Ik heb niets met racisme. Ben ook geen racist. De vraag is echter of wij allen niet inherent een soort van racistisch zijn. En of dat wel zo slecht is.
Voor mij betekent racisme meer dan een oeverloze discussie over de eigenlijk ondefinieerbare term ‘ras’. Racisme betekent uitsluiting. Om hoe je er uit ziet. Of hoe je bent. Donkergekleurde mensen haten racisme omdat ze uit worden gesloten door hun kleur. En uitsluiting ervaren wij nu eenmaal als slecht.
Zo langzamerhand lijkt er echter een soort monopolie te ontstaan met betrekking tot uitsluiting. De blanke ‘overheerser’ tegen de arme onderdrukte.
Toegegeven. Het is op zich een mooie gedachte. Geen mens zou uitgesloten moeten worden. De realiteit is echter dat we allemaal dagelijks uitgesloten worden om wie we zijn. Of we daar nu iets aan kunnen doen of niet.
Omdat je karakter niet ‘past’ bij de afdeling waar je werkt. Omdat je geen borsten hebt of verleidelijke oogopslag. Omdat hij of zij de ander aantrekkelijker vindt. Of rijker. Leuker. Beter. Omdat iemand anders geloof hecht aan een sprookjesfiguur met een andere naam. Dagelijks beslissen we binnen luttele seconden of we iemand iets gunnen of niet. Vergis je niet in de gunfactor.
En het blijft niet alleen beperkt tot de volwassen wereld. Kinderen zijn een meester in uitsluiten. Rare jas? Raar kapsel? Dikke doei. Jij bent niet leuk en dus speel ik niet met je. Of pest ik je ongenadig met steun van de zwijgende meerderheid het schoolplein af.
Uitsluiting is er altijd. Overal. Persoonlijk denk ik dat een samenleving zelfs helemaal niet bestaat zonder uitsluiting. We kiezen onbewust, maar vooral ook heel erg bewust wie we om ons heen verzamelen. Privé en op het werk. Het is natuurlijk een prachtige gedachte om te denken dat we dat op basis van rationele en genuanceerde argumenten doen. Je neemt een werknemer aan omdat hij het werk beter zal doen. Je deelt je leven met een persoon omdat hij of zij zo liefdevol in je hart zit.
De werkelijkheid is dat we dagelijks volstrekt irrationele keuzes maken die vaak helemaal niets van doen hebben met kwaliteit. We verzamelen net zo makkelijk gelijkgestemden of kiezen vriendschappen op puur instrumentele gronden. Wie kan mij verder helpen? Wie heeft een interessant netwerk zodat ik verder kan komen?
Door mensen binnen te sluiten, sluiten we anderen buiten. Of ze nu zwart, bruin, blank of roze zijn.