Het nieuws dat er een meerderheid is in de politiek voor de spreidingswet zorgt voor boze reacties. Het verspreiden van asielzoekers over Nederland zou zorgen voor nog veel meer ernstige overlast op nog veel meer plekken. BBB-voorvrouw Caroline van der Plas oreerde zelfs dat iedere gemeente in Nederland nu een ‘Ter Apel’ zou krijgen. Het beeld dat de komst van asielzoekers automatisch voor criminaliteit en overlast zorgt klopt echter niet.
Vooropgesteld: er zijn absoluut plekken waar asielzoekers voor overlast zorgen. Daar kunnen ze in onder meer Ter Apel en Budel over meepraten. Maar het steeds weer naar voren schuiven van de problemen daar zorgt voor een enorm vertekend beeld.
Nederland is groter dan Ter Apel en Budel en kent meer dan 250 opvanglocaties voor asielzoekers.
Een klein deel van de asielzoekers, vooral de zogenaamde veiligelanders, zorgt voor criminaliteit en ander ongewenst gedrag. Het gaat dan vooral om (winkel)diefstallen. Dat is en blijft onacceptabel en daar moet iets aan gedaan worden.
Beeldvorming
Wat hier echter speelt is het fenomeen dat negatieve zaken de media halen en positieve zaken doorgaans niet. Een asielzoekerscentrum waar geen problemen zijn komt zelden tot nooit in het nieuws. Hoofdredacteur Rennie Rijpma (AD) zei er eerder dit over:
‘Nuance aanbrengen kost meer moeite en meer tijd. Het kost ook meer moeite om het aan de man te brengen. Mensen klikken eerder op negatief nieuws. Ophef scoort goed. Een luidruchtig protest neem je sneller over dan bijvoorbeeld een mooi menselijk verhaal over de opvang van asielzoekers. Wij moeten daaraan als media genoeg tegenwicht bieden’
Vrees
Verontruste omwonenden laten niet zelden tijdens informatiebijeenkomsten weten dat ze bang zijn voor problemen. Die zorg moet je altijd serieus nemen en je moet zeker nadenken over passende maatregelen om eventuele ellende te kunnen voorkomen.
Maar dat is iets anders dan mordicus tegen een spreidingswet zijn omdat je ervan uitgaat dat de komst van asielzoekers automatisch een groot probleem is. Dat blijkt namelijk op geen enkele manier uit onderzoek.
WODC
Het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC) deed en doet al jaren onderzoek naar de veiligheid op plekken waar een asielzoekerscentrum wordt geplaatst.
Volgens het onderzoeksbureau is ‘uit geen van de analyses gebleken dat de aanwezigheid van asielzoekers een aantoonbaar effect heeft op de omvang van de criminaliteit in de buurt of op de kans dat een individu slachtoffer wordt van een strafbaar feit’.
Statistiek
Ook hier weer blijkt dat statistiek een gevaarlijke manier kan zijn om angst en boosheid aan te jagen. Wat namelijk wel uit de analyses blijkt is dat er in de buurt van centra iets meer geregistreerde woninginbraken en andere misdrijven naar boven komen. Toch een hoop ellende?
Niet als je kijkt naar de oorzaken. Locaties waar asielzoekers worden opgevangen blijken namelijk volgens de onderzoekers vaker in sociaaleconomisch zwakkere buurten te liggen. In dergelijke buurten is de criminaliteit relatief al hoger dan in ‘goede buurten’ en dat kleurt de cijfers.
Overlast
Eind 2022 publiceerde het nieuwsmedium Nu.nl een artikel over vermeende overlast rond grotere asielzoekerscentra. Een rondgang langs dertig gemeenten leverde het beeld op dat de komst van asielzoekers ‘geen of weinig overlast’ veroorzaakten. Het onderzoek zat ook bepaald niet vast op wellicht wat al te positieve antwoorden van woordvoerders, ook het aantal overlastmeldingen en enquêtes naar de beleving van veiligheid onder omwonenden werd meegenomen. In de gemeentes waar wel overlast is, blijkt het volgens NU.nl te gaan om een relatief kleine groep.
Geregistreerd
Het blijft natuurlijk altijd tricky – omdat niet alles in de cijfers terechtkomt – maar ook als we kijken naar de geregistreerde criminaliteit blijkt niet dat de criminaliteit door asielzoekers een groot probleem is. Dat bleek uit het meest recente onderzoek van WODC over het jaar 2022.
Slechts 3% van de asielzoekers die leven in centra stond in dat jaar geregistreerd als verdachte van een misdrijf en dan gaat het met name om (winkel)diefstallen en inbraak (77%).
Sociaalwetenschapper Sanne Noyon (WODC) zei er onlangs dit over:
‘Het is eigenlijk maar een kleine groep die problemen geeft. Je ziet dat het aandeel van asielzoekers in de algehele criminaliteit in Nederland eigenlijk heel beperkt is’
Ook hier komt de negatieve werking van kale statistieken om de hoek kijken. Zo rond de 1% van de Nederlandse bevolking staat geregistreerd als verdachte en dus zou je kunnen beweren dat asielzoekers drie keer zo crimineel zijn met hun 3%.
Maar ook dat beeld klopt niet, want in azc’s zitten naar verhouding veel jonge mannen met weinig inkomen en weinig dagbesteding. Als je kijkt naar het aandeel in de criminaliteit van jonge mannen met weinig geld en weinig om handen binnen de Nederlandse bevolking, dan ziet het beeld er al heel anders uit.
Ook hier deed het WODC onderzoek naar. Tussen 2005 en 2015 bleek zelfs dat asielzoekers gemiddeld minder vaak verdacht zijn van criminaliteit dan reguliere Nederlandse burgers met dezelfde demografische kenmerken en een vergelijkbare inkomenspositie als de asielzoekers.
Geweld
Opvallend is ook dat geweldsmisdrijven onder de reguliere Nederlandse bevolking 19% van het totale aantal misdrijven uitmaken en onder de asielzoekers 11%. In 2018 zocht ik na alarmerende berichten in de media over tientallen moordende asielzoekers al eens naar de werkelijkheid achter de cijfers. Er bleek ondanks ronkende koppen in de media in dat jaar letterlijk niemand vermoord door een asielzoeker, het enige voltooide levensdelict was een zelfverdediging (noodweer).
Zedendelicten
Ik heb zelf eens een losse berekening losgelaten op de cijfers over zedendelicten. In 2022 ging het om 83 gevallen van asielzoekers die hiervan werden verdacht binnen de totale groep van 83.000 asielzoekers. Dat is om precies te zijn 0,1% van de totale groep.
Als je dat afzet tegen de naar schatting 100.000 Nederlanders die slachtoffer worden van een vorm van seksueel misbruik (in meerderheid is een bekende de dader), dan zit je binnen de Nederlandse bevolking qua daderschap op 0,5% van de totale groep.
Onnen
Ik ga hier niet beweren dat ik precies weet hoe het reilt en zeilt in asielzoekerscentra, maar ik heb in het verleden wel geruime tijd een azc gevolgd in het Groningse Onnen. Ook hier waren sommige bewoners eerst bezorgd en verontrust, maar ook hier bleek overlast uit te blijven. Integendeel: mensen uit het dorp gingen vrijwilligerswerk doen in het centrum, het plaatselijke buurthuis werd een ontmoetingsplaats. Een gepensioneerde man knapte fietsen op die hij verkocht aan asielzoekers. Dozen met kleding en speelgoed werden aangeleverd.
Katwijk
Een onderzoek naar een azc in Katwijk leverde ook al interessante gegevens op. Op basis van een analyse over twee jaar bleek dat het aantal politiecontacten per asielzoeker aanzienlijker lager lag dan de politiecontacten van de gemiddelde Katwijker: 2,5 keer zo laag zelfs.
Ik geloof niet dat de rest van Nederland zo ver wil gaan om mensen die in Katwijk wonen preventief op te sluiten omdat ze zo vaak in aanraking komen met de politie.
PVV
De PVV, zelf mordicus tegenstander van de spreidingswet, heeft in deze hele kwestie kilo´s boter op het hoofd. Er bestaat een vrij lange lijst van (voormalige) PVV-politici die ooit of verdacht werden van een strafbaar feit of werden veroordeeld. Op een gegeven moment bleek maar liefst 20% van de Tweede Kamerfractie in aanraking te zijn gekomen met Justitie. Van Dion Graus (mishandeling, stalking, seksueel misbruik) en Gidi Markuszower (verboden wapenbezit) tot Eric Lucassen (openlijke geweldpleging, bedreiging).
Op dat moment was de fractie procentueel bijna twee keer zo crimineel als Marokkaanse straatjongeren in Gouda. Je zou bijna tegen een spreidingswet voor PVV-politici pleiten om gemeentes in Nederland niet bloot te stellen aan de onvermijdelijke problemen.
Verdachten
PVV-leider Wilders is er ook altijd als de kippen bij om cijfers over verdachten te koppelen aan criminaliteit, terwijl hij bij zijn collega Dion Graus (meerdere aangiftes wegens mishandeling en zelfs seksueel misbruik) altijd heeft gezegd dat hij welkom is, zolang er nog geen veroordeling ligt.
Kort en goed: het is prima om het te hebben over een groep asielzoekers die zich misdraagt in de samenleving. Maar als je meent dat de criminele antecedenten van PVV-kamerleden geen indicatie is voor het criminele gehalte van die partij, dan moet je die gedachte bij asielzoekers ook hanteren.
Spreidingswet
We moeten en kunnen niet ontkennen dat een deel van de asielzoekers voor problemen zorgt. Het is dan echter des te vreemder dat mensen zo hard ageren tegen de spreidingswet. Ter Apel is overvol met rond de 2000 asielzoekers, in Budel vangen ze er 1500 op.
Door de opvang beter en eerlijker te verdelen, kun je ook werken met relatief kleinere opvangcentra, waardoor de integratie in een buurt of wijk veel makkelijker en sneller tot stand kan komen en de controle en de beheersing van problemen effectiever is. Het is nogal een verschil als je 2000 asielzoekers moet begeleiden of tweehonderd.
De onlogische weerstand tegen de spreidingswet doet je bijna denken dat bepaalde lieden en politici helemaal geen oplossing willen voor problemen die zijn ontstaan.
Wellicht omdat ze verdraaid goed weten dat je mensen niet meer kunt mobiliseren als alles op rolletjes loopt.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.