Het was te verwachten. Toen de 22-jarige Rikkie Kollé als eerste transgender werd verkozen tot Miss Nederland 2023 stond met name radicaalrechts op de achterste benen. In grote woorden werd bijkans het definitieve einde van het vrouwzijn aangekondigd. Op sociale media buitelden vileine vrouwen over elkaar heen om mooie plaatjes te laten zien van ‘echte vrouwen’. De lelijke intolerantie van de boodschap straalde ervan af.
Voor de duidelijkheid: transgenders die een gooi doen naar een (modellen)verkiezing zijn helemaal niet nieuw. De nu zo onder vuur liggende Rikkie Kollé deed in 2018 mee aan het elfde seizoen van Hollands Next Top Model en haalde toen de finale. In 2019 bereikte ze de finale van de internationaal beroemde en prestigieuze Elite Model Look.
Er was geen ophef.
We kunnen ook prima wat verder terug in de tijd. In 2015 won Loiza Lammers, geboren als jongetje, het televisieprogramma Hollands Next Top Model. Ook over de grens kijken ze al een tijdje een stuk verder dan het stereotype: in 2018 werd transgender Angele Poche gekroond tot Miss Spanje. In 2012 kwam transgender Jenna Talackova tot de laatste twaalf kandidaten in Canada.
Het is eigenlijk bizar dat het allemaal nog zoveel haat oproept. Jonge vrouwen kijken massaal naar de make-upfilmpjes van transgender Nikkie de Jager (14,2 miljoen abonnees), maar als een transgender een missverkiezing wint is het land te klein en zijn vrouwenrechten ineens in gevaar.
Een missverkiezing als scherprechter voor vrouwenrechten, het kan verkeren.
Lelijk
In veel commentaren valt nu te lezen dat de Nederlandse winnares Kollé een ‘lelijke vrouw’ is en dus niet had moeten winnen. Ook dat is (los van smaak) een misvatting. De verkiezing tot Miss Nederland gaat volgens de organisatie niet alleen meer over uiterlijk. Het is een combinatie van ‘beauty, brains en business’.
‘Bij Miss Nederland gaat het niet om het vooroordeel dat het om alleen maar uiterlijk en glamour gaat of dat het een vleeskeuring is. Het gaat om brains, business en beauty. Een lief, sociaal, maatschappelijk betrokken karakter met daarnaast duidelijke ambities, doorzettingsvermogen en een verhaal to share with the universe’, aldus de organisatie.
Rolmodel
Een winnares dient dus een voorbeeld te zijn voor anderen, een rolmodel, een vrouw met een verhaal. Wij zijn natuurlijk geneigd dit meteen te koppelen aan het zijn van een rolmodel voor jonge meiden, maar je kunt dit natuurlijk ook eens een keer laten gelden voor kinderen die worstelen met hun identiteit.
En die zijn er.
We hebben in Nederland naar schatting tussen de 90.000 en 390.000 transgender personen (afhankelijk van welke definitie je gebruikt). Daar kun je van alles van vinden, maar deze mensen identificeren zich niet met het geslacht waarmee ze zijn geboren. Ze voelen zich vrouw of man en worstelen met het verkeerde lichaam waarin ze zijn geboren. De wetenschap begint ook voorzichtig te ontdekken dat de hersenen van transgenders het meest lijken op de hersenen van het gender waarmee ze zich identificeren, al zijn de resultaten van onderzoek niet eenduidig.
Het afdoen als een modegrill wil zeggen dat je geen enkel oog hebt voor de mentale staat van anderen.
Geschiedenis
Het is ook beslist geen ‘moderne hype’ of ‘woke’. Grappig genoeg werd er vroeger veel toleranter gedacht over gender. In talloze culturen bestaan namelijk al vele honderden jaren diverse genders. De oude Romeinen accepteerden het, het Joodse geloof beschreef maar liefst acht verschillende genders en de Navajo-indianen vier. Meerdere Noord-Amerikaanse indianenstammen kennen dit principe en omarmen het (tegenwoordig two-spirit genaamd). Bij de Scythen hadden transgenders de status van priester: de Enareeën.
In het middeleeuwse christendom werd Jezus regelmatig afgebeeld met een vrouwelijk lichaam.
In het zuiden van Mexico erkent men al eeuwen een derde gender, bekend als de muxes; mensen die zichzelf zien als genderqueer. In India, Bangladesh, Pakistan en Nepal bestaat een derde geslacht: noch man, noch vrouw. In Kenia en Tanzania leven mashoga, mensen die als man geboren zijn en zich al jong identificeren als vrouw. Ze vervullen cruciale rollen bij huwelijksceremoniën.
Transseksualiteit komt overal ter wereld voor en is een verschijnsel van alle tijden. Al in de Grieks-Romeinse oudheid worstelden mensen met een verkeerd lichaam en werd bijvoorbeeld overgegaan tot castratie om ongewenste lichaamsdelen te verwijderen.
Bestaansrecht
Wat ik maar zeggen wil: transgenders (in de breedst mogelijke definitie) bestaan en ze hebben alle recht om zich te voelen zoals ze zich voelen. Ze verdienen het niet om weggedrukt te worden in een benauwende hokje omdat wij krampachtig vast blijven houden aan een scherpe scheidslijn tussen mannen en vrouwen, louter en alleen op basis van fysieke kenmerken.
Of een missverkiezing veel bijdraagt aan de rechten van transgenders valt te bezien (zeker met de moderne backlash van de eeuwige haters), maar met een winnares als Rikkie Kollé is er wel sprake van een zekere acceptatie. De acceptatie dat mensen die zich intrinsiek vrouw voelen ook gezien worden als vrouw.
Kolle is een jaar lang het uithangbord van de organisatie en zal bij evenementen zichtbaar zijn. Ze zegt ook te zullen strijden voor acceptatie van transgenders en het aanpakken van de te lange wachtlijsten voor hulp bij transformatie. In plaats van dat toe te juichen, ontstaat er een onfrisse discussie over wie zich vrouw mag noemen en wie beslist niet.
Acceptatie
Het is al zo vaak gezegd als het aankomt op acceptie van minderheden: zichtbaarheid is van essentieel belang. Zoals mensen met een donkere huidskleur zichzelf willen herkennen in (onder meer) de helden van het witte doek en kinderen met een handicap het prettig vinden om in reclames en op televisie rolmodellen te zien met een handicap.
Het is niet voor niets dat de scenarioschrijvers van de populaire jeugdserie Spangas op 28 oktober 2016 actrice Iris Stenger in de serie uit de kast lieten komen als transgender.
Verstoppen
Je kunt hoog en laag blijven springen en krampachtig vast willen houden aan hoe de wereld er volgens jou uit moet zien en tot in de eeuwigheid der dagen uit moet blijven zien, maar er zijn nu eenmaal mensen die anders zijn. En die mensen verdommen het langer om zichzelf te verstoppen omdat ze niet passen in de strikte hokjes die wij voor ze bedacht hebben.
En gelijk hebben ze.
Als mensen die worstelen met hun identiteit vaker rolmodellen zien waar ze zich in wel in kunnen herkennen, dan zie ik niet wat daar verkeerd aan is.
Zoals Kollé het zelf meer dan terecht stelt:
‘Ik wil een rolmodel zijn voor mensen, iets wat ik zelf vroeger om me heen heb gemist. Ik hoop dat mensen gaan inzien: wij queers kiezen hier ook niet zelf voor, laat ons in onze waarde’.
Sneuvelen
Je kunt prima een debat beginnen over transgenders in vrouwenkleedkamers of op het sportveld. Daar zitten kanten aan die mogelijk schuren en die moet je ook durven te benoemen.
Maar een transgender die een missverkiezing wint die volgens de regels (mede dankzij Donald Trump) gewoon openstaat voor transgenders is geen heuvel waar we op moeten sneuvelen.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.