Het is niet zo heel erg moeilijk om in deze tijd te zien dat sommige boeren woedend zijn. De protesten (al dan niet met vervaarlijk uitziende tractoren) vliegen je om de oren. Hoewel ik persoonlijk begrijp dat boeren boos zijn, moet ook gezegd dat de hypocrisie hier en daar nogal evident is. Ook als het gaat om het verhaal halen bij de media.
Demonstreren is een grondrecht en daar mag – behoudens bijzondere noodsituaties – niet van afgeweken worden. Laat dat helder zijn. De dynamiek van het protest begint echter toch bijzondere vormen aan te nemen als boeren verhaal gaan halen bij ‘de media’ omdat ze, en dan parafraseer ik even de heersende stemming bij een klein deel van de protestboeren, min of meer van mening zijn dat de pers kritiekloos achter de boeren moet gaan staan.
Gisteravond blokkeerden boze boeren een drukkerij in Best (waar onder meer landelijke en regionale kranten worden gedrukt). Ze gaven volgens een getuige aan dat de kranten niet hun verhaal vertellen en dat ze te weinig aandacht krijgen. De eerste vrachtwagen die kranten kwam ophalen bij de drukkerij kon vanwege de boerenblokkade het terrein niet op.
Op sociale media circuleerde eerder een soort van oproep om straten te blokkeren waar journalisten wonen en nog niet zo lang geleden vertelde een boer dat je best de wet mag overtreden ‘omdat het zo niet langer kan’ (of woorden van gelijke strekking).
Gezien de problematiek waar boeren al jaren mee te kampen hebben, een overheid die wisselende signalen afgeeft en wet- en regelgeving keer op keer aanpast (waardoor investeringen ineens nutteloos of deels nutteloos zijn), snap ik de woede van boeren. Dus hold your horses.
Deal
Maar hier is de deal.
Woede is een prima motor om demonstraties aan te drijven, in een poging om te veranderen wat veranderd moet worden. Maar woede is ook een gevaarlijk middel en kan leiden tot ongewenste resultaten waar je zelf uiteindelijk alleen maar slechter van wordt. En anderen ook.
Het gaat niet aan om journalisten, bestuurders (nee, niet van een tractor), politici of agenten in het nauw te drijven om je zin te krijgen. Dat werkt in een goed functionerende democratie averechts. Het is zelfs buitengewoon ironisch om te stellen dat je de wet mag breken (door bijvoorbeeld langdurige blokkades te houden, een demonstratieverbod te negeren, vernielingen aan te richten of mensen op oneigenlijke gronden te verhinderen hun werk te doen) terwijl je je tegelijkertijd nogal druk maakt over dierenactivisten die stallen bezetten.
Het is wat opmerkelijk zelfs om te stellen dat je de wet mag breken ‘omdat het zo niet langer kan’, terwijl je de dierenactivisten die de wet breken ‘omdat het zo niet langer kan’ uit je stallen jaagt en hun auto’s op de kop in de berm dumpt.
Let wel: ik beweer hier niet dat de boeren die gisteravond een drukkerij bezet hielden, ook dierenactivisten belagen. Wat ik wel zeg is dat de fanatieke boeren in het boerenprotest er (zo van de buitenkant bezien) er met enige regelmaat een nogal dubbele moraal op na houden.
Als je namelijk strikt in de leer bent en meent dat je de wet mag breken ‘omdat het zo niet langer kan’, dan moet je wat mij betreft ook de gedachte omarmen en accepteren dat dierenactivisten de wet breken en je stallen bezetten ‘omdat het zo niet langer kan’.
Ergens heb ik het gevoel dat het omarmen van deze gedachte nog niet helemaal doorgedrongen is bij een deel van de protestboeren.
Drukkerijen
Dezelfde dynamiek gaat op voor het bezetten van drukkerijen waar kranten worden gedrukt. Je kunt in je woede niet een poging doen om de publicatie en/of verspreiding van nieuws tegen te gaan omdat je niet akkoord bent met hoe journalisten over je schrijven. Je kunt niet eisen dat verhalen kritiekloos zijn. Ten eerste is dat niet de rol van de journalistiek en ten tweede: dan zouden dierenactivisten immers net zo hard kunnen eisen dat verhalen over bijvoorbeeld het bezetten van stallen kritiekloos dienen te zijn.
In een volwassen en goed functionerende democratie stap je bij onvrede naar de mensen toe waar je een probleem mee hebt. Je opent het debat en werkt met argumenten. Als dat niet werkt heb je (in algemene zin) de beschikking over een reeks aan middelen om toch te proberen je zin te krijgen. Je kunt vreedzaam demonstreren, naar de politiek, naar de civiele rechter, naar de politie om aangifte te doen (en dus eventueel later naar het OM of de strafrechter), naar de tuchtrechter, naar de Raad voor de Journalistiek of naar nog honderden andere geschillenclubs en commissies waar ons land tamelijk rijk aan is.
Uiteraard kost dit proces tijd en energie. Dat is een gegeven. En dat is lastig als het water tot aan je lippen staat. Ook daar alle begrip voor.
Maar het is ook een gegeven dat je met onredelijke en onrechtmatige woede over de beperking van je eigen vrijheid (om te boeren zoals je graag wenst te boeren of om niet de dupe te worden van oneerlijke wetgeving) de vrijheid van een ander raakt.
In dit geval de vrijheid voor journalisten om – binnen de kaders van de wet en de journalistieke regels en plichten – te schrijven wat ze willen schrijven. Dat is in extreme vorm namelijk het monddood maken van een ander in het debat. Het smoren van een kritisch geluid. Ook daar zit weer een bijzondere vorm van hypocrisie en ironie in. Met enige intimidatie eisen dat je verhaal wordt gehoord en dat je aandacht krijgt en tegelijkertijd proberen journalisten te verhinderen in hun pogingen om (zonder externe druk van wie dan ook) het verhaal te vertellen zoals het verteld dient te worden.
(Disclaimer voor boze boeren: ik kom uit Groningen weg, jongens. En ik was zelfs meerdere keren een hulpje voor de boer (in Groningen en in het buitenland), al was dat maar voor in totaal een paar maanden, ik snap jullie pijn MAAR NU GEWOON EVEN WEER NORMAAL EN NUCHTER DOEN)
(Disclaimer 2: mijn opa had een boerderij)
(Disclaimer 3: In Amsterdam noemen ze mij een lompe boer)
(Disclaimer 4: mijn beste vrienden zijn boer)
(Disclaimer 5: ik heet Klomp, hoe disclaimerig wil je het hebben zeg?)
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt me ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.