Waarom zou je een 17-jarige jongen sparen die zijn eigen moeder op gruwelijke wijze met een hockeystick uit het leven sloeg? Met minstens vijftien ellendige slagen?
Op 1 oktober 2010 geeft de moeder van Johan aan dat ze zelfmoord wil plegen. Vanaf haar bed in haar slaapkamer vraagt ze haar zoon om hulp. Hij moet haar aan een touw ophangen in het bos.
Johan kan het niet en wil het niet. Hij zoekt een manier om zijn moeder op andere gedachten te brengen. Niet veel later komt hij terug met een hockeystick. Met het slaghout hoog boven zijn hoofd probeert hij haar te overtuigen. ‘Kijk, je wilt niet dood’.
Maar zij wil het wel. En Johan breekt. Na al die jaren.
‘Toen ging er bij mij een soort knop om. Ik zie mijzelf staan met die hockeystick en zie die stick een beweging naar beneden maken’.
Minimaal vijftien keer.
De 17-jarige Johan gaat voor zijn gruwelijke daad niet levenslang de cel in. Of twintig jaar. Of een jaar. Hij krijgt een gevangenisstraf van twaalf maanden, waarvan zes maanden voorwaardelijk. Plus een klinische behandeling van maximaal een jaar.
Johan is volgens de deskundigen zeer sterk verminderd toerekeningsvatbaar. Een acute stressstoornis. Een product van een uitzonderlijke gezinssituatie. Van langdurige traumatisering. Van sociaal-emotionele schade. Van een gezin waar Johan door zijn moeder verantwoordelijk werd gemaakt voor haar eigen welbevinden. De krant sprak van een zeer veeleisende vrouw.
Johan is een product van zijn opvoeding en het product is ernstig beschadigd. Met als resultaat een gruwelijke doodslag. Een ernstig misdrijf waar volgens de rechtbank een vrijheidsstraf van aanzienlijke duur op staat. Johan is minderjarig, maar de rechtbank meent dat het feit zo ernstig is dat hij volgens het volwassenrecht berecht mag worden.
En toch.
Uit het vonnis:
‘Tegen het opleggen van een langdurige vrijheidsstraf pleit naar het oordeel van de rechtbank een aantal omstandigheden. Rekening moet worden gehouden met de zeer sterk verminderde toerekeningsvatbaarheid van verdachte ten aanzien van het door hem gepleegde delict. Van belang is verder dat verdachte pas zeventien jaar oud is en dat hij zelf in bepaalde zin (ook) moet worden gezien als slachtoffer, namelijk van de buitengewoon complexe gezinssituatie waarbinnen hij tot nu toe heeft moeten opgroeien. Dit heeft hem schade berokkend in sociaal/emotioneel opzicht. Het valt nog te bezien in hoeverre die schade in de toekomst kan worden hersteld. Daarnaast dreigt vanuit zijn jeugdervaringen en zijn betrokkenheid bij de gewelddadige dood van zijn moeder het ontstaan van een post traumatische stressstoornis. Indien deze vrees bewaarheid wordt, zal dit het functioneren van verdachte negatief beïnvloeden. Verdachte zal hoe dan ook verder door het leven moeten met de wetenschap dat door zijn toedoen zijn moeder op gruwelijke wijze om het leven is gebracht. De moeder met wie verdachte een – hoe complex verder ook – innige band had en die hem volgens zijn zeggen ondanks haar problematische persoonlijkheidsstructuur heeft omringd met haar aandacht en liefde. Het zal veel van verdachte (en zijn familie) vergen om datgene wat is gebeurd, een plek te kunnen geven in het toekomstige bestaan van alle dag’
Je zou het nuance kunnen noemen.