Ergens in 2005 rijd ik samen met Klaas uit de stad terug van Leeuwarden naar Groningen.
De markante man, liefhebber van Amerikaanse auto’s, toonde zich bij die gelegenheid een redelijk tevreden mens. Hij had zojuist gehoord dat Jan Z. (toen nog zonder achternaam) wellicht negen jaar achter de tralies zou gaan.
Terecht, vond Klaas.
Jan Z. had op 13 december 2003 in cafe De Badde in Oosterhogebrug met een vlijmscherp mes bijna een einde gemaakt aan het leven van Alex, de vriend van zijn zoon Randy.
Klaas was tevreden. Naar verwachting zou Jan Z. ‘heel wat kerstboompjes’ achter de tralies blijven.
Markante Klaas zette mij in Groningen af op het Hoofdstation en ik zag hem pas vandaag weer terug bij de rechtbank.
Ditmaal waren de rollen echter dramatisch omgedraaid. Jan Z. was ineens Jan Zuidema geworden. Omdat wij van de pers nu eenmaal minder moeite hebben met de privacy van mensen die al zijn gestorven.
En Klaas was niet langer gewoon Klaas, maar Klaas H. geworden. Hij zat samen met zijn zoon Randy en twee vrienden in de beklaagdenbank.
Vader en zoon hoorden om half vier in de middag voor de gruwelijke moord op Jan een gevangenisstraf van 15 jaar tegen zich eisen. Zij maakten met een schroevendraaier, een mes en enkele rake kopstoten een einde aan het leven van Jan.
Vijftien jaar. U kunt zelf wel uitrekenen hoeveel kerstbomen dat er ongeveer zijn.
Het motief voor de brute steekpartij zal wel altijd onduidelijk blijven. Waarschijnlijk een ordinaire kroegruzie, gevoed door een belastend verleden. Woede in combinatie met een beetje bloedwraak?
Ik ken in deze zaak meer details dan mij lief zijn, maar een vandaag door de officier van justitie in de rechtszaal gebruikte beschrijving geeft misschien wel het beste weer hoe Jan Zuidema om het leven is gekomen. Het is misschien wat rauw om het op te schrijven, maar dit is wel zoals het is. Misdaad is niet mooi.
Ik zat op ongeveer vier meter van de huilende moeder van Jan, toen de officier op gedragen toon duidelijk maakte dat haar zoon in zijn doodsstrijd ‘heeft gegild als een speenvarken’.
Begrijp me niet verkeerd.
Jan Zuidema stond niet bekend als een lieverdje. Ik heb zelf ooit verhalen over hem geschreven die er ook niet om liegen. Misschien was het onbeholpenheid of misplaatste stoerheid, maar Zuidema kon zijn slachtoffers het bloed onder de nagels vandaan halen.
Ik zie nog zo zijn vervelende grijns voor me toen hij in Groningen en Leeuwarden de rechtszaal binnenkwam en de slachtoffers zag zitten. Bij een van die gelegenheden maakte hij duidelijk ‘dat het allemaal nog niet voorbij was’.
Profetische woorden.
Toen hij na netto vier jaar gevangenisstraf voor de steek in het hart van Alex weer op straat stond, ging hij al vrij snel weer in de fout. Opnieuw volgde een veroordeling voor een incident met een mes in een kroeg.
Vier jaar zitten en dan opnieuw een mes trekken. Ergens heb je het dan niet begrepen. Wat was er mis met Jan Zuidema?
Niet veel later was ik in de gelegenheid om hem persoonlijk te spreken. Zijn wrok en woede was nog steeds springlevend.
Ik weet niet wat er mis is gegaan in het leven van Jan Zuidema.
Wat ik wel weet is dat niemand op zo’n manier aan zijn einde dient te komen.
Jan Zuidema sterft op 20 juni om 22 minuten over één op de operatietafel van het UMCG. Grofweg anderhalf uur na de fatale ruzie.
Hij laat een moeder, vader, broer en vriendin na.