de waarheid eindelijk aan het licht brengen en een stem geven aan hen die nooit worden gehoord. Weg met de oude media! Maar is het niet zo dat je ook moet luisteren als je gehoord wenst te worden?

Wie zijn oor te luister legt op sociale media zag de afgelopen week (maar eigenlijk al jaren) een interessante rode draad in de commentaren van de ‘ongehoorden’. Zij menen dat journalisten van de traditionele media de waarheid verzwijgen of op zijn minst anders inkleuren, al dan niet in opdracht van de overheid, tegen betaling. Dat is een interessant (en oud) fenomeen, maar klopt het ook?

Op alle redacties van de traditionele media is het bijna dagelijkse kost; nieuwsconsumenten die hun beklag doen omdat bepaalde onderwerpen niet aan bod zouden zijn gekomen.

Waarom geven jullie geen aandacht aan [insert onderwerp]? Jullie verzwijgen zeker weer iets!!

Redacties lezen die mailtjes en meer dan eens volgt een korte zoekslag in het archief. Bijna altijd blijkt dan dat die onderwerpen wel degelijk aan bod zijn gekomen. En soms zelfs overmatig. U kunt het letterlijk zo gek niet bedenken of de onderwerpen zijn wel langsgekomen, probeer het eens in de zoekvensters van de sites van de traditionele media, zou ik zeggen. Tik in welk onderwerp volgens u nooit aan bod komt. Het resultaat zal u verbazen.

De massale aanrandingen in Keulen? We hebben er over geschreven (weet ik toevallig omdat ik een van de eerste journalisten was die er een stuk over schreef). Kritiek op de theorie over klimaatverandering? Alle kranten en actualiteitenrubrieken hebben de criticasters aan het woord gelaten. Ruimhartig nog wel. Immigratie? Kolommen vol met teksten van bekende en onbekende Nederlanders, voor- en tegenstanders, die er iets van vinden.

De waarheid van Geert Wilders en Thierry Baudet? Het zijn zo’n beetje de meest besproken politici binnen de traditionele media. Een tweet van de heren is bijna gegarandeerd nieuws. De beschrijving van het populisme binnen de traditionele media in Nederland kun je gerust betitelen als aanpakken met fluwelen handschoenen. Waar de heren in het buitenland onverkort worden aangeduid als extreemrechts (of erger), doen we dat hier in de nieuwskolommen en rubrieken niet. Het is de erfenis van Pim Fortuyn en de succesvolle campagne van zijn ontevreden kiezers om kritiek voor altijd weg te zetten als demonisering.

Het is zelfs een misverstand om te denken dat de pers in Nederland een voorkeur heeft voor links. Uit een onderzoek in aanloop naar de verkiezingen bleek zelfs dat nieuwkomer Baudet (FvD) meer aan het woord was gekomen in de traditionele media dan alle vijf nieuwkomers in de politiek bij elkaar.

Trump

Het verwijt aan de media dat er niet op een eerlijke manier gewerkt wordt is niet nieuw. En het gebeurt overal. Begin 2017 liet Donald Trump weten dat de media aanslagen door radicale moslims verzwijgen. Dat hoort u goed. Media zouden bewust zwijgen over aanslagen. De president van de Verenigde Staten noemde zelfs 78 terroristische aanslagen die zouden zijn verzwegen. ‘Unreported’, zoals hij het letterlijk zei.

The Washington Post ging eens op onderzoek uit en ontdekte dat de lijst onder meer verhaalde over de aanslag op de Pulse nightclub in Orlando en een aanslag in San Bernardino. In beide gevallen was de media-aandacht overweldigend geweest. Het Trump-team haastte zich later om te zeggen dat de aanslagen niet werden verzwegen, maar dat er niet genoeg aandacht aan was geschonken….Het was underreported.

Mocht u denken dat hier sprake is van een foutje, dat is niet zo. Trump weet als geen ander een frame in de hoofden van zijn kiezers te plaatsen. En dat werkt, zijn grootste fans zien de pers in de Verenigde Staten inmiddels als vijand van het volk. Een deel van de Amerikanen wil zelf graag gehoord worden, maar aan luisteren doen ze niet.

Fakenieuws

Een treffend voorbeeld in Nederland van gehoord willen worden (maar niet luisteren) gaat over een man die al geruime tijd stickers weet te verspreiden met daarop NOS=Fakenieuws. Hij heeft zelfs een jas gemaakt met die woorden pontificaal op de voorkant. Toen verslaggevers van de NOS de man vroegen of hij wel eens naar het NOS-Journaal keek, gaf hij een veelzeggend antwoord.

Hij had al vijftien jaar geen NOS-Journaal meer gezien.

Deze dynamiek zien we ook op sociale media terug. Journalisten krijgen met regelmaat te horen dat ze onzin en leugens verkopen. Op de vraag of die mensen dan ook voorbeelden kunnen noemen, blijft het doorgaans erg stil. Niet zelden maakt men zich van de discussie af door onbeschaamd te melden dat ze ‘al jaren’ geen kranten meer lezen. Het is een steeds weer terugkerend fenomeen. Mensen die mij verwijten te werken voor een ‘kutkrant’ (AD) die ‘alleen maar leugens opschrijft’, geef ik steevast het antwoord dat ik in ieder geval blij ben dat die mensen het AD lezen. En steeds maar weer weet men trots te melden dat ze ‘die kutkrant’ helemaal niet lezen.

Wel gehoord willen worden, maar niet luisteren.

Ik vraag mij oprecht af of de ‘ongehoorden’ interesse hebben in de waarheid. Of ze echt willen weten hoe iets zit. Willen ze de werkelijkheid of willen ze louter hun eigen perceptie van de werkelijkheid?

Ik snap best dat mensen de traditionele media boos afwijzen als ze gewoon willen lezen dat een verkeersongeluk op Amsterdam CS toch op zeker een terreurdaad was. Die mensen worden boos als journalisten opschrijven dat het helemaal geen terreur was. Als de hoofdredacteur van de Telegraaf op de radio stelt dat er bij een kopschopincident ook autochtonen betrokken waren, dan is dat ongetwijfeld tegen het zere been van de lezer die al de overtuiging had dat het louter om allochtonen ging. Als wij niet meteen melden dat de recente steekpartij in Den Haag op zeker een aanslag is, worden sommige mensen echt razend. Waarom schrijven wij dat niet op? Als later blijkt dat die steekpartij inderdaad geen terreur was, horen we de criticasters niet meer terug. Of ze blijven volhouden dat we iets verzwijgen.

Als wij melden dat de massale aanrandingen in Frankfurt nooit hebben plaatsgevonden, kan en wil men dat niet accepteren. Zelfs als de veroorzaker van het nepnieuws dat heeft toegegeven. En ik begrijp ook best dat mensen de traditionele media de rug toekeren als ze zelf heilig geloven in het frame dat homoseksuelen louter wat te duchten hebben van intolerante allochtonen… en dan plotseling moeten lezen dat de blanke man het grootste probleem is.

Jukebox

Ik heb het hier wel vaker gezegd; de journalistiek is geen jukebox voor de perceptie van de lezer. De journalistiek moet objectief onderzoek doen en een verslag maken van de werkelijkheid. Ook als dat niet in lijn is met de perceptie van sommige lezers.

Kritiek zal altijd blijven bestaan. Omdat sommige mensen helemaal niet willen lezen wat er speelt, ze willen louter bevestiging van hun eigen wereldbeeld. Als journalisten wetenschappers aan het woord laten die waarschuwen voor de gevolgen van klimaatverandering, dan is dat voor sommige nieuwsconsumenten al snel partij kiezen. Omdat ze er zelf niet in geloven. Als diezelfde journalisten critici van de klimaatverandering aan het woord laten (en dat gebeurt best vaak), dan zijn het plotseling helden.

Een goede journalist schrijft niet op wat mensen denken, maar doet een poging om uit te vinden hoe het werkelijk zit. Mensen kunnen denken dat de rechtspraak in Nederland maar een softe bedoening is, maar als uit cijfers blijkt dat we in Nederland een best streng strafklimaat hebben in vergelijking met onze buurlanden, dan is dat de werkelijkheid. Een werkelijkheid die rechtbankverslaggevers dagelijks meemaken. Of mensen dat nu leuk vinden of niet.

Leiband

Een verwijt dat ook vaak terugkomt is dat de traditionele media aan de betaalde leiband lopen van de overheid. Een merkwaardige stelling. Ik heb persoonlijk voor best veel kranten en omroepen (regionaal en landelijk) gewerkt en heb nog nooit een opdracht gekregen van welke overheid dan ook om op een bepaalde manier over een onderwerp te schrijven. Laat staan dat ik ooit een cent heb mogen ontvangen van die overheid in ruil voor een artikel.

Laatst gebeurde het weer op Twitter. Iemand wist mij melden dat de MSM maar eens moesten schrijven over het ‘graaigedrag’ van Klaas Dijkhoff (VVD). Bijzonder, omdat de extra inkomsten van Dijkhoff juist via de traditionele media aan het licht waren gekomen. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor de verdenkingen tegen oud Justitie-topman Joris Demmink. Het waren de traditionele media die daar uitvoerig over hebben geschreven. Die artikelen gingen er in als zoete koek, toen wij publiceerden dat er volgens het Openbaar Ministerie geen bewijs was gevonden, waren we uiteraard weer verkeerd bezig.

Politici moeten aftreden omdat de traditionele media schandalen onthullen. De vermeende beïnvloeding van ambtenaren op het proces tegen Geert Wilders werd in het licht gezet door RTL Nieuws. Denk ook aan de bonnetjesaffaire van Fred Teeven. En zo zijn de voorbeelden legio.

Wie gehoord wil worden, moet ook luisteren. Het beeld dat de traditionele media op de hand zijn van de zittende macht is feitelijk onjuist. Het beeld dat wij zwijgen over gebeurtenissen in het land klopt niet.

Afkomst

Een ander voorbeeld. Nieuwsconsumenten nemen het ons kwalijk als er bij een gebeurtenis niet meteen melding wordt gemaakt van de afkomst van verdachten. Daar is een simpele verklaring voor. Wij melden wat journalistiek relevant is. Als er een causaal verband is tussen afkomst en een gebeurtenis, dan melden wij dat. Als wij helemaal niet weten wat het motief is van een verdachte, dan is afkomst op dat moment ook niet relevant.

Als donkere jongens een blanke jongen aanvallen omdat zij een racistisch motief hebben, dan is afkomst wel degelijk van belang. Maar als je dat motief niet weet, dan is het wat raar en tamelijk onrechtvaardig om daar al over te speculeren. Dat is geen journalistiek, dat is activisme.

Ik ga hier niet beweren dat journalisten geen fouten maken. Niets menselijks is ons vreemd. Maar het gaat niet aan om journalisten te veroordelen op basis van onware stellingen en onwetendheid over de publicaties.

Pedofilie

Nog een goed voorbeeld van onterechte kritiek op basis van onwetendheid is een stuk dat ik onlangs schreef voor deze website. Over het gegeven dat kindermisbruikers meestal niet pedofiel zijn. Dat stuk leverde een storm aan kritiek op. Ik moest volgens sommigen wel pedofiel zijn, anders zou ik deze onzin toch niet publiceren?

Op een dergelijk moment zie je dat nieuwsconsumenten de boodschapper afschieten zonder de boodschap daadwerkelijk zelf te kennen. De eigen perceptie is belangrijker geworden dan de waarheid. De waarheid is zelfs een ongemakkelijke waarheid geworden die men liever niet wil horen.

Ik zal het nog maar eens een keer zeggen: de journalistiek is geen jukebox voor uw eigen perceptie. Journalisten dienen niet ingedeeld te worden in ‘goed’ en ‘slecht’ op basis van het eigen wereldbeeld van de nieuwsconsumenten.

Een ieder is uiteraard vrij te kiezen voor een krant of omroep. Maar bedenk dan wel wat u van de journalist vraagt. Wenst u louter bevestiging van de eigen gedachten of wenst u betrouwbare informatie waarmee u in vrijheid een belezen eigen mening kunt vormen?

Waardeer dit artikel!!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt me ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.

Mijn gekozen donatie € -
Delen