Complotdenkers noemen zichzelf ook wel eens compleetdenkers. Ze menen dat ze meer kennis en overzicht hebben en daarom ‘wakker’ zijn en dichter bij de waarheid staan. Helaas voor hen blijken de meeste complotten juist het resultaat van onwetendheid. De afgelopen week waren daar weer wat pijnlijke voorbeelden van te zien.
Zo ging deze week bijvoorbeeld een complot viraal over de World Health Organization (WHO). Complotdenkers vonden een artikel van Skynews dat ging over de ontwikkeling van nieuwe vaccins tegen ‘onbekende’ virussen. In publicaties van de WHO al jaren ‘Disease X’ genoemd.
Geheel in de stijl van complotdenkers werd een bijzondere gedachte op het nieuws losgelaten. Hoe kunnen onderzoekers nu in hemelsnaam een vaccin ontwikkelen tegen een onbekend virus? Zie je wel dat het allemaal geplande operaties zijn? Dit is bio-terreur! Dit zijn bio-wapens!
De werkelijkheid is een stuk minder spannend. Al jaren is duidelijk dat bepaalde ziekteverwekkers rondgaan in de dierenwereld, zoals de vogelpest, apenpokken en het Hantavirus (overgedragen door ratten en muizen). Een aantal van die ziekteverwekkers heeft de potentie om over te springen op de mens. Welk virus uiteindelijk over zal springen is echter niet bekend, vandaar dat de WHO de term ‘Disease X’ heeft bedacht.
Simpel omdat niet duidelijk is welk specifiek virus een concreet gevaar voor de mens zal vormen.
Lijst
Het virus waartegen nu vaccins worden ontwikkeld, is dus helemaal niet onbekend. Het is slechts onbekend welk virus op de lijst uiteindelijk over zal springen op de mens. Om enigszins voorbereidingen te treffen gaan onderzoekers van de virussen op de lijst met het hoogste risico om over te springen na of ze er nu al een vaccin tegen kunnen ontwikkelen.
Vergelijk het met een nieuwe brandkraan die bij u in de straat wordt geplaatst door de gemeente. Dat wil niet zeggen dat de gemeente van plan is om uw huis af te laten fikken, ze treffen voorbereidingen om dat juist te voorkomen mocht er sprake zijn van een brand.
Koopmans
Er zijn talloze voorbeelden te vinden van deze dynamiek. Zo gaat er al een tijdje een videoclip rond van een interview van Eva Jinek met viroloog Marion Koopmans. In het gesprek wordt gesproken over een mogelijke pandemie die op komst zou zijn. Koopmans legt aan Jinek uit dat dit in het ‘tienjarenplan’ van de WHO staat. U kunt het wel raden: de zelfbenoemde compleetdenkers menen subiet schuimbekkend dat dit het bewijs is dat de organisatie zelf de pandemie in de planning heeft staan.
Koopmans geeft het gewoon toe!
Uiteraard is dit niet het geval. De WHO schetst als organisatie belast met de gezondheidszorg als sinds haar bestaan mogelijke scenario’s en waarschuwt om voorbereidingen te treffen omdat er de komende tien jaar naar verwachting een grote infectieziekte-crisis kan komen.
Als het KNMI waarschuwt voor een code geel vanwege regen en harde wind, dan is het ook niet het KNMI dat het weer weet te beïnvloeden. Als de inlichtingendienst AIVD waarschuwt voor terreuraanslagen, dan hebben ze zelf ook geen aanslagen in de planning.
De Jonge
Nog niet zo lang geleden zag de complotsekte een complot in het gegeven dat politicus Hugo de Jonge van tevoren de vragen wist die hem gesteld werden tijdens Het Grootste Coronaspreekuur, een live uitzending op YouTube met als presentator Jeroen Pauw.
Ja, mensen. Welkom in de wereld van de televisie. Zo werkt dat. Hoewel deze uitzending op YouTube was, is dit hoe het in het televisie- en radioland werkt. Programma’s hebben een redactie en die redactie doet de productie van (bijvoorbeeld) een talkshow. Zo krijgen gasten in een voorbespreking te horen waar een debat ongeveer over gaat. Op de radio is dat vaak niet anders. Gasten die inbellen in de studio bijvoorbeeld weten vaak heel goed al welke vragen er ongeveer worden gesteld.
Het is doorgaans geen impulsief theekransje of borreltafelgesprek.
In het Grootste Corona Spreekuur mochten mensen vooraf al aangeven welke vragen ze hebben. Een redactie zou de vragen uitkiezen. In het kader van effectieve informatievoorziening is het dan niet gek dat de experts die aan het woord komen op de hoogte worden gesteld van de vragen. Zo kunnen ze zich voorbereiden en effectief met een antwoord komen.
Hartaanvallen
Het is niet zo dat alle complotten rusten op onwetendheid. Maar veel nepnieuws en desinformatie wordt door een bepaalde groep klakkeloos voor waar aangenomen omdat de kennis er niet is om bepaalde ontwikkelingen te kunnen duiden.
Denk bijvoorbeeld aan de dynamiek rond hartaanvallen bij jonge sporters. Iets wat nog steeds leeft op sociale media en bij ieder sterfgeval in de sportwereld weer opduikt. Onderzoekers van Amsterdam UMC kwamen deze week naar buiten met een onderzoek waaruit bleek dat er geen bewijs is dat de coronavaccinaties zorgen voor meer hartaanvallen. Bij gevaccineerde sporters komen plotselinge hartstilstanden niet vaker voor dan bij anderen.
Toch briest een bepaalde groep bij ieder incident dat het te wijten is aan de prikjes. Ook hier speelt onwetendheid een rol. Simpel niet de kennis bezitten om te weten dat hartaanvallen bij sommige (top)sporters al vele jaren een gegeven is. Een bepaald percentage van de mensheid heeft nu eenmaal – veelal verborgen – problemen met het hart. Bij een zware inspanning kan dat problemen geven. Het is bijvoorbeeld de reden dat er van professionele voetballers hartfilmpjes worden gemaakt als ze weer eens een transfer hebben gemaakt.
In opdracht van de KNVB zijn alle profvoetbalclubs met ingang van het seizoen 2007-2008 verplicht een hartfilmpje te laten maken van de selectiespelers.
Rechtspraak
In de rechtspraak zie je een vergelijkbare dynamiek. Het verwijt ‘D66-rechters!’ is niet van de lucht als er vonnissen worden vergeleken. Hoe kun je nou een maand celstraf geven voor ontucht met minderjarigen en vijf maanden cel voor een fakkeldreiger? Politiek proces!
Dat kan omdat een straf op veel meer rust dan het strafbare feit zelf. De voorgeschiedenis van de dader, noodzaak tot behandeling, zelfinzicht, spijt, ouderdom van de zaak, impact van het feit (bij de fakkeldreiger op de democratie) etc. Rechtspraak is maatwerk.
Beachbar
Deze week ging ook een filmpje rond van Beachbar Fifty in Kiev, de hoofdstad van Oekraïne. Jonge, mooie mensen genoten op het oog zorgeloos van een zonnige dag. Voor een akelig grote groep mensen was dat aanleiding om te stellen dat ‘die hele oorlog’ fake is. Waarom geld en wapens sturen naar een land waar ze optimaal genieten van het leven?
Ik weet niet wie de mensen zijn die hier in trappen, maar kennelijk denken ze dat een moderne oorlog een heel land van 600.000 vierkante kilometer even hard treft. Wie een beetje heeft opgelet weet dat de frontlinie in Oekraïne helemaal in het oosten van het land ligt, een dikke zevenhonderd kilometer van Kiev vandaan. Dat is honderd kilometer verder dan de afstand tussen Amsterdam en Berlijn. Ironisch genoeg zijn het juist de door het Westen geleverde wapens (luchtafweer), waardoor Kiev op goede dagen relatief veilig is voor het oorlogsgeweld.
Macht
Kennis is macht en als je meer weet van een bepaald onderwerp zie je sneller dat wat op het eerste oog vreemd lijkt, helemaal niet zo vreemd is. Daar komt bij dat de samenleving steeds complexer aan het worden is en het vertrouwen in autoriteiten zoals de overheid en de wetenschap bij veel mensen uitgehold is. Dat wat een deskundige zegt wordt niet meteen meer voor waar aangenomen.
Op zich is een dergelijke kritische houding natuurlijk goed, maar een bepaalde groep mensen legt die kritiek bepaald niet aan de dag als het om de eigen feitelijke kennis gaat.
En zo gaan nepnieuws en desinformatie nog altijd moeiteloos als een lopend vuurtje door de maatschappij.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.