Elf jaar na het dodelijke drama van Baflo mag de dader van de rechter als vrij man Nederland verlaten. Hij heeft dan al met al ongeveer zes jaar in een tbs-kliniek gezeten. Die uitspraak zorgde voor enig rumoer op sociale media. Want hoe is het toch mogelijk dat een man die twee levens nam nu al klaar is met zijn straf? Na een eis van levenslang?
Op 13 april 2011 gaat het helemaal mis in het kleine Groningse dorp Baflo. Alasam S. slaat eerst met een brandblusser zijn vriendin Renske Hekman dood. Op zijn vlucht komt hij een motoragent tegen, die hij met diens dienstwapen uit het leven schiet. Alsof dat nog niet genoeg is, schiet S. op twee inwoners van het dorp, waarbij een van de slachtoffers wordt geraakt.
Hoe het drama kon gebeuren, is wel duidelijk. S. kreeg een dag voor het dodelijke drama te horen dat hij als asielzoeker niet langer in Nederland mag verblijven en raakt in een psychose. Na een ruzie met zijn vriendin volgt een uitbarsting van geweld.
Levenslang
Het Openbaar Ministerie neemt de zaak zo hoog op dat alleen een levenslange straf passend en geboden is, maar de rechtbank meent dat met de zwaarste straf in ons systeem terughoudend moet worden omgegaan. De rechters komen tot een celstraf van 28 jaar. In hoger beroep gaat de zaak op de kop. De hogere rechters oordelen dat S. voor het doden van Renske Hekman niet verantwoordelijk kan worden gehouden door zijn psychose, het neerschieten van de agent is hem in verminderde mate toe te rekenen. Er wordt een celstraf van 5,5 jaar en tbs met dwangverpleging opgelegd. Zes jaar na het drama vertrekt S. naar een tbs-kliniek.
Vorige week werd duidelijk dat de rechtbank de tbs met dwangverpleging voorwaardelijk stopt. S. mag als ‘vrij’ man terugkeren naar zijn geboorteland Benin, in West-Aftika. Hij wordt daar opgevangen door familieleden en wil een eigen bedrijfje starten.
Maatregel
En dat is in deze kwestie het probleem. Tbs is een maatregel en geen straf. De bedoeling is de samenleving te beschermen en uiteindelijk de dader weer te resocialiseren. Maar hoe doe je dat als de dader niet meer gewenst is in Nederland? S. heeft geen proefverlof gekregen, niet eens een rondje door het dorp. Nooit in de plaatselijke supermarkt geweest. Waarom niet? Omdat zijn behandelaars er geen meerwaarde in zien. Nederland is Benin niet. Door de andere cultuur en omstandigheden zou gewenning aan de specifieke Nederlandse maatschappij geen verschil uitmaken.
Voor het Openbaar Ministerie is dat een probleem. Want hoe weten we of S. om kan gaan met de dagelijkse beslommeringen? Hoe reageert hij als met de bus gaat of bij de kassa zijn boodschappen af gaat rekenen? Want dat is wat we in Nederland met tbs’ers doen. We sturen ze gefaseerd (eerst met begeleid en daarna onbegeleid) op verlof om te kijken hoe ze zich gedragen en of ze zich staande kunnen houden in de maatschappij zonder voor problemen te zorgen.
Behandelplatform
Bij S. weten het niet. Wat we wel weten is dat zijn behandelplatform is bereikt, zoals zijn behandelaars dat zo mooi zeggen. S. is niet verder te behandelen, met de juiste medicatie worden zijn psychoses onderdrukt, meer valt er niet van te maken. Om te voorkomen dat hij voor altijd in een tbs-kliniek blijft zitten, is er dus gewerkt aan zijn terugkeer in Benin. Er is een kliniek in zijn geboorteland waar hij ambulant ondersteuning kan krijgen en er is gezorgd voor een goede voorraad medicijnen om zijn hoofd rustig te houden. Pillen die ook in Benin verstrekt kunnen worden.
En dus moet de rechtbank een beslissing nemen. In de volle wetenschap dat risico’s nooit uitgesloten kunnen worden. Die keuze wordt niet lichtzinnig genomen. Er is een uitgebreid plan uitgedacht waarbij een kliniek in Benin (geen tbs-kliniek) de zorg overneemt. Het gaat dan om medicatie, ambulante begeleiding (buiten de kliniek dus), psycho-educatie aan de familie en gedwongen opname als S. alsnog terugvalt in oud gedrag. Gebleken is dat S. een groot netwerk heeft en de ouders van de omgekomen Renske Hekman hebben de bereidheid getoond om hem financieel te steunen door de voorfinanciering op zich te nemen van de benodigde medicijnen.
De ouders van S. vangen hem in Benin op en er is contact met zijn broer, die in Berlijn woont. Hij zal door een behandelaar vergezeld worden naar Benin en de kliniek in zijn geboorteland zal controleren of S. zijn medicijnen blijft slikken. De rechtbank legt bovendien een inreisverbod op voor Nederland. Als S. toch besluit om weer naar Nederland terug te keren, dan zal de oude tbs met dwang weer opgelegd kunnen worden.
De rechtbank geeft daarnaast te kennen dat het tijdelijke reisdocument naar Benin maar beperkt geldig. Er is grote onduidelijkheid of deze zogenaamde laissez-passer wel een tweede keer afgegeven zal worden.
Al met al komt de rechtbank tot de conclusie dat het risico op herhaling van ongewenst gedrag aanvaardbaar is. Dat kan voor sommige mensen moeilijk te aanvaarden zijn, maar dat is altijd zo als een tbs’er terugkomt in de maatschappij. Zoals met alles in het leven: het risico is nooit helemaal uit te bannen.
Het gaat er om dat risico zo klein mogelijk te houden.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt me ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.