Deze maand schoot een Amerikaanse man dertien landgenoten dood bij een winkelcentrum in Buffalo. Elf van de dertien slachtoffers waren zwart en dat is geen toeval. De schutter radicaliseerde online en vreesde ‘een crisis die uiteindelijk zou leiden tot een volledig raciale en culturele vervanging van het Europese volk’. Een gevaarlijk complot waar ook in ons land al jaren schrikbarend instemmende geluiden over te horen zijn.
De 18-jarige Amerikaanse schutter Payton Gendron omschrijft zichzelf als een fascist, een witte supremacist en antisemiet. Online kwam hij naar eigen zeggen berichten tegen over de lage geboortecijfers van de witte bevolking wereldwijd. Hij reed bewust naar een winkelcentrum in een buurt waar volgens hem een hoog percentage van de bevolking zwart is. Ook stelde hij het eens te zijn met de man die in maart 2019 in een moskee in Nieuw-Zeeland 51 mensen doodschoot.
Fox News
De gedachten van schutter Gendron komen bepaald niet uit de lucht vallen. Diverse Republikeinen hameren al tijden op het ‘gevaar’ van omvolking. De conservatieve Fox News-presentator Tucker Carlson schoof het idee van The Great Replacement vanaf 2019 steeds vaker naar voren. Andere medewerkers van de rechtse omroep volgden in het spoor en Republikeinse politici deden lustig mee.
De voormalige president Donald Trump maakte er een speerpunt van tijdens de verkiezingen. Tijdens een speech in juli 2017 in Polen, nam Trump letterlijk de taal van de complottheorie over. Hij omschreef immigratie als een ‘strijd voor het Westen’ en stelde letterlijk dat migranten onderdeel waren van een plan om ‘onze beschaving te ondermijnen en vernietigen’.
De schadelijke retoriek werkt. Eind 2021 liet een enquête zien dat 1 op de 3 Amerikanen geloven dat er een poging wordt ondernomen om Amerikaanse burgers te vervangen door immigranten. ‘The Great Replacement’ is van origine een samenzweringstheorie van witte supremacisten. Ze menen dat het eigen witte volk en de eigen cultuur het af zal leggen ten faveure van immigranten en andere culturen. De theorie mixt doorgaans antisemitisme in de giftige cocktail.
De gevolgen zijn niet mals. Sinds 2010 zijn er onder invloed van omvolkingsgedachten talloze aanslagen geweest. Utoya en Oslo: 77 doden (uit angst voor ‘omvolking aangejaagd door de elite’). Oak Creek: 8 doden. Charlestone: 9 doden. Quebec: 6 doden. Pittsburgh (dader hield Joodse mensen verantwoordelijk voor het organiseren van een ‘immigranteninvasie’): 11 doden. Christchurch: 51 doden. El Paso (angst voor Hispanic invasie): 23 doden. Hanau: 11 doden. Buffalo: 10 doden.
Individu
Het is altijd lastig om de daden van een enkel individu te koppelen aan een gevaarlijk complot, maar in dit geval kun je heel goed stellen dat er meer aan de hand is. Extreemrechtse ideeën over omvolking duiken steeds vaker op en Nederland is daar geen uitzondering in. Dat begon al met Pim Fortuyn die het consequent had over de ‘vijfde colonne’ om het gevaar van moslims en migranten aan te duiden.
Zijn exacte woorden: We hebben hier godverdomme een vijfde colonne. Laat ik nu maar alles zeggen. Een vijfde colonne, van mensen die dit land naar de verdommenis willen helpen.
Op 10 mei gaf de kersverse omroep Ongehoord Nederland ruim baan aan de Belgische politicus Filip Dewinter. Zijn boodschap? ‘Onze manier van leven wordt vervangen door omvolking’. De Winter presenteerde bij de omroep zijn nieuwe boek ‘Omvolking, de grote vervanging’
Hoe duidelijk wil je het hebben, zou ik zeggen? Zijn woorden werden door ON voorzien van beelden van straten en markten in Nederland waar veel mensen met hoofddoekjes rondliepen.
Ook FvD-leider Thierry Baudet staat erom bekend omvolkingsgedachten te verspreiden. In 2020 sprak hij de volgende woorden tijdens een debat:
‘De Europese Unie is een staat in wording. Al dat geld gaat naar de wording van die Staat. Dus naar het regelen van buitenlandse politiek. Naar het opzetten van veerdiensten om immigranten vanuit Afrika over te zetten naar Europa om de nationale identiteit te verzwakken zodat er geen nationale staten meer zijn’
Kwaadwillend
In een lezing begin 2017 noemt Baudet vluchtelingen en migranten zelfs ‘kwaadwillende, agressieve elementen, die ons maatschappelijk lichaam in ongehoorde aantallen worden binnengeloodst’. Ook gaf hij meerdere keren te kennen dat hij wil dat Europa dominant blank en cultureel blijft zoals het is.
Baudet maakt zich naar eigen zeggen zorgen om de homeopathische verdunning van de samenleving en wil het liefst terug naar een boreale wereld. Oftewel: het overwegend blanke Europa voor de door hem verfoeide migratiestromen.
Ook PVV-leider Geert Wilders heeft het sinds 2016 regelmatig over het gevaar van omvolking, zijn partij heeft op dit moment maar liefst 17 zetels in de Tweede Kamer. Wilders roemt opiniemaker Joost Niemöller (‘een van de weinigen in intellectueel en journalistiek Nederland die wakker is en het taboe niet mijdt’), een man die voortdurend in ronduit racistische tweets en boodschappen wijst op het gevaar van omvolking.
Wilders twitterde in 2020 nog de volgende tekst:
‘Geen omvolking, geen gelukzoekers, geen welkom voor half Afrika maar gewoon Nederland weer voor onze eigen mensen. Zoals het ooit was en zoals het weer wordt als de PVV het voor het zeggen krijgt’
De Nederlandse geheime dienst AIVD waarschuwde onlangs voor het groeiende gevaar van extreemrechtse groepen. Het verheerlijken van terroristisch geweld door deze rechts-extremistische groepen is volgens de dienst een groeiend probleem. Een aanslag door eenlingen of groepjes wordt inmiddels door de dienst ‘voorstelbaar’ geacht.
Multicultureel
Op zich kan ik mij best voorstellen dat sommige Nederlanders in een multiculturele buurt zich zorgen maken. Omdat dingen veranderen en hij of zij het idee heeft in de minderheid te zijn. De ironie wil dat de meeste mensen zich wel realiseren dat minderheden een slechtere behandeling krijgen in het leven.
Maar hier is meer aan de hand. Het complot van The Great Replacement heeft het namelijk niet over een multiculturele maatschappij, maar over overheden die bewust de eigen identiteit en cultuur willen verzwakken. Een dergelijk complot is gevaarlijk, omdat labiele geesten in dat geval het idee krijgen dat de overheid zich willens en wetens tegen hen keert. En als de overheid niet ingrijpt, dan staat de weg open om er zelf wat aan te doen. Precies zoals het nu in de Verenigde Staten al jaren gaat. De dreiging van terreur vanuit extreemrechts is daar inmiddels groter dan van jihadistisch geweld.
Je moet altijd oppassen met de schuldvraag, zeker als het gaat om aanslagplegers, die doorgaans kampen met ernstige stoornissen. Maar als populisten bij voortduring teksten in de islam direct koppelen aan terreur, kunnen we dan ook niet zo langzamerhand vaststellen dat het oneindig wijzen op omvolkingstheorieēn medeverantwoordelijk kan zijn voor het gedrag van ontspoorde rechts-extremistische terroristen?
Of is die spiegel misschien te scherp?
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.