In de komende maanden staan presentatrice Raisa Blommestijn, ex-neuroloog Jan Bonte en Pepijn van Houwelingen (FvD) voor de rechter voor uitingsdelicten. Thierry Baudet komt daar mogelijk nog bij. Toen ik dit aankondigde op X ontstond een bijzondere discussie over nut en noodzaak. Waarbij opvalt dat nogal wat mensen voor onbeperkte vrijheid zijn. Ik heb daar eerder over geschreven, maar aan de hand van deze strafzaken is het wel aardig om dat nog een keer te doen.
Voor wie nog niet helemaal weet wat uitingsdelicten zijn: het draait dan om zaken waarbij woorden worden gebruikt om schade te veroorzaken. Belediging en bedreiging bijvoorbeeld, maar ook laster (leugens), smaad (iemand zwart maken) en opruiing (anderen aanzetten tot strafbare feiten).
Pedofiel
De hard gevallen ex-neuroloog Jan Bonte moet zich melden omdat hij een advocaat ten onrechte pedofiel noemde, de dienstmaagd van radicaal rechts deed iets soortgelijks en liet zich bovendien bij voortduring discriminerend uit over donkere mensen. Pepijn van Houwelingen plaatste een bewerkte foto waarbij Nederlandse ministers werden afgebeeld met een nazivlag.
Voor de duidelijkheid: rechters en officieren van justitie nemen de term kleuterneuker of pedofiel zeer serieus als verwijt. Zoals een officier ooit terecht opmerkte: ‘ze kunnen je beter moordenaar noemen dan pedofiel’.
Dat heeft ook een reden. Iedereen haat kindermisbruikers en met dat imago ben je al snel gezien in de samenleving.
Helden
Het is wat mij betreft best opvallend hoeveel mensen ageren tegen het voor de rechter brengen van mensen die woorden of een ‘mening’ hebben geuit. Dat heeft uiteraard ook te maken met de specifieke verdachten die zich moeten melden.
Laten we zeggen dat hun aanhang nou niet bepaald kritisch is op hun helden.
Toch zijn er ook wel meer – wat neutralere – mensen die vraagtekens zetten bij het op deze manier ‘aan banden leggen’ van de vrije meningsuiting.
Ondernemer
Zo ontstond er een leuk en veelzeggend debatje op X tussen mij en een ondernemer. De beste man was er heel erg principieel in: iedereen moet alles kunnen zeggen, woorden kunnen geen schade aanrichten en leveren nooit slachtoffers op. Wat hem betreft ligt de grens bij fysiek geweld, bij daden. Als iemand willens en wetens liegt, dan zal de waarheid immers vanzelf wel duidelijk worden.
Ik besloot om de man langzaam kennis te laten maken met de reden achter onze wetgeving. Mijn voorbeelden dat mensen tot zelfmoord zijn gedreven door bepaalde laster of hun werk en vriendenkring zijn verloren, maakten geen indruk. Mijn pogingen om hem in te laten zien dat stalking ook vaak gepaard gaat met daden die niet gewelddadig zijn (zoals langslopen, bellen, mailen) begonnen al wat deukjes te veroorzaken in zijn rotsvaste principes.
Fraude
Het lukte uiteindelijk toen ik tegen hem zei dat hij fraude had gepleegd met zijn bedrijf en we wel konden regelen dat er dertig reviews zouden komen met die mededeling. Als bij toverslag bleek dat de ondernemer toch niet zo blij was met bepaalde woorden. Plechtig deelde hij mij mede dat een dergelijke actie ‘opzettelijk aantoonbare schade zou veroorzaken’ en dat daar ook jurisprudentie over was.
Ik denk niet eens dat hij door had dat hij hier direct verwees naar eerdere uitspraken over uitingsdelicten.
Laconiek
Dit is natuurlijk niet zomaar een voorbeeld. Het is mijn ervaring dat mensen die geen persoonlijke ervaring hebben met de verwoestende kracht van woorden, vaak nogal laconiek staan tegenover de strafbaarheid van woorden.
Alsof het hen niet zal overkomen.
Die naïviteit heb ik niet meer. Niet alleen omdat ik zelf weet wat er kan gebeuren als mensen je in een kwaad daglicht stellen (ik draag al jaren een noodknop), maar ook omdat ik al 24 jaar praat met mensen die slachtoffer zijn geworden van woorden.
De oudere man die geen leven meer had in zijn dorp omdat een buurtgenoot hem overal neer had gezet als kindermisbruiker bijvoorbeeld, of de autistische jongen die zijn ziel en zaligheid in cosplay had gestoken en ineens een paria was omdat iemand hem ten onrechte online een pedofiel had genoemd.
Het had niet veel gescheeld of hij had zelfmoord gepleegd.
Plug
Ik kan probleemloos een boek vullen over die slachtoffers. Over de vader en zijn dochter bijvoorbeeld die door complotdenker Huig Plug neer werden gezet als betrokkenen in een groot pedo-complot, de huisarts in een dorp die het graf van zijn vrouw niet meer kon bezoeken omdat onverlaten hem neer hadden gezet als kindermoordenaar.
De baas van het RIVM die 24 uur per dag beveiliging nodig had door datzelfde verwijt.
Woorden kunnen – zeker in dit online tijdperk – een enorme kracht hebben en mensen kunnen letterlijk alles verliezen door lastercampagnes van mensen zonder geweten. Juist door die enorme impact hebben we in Nederland letterlijk in onze Grondwet opgenomen dat we weliswaar vrije meningsuiting hebben, maar dat die wordt beperkt door de wet.
Politiek
De kritiek op het gegeven dat Blommestijn, Bonte en Van Houwelingen naar de rechter moeten richt zich ook op het ‘politieke’ karakter van de strafzaken. Want hoe kan het dat uitgerekend deze mensen zich moeten melden?
En hoezo heeft het Openbaar Ministerie hier tijd voor?
Dit berust op een misverstand. Er staan iedere dag volstrekt onbekende mensen terecht in Nederland voor uitingsdelicten. Voor wat ze hebben gezegd. Ga maar eens bij politierechterzittingen kijken in een rechtbank in of nabij uw woonplaats, u komt ze op zeker tegen.
De vraag is hier of het Openbaar Ministerie politiek bezig is of dat radicaalrechts gewoon de neiging heeft zich onbehoorlijk, lasterlijk en strafbaar te gedragen.
Ik weet het antwoord wel.
Nazi
Daar komt bij dat Jan Bonte en Raisa Blommestijn helemaal niet terecht staan voor kritiek op het systeem of de machthebbers. Jan Bonte richtte zijn giftige en rancuneuze pijlen op een advocaat, net als Blommestijn (naast de belaging van donkere mensen). Van Houwelingen viel verbaal collega’s aan door hen te koppelen aan nazi’s.
Dat kun je toch ook moeilijk opvatten als kritiek op de macht. Eerder als een puberale poging om wat aandacht te krijgen en de politieke tegenstanders te framen.
Verdieping
Ik heb dit al veel vaker gezegd, maar het zou wel aardig zijn als mensen zich toch eens wat meer verdiepen in het strafrecht en de praktijk van de rechtspraak in Nederland. Niet omdat dat nou toevallig onderdeel is van mijn werkgebied, maar ook om zelf te ervaren dat het recht niet zelden eerlijker en rechtvaardiger is dan de mening van de zoveelste roeptoeter op sociale media.
Er is een reden dat je niet alles kunt zeggen en die reden heeft niets te maken met het weren van ‘de waarheid’ of ‘onwelgevallige meningen’. Sterker nog: als je wil leven in een beschaafde democratie waarin iedereen vrij is om gedachten te uiten, zul je ergens een beperking aan moeten brengen. Juist omdat totale vrijheid voor de een, een beperking is voor de ander.
Rood
In het verkeer begrijpt iedereen dit heel goed. Je krijgt een rood licht, zodat een ander groen licht kan krijgen. Je wordt letterlijk beperkt in je vrijheid om een ander die vrijheid te verschaffen.
Zo zou het dus ook moeten gaan in het debat. Iedereen mag van alles zeggen, maar er zijn wel grenzen aan wat je kunt zeggen.
En nee, dat is geen dictatuur. Het is een wezenlijk onderdeel van een vrije democratie, waarin iedereen kan zeggen wat hij of zij wil zonder beschadigd te raken.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! In het dropdown-menu hieronder is dat makkelijk te regelen. Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.
Weer de spijker op de kop.
Weer heel duidelijk.
Belangrijk en broodnodig stukje weer! Donatie gedaan.
Een kopje koffie met gebakje. Dank weer voor je geweldige collumn!
Wat “leuk” (maar helaas noodzakelijk) om het voorbeeld dat mijn maatschappijleraar in de eerste les maatschappijleer gebruikte.
“Wat is vrijheid?” was toen de vraag.
Er kwamen inderdaad een aantal stellingen voorbij die met vrijheid te maken hebben: dat je op je fiets kunt stappen en overal heen kunt fietsen bij wijze van spreken.
Dat je zeggenspraak hebt in hoe je ouders met je omgaan als het om bedtijd gaat, dat soort dingen.
De leraar zei toen “Allemaal goed. Maar is het vrijheid om door rood te fietsen? Ik bedoel, als je moet kunnen doen wat je wilt, dat is wat jullie zeggen, dan moeten daar geen grenzen aan zitten toch?”
Er ontstond wat rumoer, met vanuit meerdere leerlingen de reactie “Nou, nee, want als jij door rood fietst, kan iemand anders een ongeluk krijgen, dóór jou, en zit die met de problemen, als je in het ziekenhuis komt bijvoorbeeld.”
Leraar: “Precies. Dus we kunnen het er over eens zijn dat vrijheid niet kan bestaan zonder enkele maatregelen? Dat vrijheid bestaat zolang die de vrijheid van een ander niet raakt? En waar deze dat wel doet, dat er dan consequenties aan verbonden horen te zijn?”
Daar was de klas het mee eens, het zorgde echt voor zo’n “ok zo had ik het nog nooit bekeken”-moment.
Helaas hebben de figuren waar je het hier over hebt die les vermoedelijk nooit gehad of niet onthouden.
Je ziet dat ook bij die raciste van de BBB, de voormalige nummer 2 die openlijk pleitte voor het in stand houden van (institutioneel) racisme, en het openlijk kunnen discrimineren van mensen in nota bene haar hoorzitting over haar ministerschap.
(Niet dat ik vind dat DENK! in dat opzicht veel te zeggen had, aangezien die partij vrolijk transmensen discrimineert en beledigd, en veel moeite heeft met feitelijk juist over bepaalde wetswijzigingen spreken als het op die mensen aankomt).
Volgens Keijzer was die uiting volgens haar “cruciaal voor het in stand houden van de vrijheid van meningsuiting.”
Maar zoals wel vaker bij extreem-rechtse politici, vergeet men altijd de belangrijke toevoeging: “Bestaat niet zonder consequenties.”
Een duidelijk, verhelderend stuk. Dank
Het negende gebod is “gij zult geen valse getuigenis afleggen”. Met als uitleg: tegen niemand een vals getuigenis afleggen, niemands woorden verdraaien, geen kwaadspreken of lasteren, niemand lichtvaardig en zonder wederhoor veroordelen of laten veroordelen.
Dat dit onderdeel is van de 10 geboden (waar ook “gij zult niet doden” bij staat) geeft aan hoeveel kwaad valselijk belasteren kan doen in een samenleving. Geen wonder dat dat strafbaar is.
Ik zou wel willen dat de heksenjacht op pedofielen, die trekjes krijgt van de echte heksenjacht in landen met blasfemiewetten, weer zou verdwijnen. Tot nu toe geeft het heel veel ellende en geen kind is ermee geholpen.
Mooi artikel, helder verwoord
Duidelijk en herkenbaar!
Donatie✅
@ Chrisklomp: Dus de enige reden dat Jan B. voor de rechter moet verschijnen is dat hij iemand een kl. neuker noemde?
Jij blijft gewoon op een hoog niveau journalistiek bedrijven.
Woorden kunnen je behoorlijk kapot maken. Terwijl je alles voor die persoon hebt gedaan. Ze kunnen je zo vernederen. En voor een ander leuk lief en vrolijk lijken. Daar mag best ook een straf opzitten, je hebt je gewoon te gedragen. Respect voor de ander.
Astrid, het is een van de redenen waarom ik mensen die vinden dat pedofielen altijd bekend moeten zijn of publiekelijk bekend moeten maken dat ze die voorkeur hebben altijd vraag waarom die mensen, zelfs als ze hun voorkeur niet in de praktijk brengen geen recht van leven zouden mogen hebben.
We kennen immers allemaal de verhalen van mensen die volledig overtuigd, of eigenlijk verblind van het eigen gelijk overgingen tot het spelen voor eigen rechter en iemand lynchten, soms omdat er alleen maar een “vermoeden was van”.
Het is inderdaad zo dat het ’t echte probleem van kindermisbruik niet oplost, sterker nog, als de samenleving zich keihard blijft afzetten tegen werkelijk iedereen met die voorkeur (ik noem het bij gebrek aan een betere omschrijving maar zo), veroordeeld, praktiserend of niet, dat deze mensen het veel moeilijker zullen krijgen en de kans op herhaling vele malen groter is dan wanneer een normale vorm van sociale controle bestaat.
Als iemand met die voorkeur gewoon eerlijk toegeeft dat hij of zij die heeft, maar dat deze de grens trekt bij uitvoering van die voorkeur omdat de persoon zich ter dege realiseert hoe schadelijk dat is, zie ik niet in waarom die persoon niet in een gewone woonwijk zou moeten kunnen wonen.
Dat van die 10 geboden is overigens ook wel interessant: het rabiate racisme en diep beledigende en discriminerende karakter van een nogal opvallend aantal gelovigen dat nu ons kabinet vormt is een duidelijk voorbeeld van het verloochenen en het misbruiken van het geloof, of dat nou het katholicisme (Keijzer, van der Plas, Omtzigt, Van Vroonhoven) of het christendom is.
Ik zie het wel eens als pesten, zoals dat op scholen gebeurt.
De meeste mensen begrijpen volgens mij wel dat pesten heel schadelijk is en dat het zo snel mogelijk benoemd en gestopt moet worden. Het gedrag dat je hierboven omschrijft is niet zo heel anders.
Als een kind de hele tijd dingen zegt die een ander niet leuk vindt, steeds één ander kind er uit haalt, dan maakt het helemaal niet uit of het niet per se scheldwoorden waren, of dat er nooit fysiek geslagen is. De context is waar het om draait. Als zoiets dag na dag, maandenlang doorgaat, dan is het pestgedrag. En als er niet wordt ingegrepen, of pas als er daadwerkelijk fysiek geweld wordt gebruikt, dan ben je niet alleen te laat, maar dan snap je helemaal niks van hoe deze dynamiek werkt. En op sociale media heb je ook nog een vele malen groter bereik dan in één klaslokaal.