In de nacht van 5 op 6 mei jaagt een 24-jarige automobilist het licht uit de ogen van twee tieners in Alblasserdam. De automobilist knalt met een veel te hoge snelheid door rood en schept de slachtoffers. Later blijkt dat hij in vier jaar tijd maar liefst 52 verkeersovertredingen had weten te verzamelen. Tijd om de heilige status van het rijbewijs eens onder de loep te nemen.
De dubbele dood in Alblasserdam is geen incident. Met enige regelmaat blijkt in de rechtszaal dat veroorzakers van ernstige ongevallen al het nodige op hun kerfstuk hebben. Niet zelden blijken drankrijders bijvoorbeeld al vaker met een slok op te zijn gepakt. Iedere week staan verdachten terecht die ondanks een ontzegging van de rijbevoegdheid gewoon zonder rijbewijs doorrijden.
Uit onderzoek van Fonds Slachtofferhulp naar roekeloos rijgedrag bleek eerder al dat in ruim een derde van de onderzochte verkeersmisdrijven waarbij gewonden of doden vielen, een dader betrokken was die al veel op zijn kerfstok had. Soms zelfs een ongeval veroorzaakte zonder geldig rijbewijs door een eerdere veroordeling.
Wet Mulder
De automobilist die verantwoordelijk is voor de dood van de twee tieners kon jarenlang in de fout gaan zonder al te grote gevolgen. Hij reed onder meer door een rood kruis op de weg, over de vluchtstrook, gaf geen voorrang aan voetgangers op een zebrapad en reed te hard in de bebouwde kom. Meer dan vijftig overtredingen in vier jaar tijd en dat zijn dan alleen nog de zaken waar hij voor gepakt werd. Met de zeer magere pakkans in het verkeer zou je best de stelling kunnen verdedigen dat hij veel vaker in de fout moet zijn gegaan.
Waarom hij dan toch nog legaal achter het stuur mocht kruipen, zit hem in de aard van de verkeersovertredingen. Die vallen namelijk veelal onder de zogenaamde Muldergedragingen en worden niet geregistreerd. De automobilist in kwestie krijgt per geval een boete en daarmee is de kous af.
Registreren
Nu ben ik geen voorstander van het registreren van alles wat los en vast zit, maar het probleem is hier wel dat je op deze manier een bepaald patroon mist. Slachtofferhulp Nederland sprak hier bij monde van woordvoerder Roy Heerkens onlangs over bij de NOS.
‘Je moet hier toch scherper naar kijken. Dit kan gewoon niet en hier had gewoon eerder ingegrepen moeten worden. Je moet op een gegeven moment een patroon zien. 52 overtredingen in korte tijd geven aan dat er toch sprake is van gevaarlijk rijgedrag’.
In het strafrecht speelt recidive een grote rol. Zogenaamde first offenders (voor het eerst in aanraking met politie en Justitie) kunnen doorgaans rekenen op milde straffen. Daders die vaker in de fout zijn gegaan hebben aanzienlijk minder krediet. Er is zelfs ooit een maatregel bedacht om veelplegers onverkort te kunnen veroordelen tot twee jaar detentie (ISD-maatregel) als ze voor de zoveelste keer worden gepakt, al is het voor een simpele diefstal.
Een dergelijke specifieke veelplegersmaatregel is er niet voor verkeersveelplegers. Bovendien leert de ervaring dat rechters terughoudend zijn met het afpakken van het rijbewijs voor langere tijd. Als automobilisten aangeven dat ze hun rijbewijs nodig hebben omdat ze mantelzorger zijn of naar hun werk moeten rijden, dan heeft dat doorgaans een mildere rijontzegging tot gevolg. Het rijbewijs is niet zelden een belangrijk onderdeel van iemands leven, dus is het op zich niet zo heel erg gek dat hier voorzichtig mee om wordt gesprongen.
De vraag is echter wanneer er een duidelijke grens in zicht komt en dan helpt het niet als Muldergedragingen niet geregistreerd worden, waardoor het zicht op een gevaarlijk patroon ontbreekt.
Topsport
In verkeerszaken geven rechters niet zelden aan dat autorijden topsport is. In de praktijk blijkt ook dat er door de rechtspraak een enorme verantwoordelijkheid wordt gevraagd aan mensen die een auto besturen. Dat wat moeilijk te zien is (een fietser bijvoorbeeld in druk verkeer) moet je wel zien, als je je emotioneel niet lekker voelt, moet je wat de rechters betreft eigenlijk niet in je auto stappen.
Die houding staat in schril contrast met hoe we omgaan met verkeersveelplegers, en dan met name met automobilisten die bij herhaling hebben aangetoond het verkeer niet serieus te nemen.
Natuurlijk, er worden rijontzeggingen opgelegd en automobilisten moeten een cursus volgen als ze het te bont maken. Maar kennelijk missen we de echte wegpiraten nog te vaak omdat het rijbewijs in Nederland als heilig wordt gezien.
Plichten
Wie na tig lessen een rijbewijs heeft gehaald kan dat beschouwen als een recht om deel te nemen aan het verkeer. En dat is een belangrijk recht. Maar met ieder recht komt ook een verantwoordelijkheid. Een plicht. De plicht om in te zien dat een auto een wapen is in verkeerde handen. Wie bij herhaling aantoont die plicht niet serieus te nemen zou beter in de gaten moeten worden gehouden dan nu het geval is.
Waar een veelpleger met betrekking tot diefstallen doorgaans nog jaren in een proeftijd komt, waar begeleiding vaak onderdeel van is, worden verkeersveelplegers veel minder in de gaten gehouden. Terwijl zij bij uitstek een gevaar kunnen vormen voor ons allen. In 2015 is er al een begin gemaakt met een betere controle, door bepaalde overtredingen wel te registreren, maar het is niet genoeg om goed zicht te krijgen op wegpiraten.
Jaarlijks raken meer dan 430.000 personen betrokken bij een verkeersongeluk, 130.000 mensen komen hierdoor op de spoedeisende hulp terecht. Meer dan 600 personen overlijden aan de gevolgen van een verkeersongeval.
Dat zijn geen misselijke cijfers, ze geven in ieder geval aan dat deelnemen aan het verkeer een zeker risico met zich meedraagt. Genoeg reden in ieder geval om het rijbewijs niet heilig te verklaren en eens een systeem in de benen te zetten om wegpiraten beter te signaleren en beter in de gaten te houden. Desnoods met een rijbewijsslot in de auto om te voorkomen dat ze zonder rijbewijs weer in de auto stappen.
Om de nadruk eens meer te leggen op de plichten die bij een rijbewijs horen in plaats van op het heilige recht om een rijbewijs te mogen bezitten.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.