Er zijn niet zoveel echte rechtbankverslaggevers in Nederland.
Meestal sturen redacties ‘gewone’ journalisten naar grote zaken. Voor ‘kleinere’ zaken is vaak niet al te veel aandacht.
Ik vind dat dit een vertekend beeld geeft van de rechtspraak. Wie de nuance wil, moet verder kijken dan het incident.
De rechtbankverslaggeving in Groningen is volgens mij tamelijk uniek te noemen. Ik denk niet dat er veel rechtbanken zijn in Nederland waar twee min of meer full-time rechtbankverslaggevers dagelijks actief zijn.
Een van die rechtbankverslaggevers is Rob Zijlstra. Wij delen een perskamer en een perstafel. Na een rechtszaak bespreken we vaak wat we hebben gehoord. De mening van Rob dringt zelden tot nooit door in zijn stukken op zijn weblog.
Maar wie goed leest, merkt hoe Rob over de rechtspraak denkt. Over boeven die zelden echt slecht zijn. En over de nuance die broodnodig is, maar vaak ontbreekt.
Rob is zijn weblog begonnen om meer te kunnen vertellen dan er in een krantenartikel past. Op zijn eigen weblog heeft hij de ruimte om uit te kunnen pakken. Rob is een groot voorstander van weblogs, hij is van mening dat alle journalisten moeten bloggen.
Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Een weblog is mooi, maar een boek is misschien wel veel mooier.
Deze week ligt zijn tweede boek in de winkel. Zittingszaal14 deel 2
Dit is het voorwoord:
Voorwoord
In dit boek komen 71 mensen voor die ervan werden verdacht een misdaad te hebben begaan. Het gaat om 62 mannen en negen vrouwen, variërend in de leeftijd van 19 tot 72 jaar. Samen kregen ze 125 jaar gevangenisstraf opgelegd, waarvan zeventien voorwaardelijk.
Het aantal opgelegde uren taakstraf bedroeg 2910.
Acht verdachten kregen de maatregel tbs met dwangverpleging; een aantal van hen zal de kliniek niet bij leven verlaten. Vijf verdachten werden veroordeeld tot de in criminele kringen gevreesde veelplegersmaatregel isd.
Ik rekende uit dat de rechters in dit boek voor 418.000 euro aan crimineel verdiend geld hebben ‘geplukt’ ten behoeve van de staatskas en dat de veroordeelde verdachten voor 1,1 miljoen euro schadevergoeding moeten betalen aan hun slachtoffers. Ook als ze dat geld niet hebben.
Vijf keer kwam de rechtbank tot een volledige vrijspraak, 24 maal was het vonnis gelijk aan de eis en 23 maal viel de uitspraak lager uit dan de officier van justitie namens de samenleving had geëist. In acht zaken vond de rechtbank de samenleving te mild.
Er was een hoogste en een laagste straf.
Allemaal cijfers.
Getallen spelen in de misdaad en in de misdaadbestrijding een belangrijke rol. Op basis van cijfers en statistieken weten we min of meer of de misdaad stijgt of afneemt. Is het meer dan voorheen, dan maken we ons zorgen en moet het weer anders. Wordt het minder dan denken we net zo gemakkelijk dat het land veiliger is geworden. Cijfers ordenen en bieden een beetje houvast. Maar cijfers zeggen niets.
Om het fenomeen van de misdaad te begrijpen, moet je naar de verhalen luisteren.
Soms zijn het verhalen die binnen de perken van het voorstellingsvermogen blijven, soms zijn ze te bizar voor woorden. Over misdadigers en vooral over hoe hen te bestrijden, bestaan veel meningen en uitgesproken opvattingen. Alsof we het allemaal zo goed weten. In die zin is het opmerkelijk dat de publieke tribunes in de rechtszalen waar al die verhalen dag na dag zijn op te tekenen, bijna altijd leeg zijn.
Tel alle verhalen bij elkaar op, trek daar het hardnekkige idee af dat alle criminelen per definitie slechte mensen zijn. De uitkomst biedt denk ik een reëel beeld van het fenomeen misdaad.
Het gaat om de emmer, niet om de laatste druppel.
De namen van verdachten en slachtoffers in dit boek zijn door mij verzonnen. De rest niet. Een aantal verdachten is na een veroordeling in zittingszaal 14 in hoger beroep gegaan. De uitkomsten van die rechtsgang zijn op een enkele zaak na niet in dit boek vermeld.
Rob Zijlstra