Een maand geleden schreef ik een uitgebreid verhaal over de wereld van de complotdenkers. Over de mensen die menen dat de aanslagen van Parijs niet echt waren. De slachtoffers slechts acteurs. Ik bracht meerdere onafhankelijke internationale onderzoeken samen en interviewde een van de experts op het gebied van complotdenken in Nederland. De conclusie van het verhaal was dat complotdenkers niet gek zijn, maar wel soms angstig, paranoïde en uit op aandacht. Wetenschappers waarschuwen zelfs voor het gevaar. Het was Hitler immers ook ooit gelukt om op basis van een complottheorie een heel land te doen laten geloven dat de Joden de oorzaak waren van alle problemen.
Nergens in het hele verhaal was mijn mening te lezen, hoewel ik in de achttien jaren van mijn loopbaan als journalist ruime ervaring heb opgedaan met de hardnekkige en vileine aanvallen van de heren en dames die menen dat de hele wereld corrupt is en over (kinder)lijken gaat.
Tekst gaat verder onder de video
Bang en gefrustreerd
Al snel na het publiceren van het verhaal kwamen de reacties los. Ze bevestigden bijna allemaal waar het verhaal in essentie over ging. Over mensen die bang en gefrustreerd zijn en in hun pogingen om controle te krijgen over een complexe wereld overal op de weg spoken en beren zien. De reacties waren dan ook voorspelbaar. De media zijn uiteraard niet te vertrouwen. De wereld zal spoedig aan haar einde komen. En er zal een nieuwe wereldorde opstaan die er op uit is om kinderen straffeloos te kunnen misbruiken. Wie dat niet ziet, is uiteraard onderdeel van het complot en dient – als de tijd rijp is – voor een tribunaal te komen.
Een van de bekendste complotdenkers van Nederland reageerde meteen op het verhaal. De naar Ierland gevluchte en meermalen veroordeelde oud-medewerker van NRC trok het verhaal over de complotdenkers slecht en zette de aanval op mij in op zijn eigen website en via de telefoon. Hij werkte in een ver verleden als journalist, maar verloor ergens het rechte pad en werd uiteindelijke zelfs geschrapt door de journalistenbond omdat hij een collega met de dood had bedreigd. Ook volgde een veroordeling wegens het plegen van bommeldingen bij het Ministerie van Justitie en een advocatenkantoor.
De man was op oorlogspad.
Nu wil ik hem niet groter maken dan hij is. Feit is wel dat hij aardig symbool staat voor een wereld waarin feiten en gedegen onderzoek er eigenlijk niet meer toe doen. Waar het louter gaat om de zelf gecreëerde geruchten zo hard mogelijk in het rond te schreeuwen. Om bange mensen nog banger te maken. In die wereld is het van essentieel belang om de persoon die het waagt om de ietwat rare denkbeelden zakelijk te analyseren, hard en op de persoon te bejegenen. Niet met feiten, maar met allerlei rare verdachtmakingen.
Let wel. Ik heb de beste man nog nooit ontmoet. Hij kent mijn heden nauwelijks, laat staan mijn verleden. Toch weet hij te vertellen dat ik een crimineel ben, een bedrieger. Een journalist die na het ‘afserveren’ van misdaadjournalist Peter R. de Vries door de Staat is ingezet om complotdenkers met ‘nazi-methodes’ belachelijk te maken en pedofielen en hoge ambtenaren uit de wind te houden. Zijn volgelingen gaan nog een stap verder. Zij suggereren bijvoorbeeld dat ik ooit misbruikt ben tijdens slaapfeestjes van hoge ambtenaren en daarom chantabel ben geworden. Ze noemen mij dan ook zonder scrupules een menselijk stuk afval.
Ik kan op deze plek niet zeggen dat ik er wakker van lig. Integendeel. Als rechtbankverslaggever/misdaadjournalist krijg je zelden een schouderklopje van de mensen waar je over schrijft. Maar de hele dynamiek van deze agressieve complotwereld fascineert mij wel.
Waarom gaat een mens zo ver in zijn haat om hem onbekende journalisten te koppelen aan pedofielen en nazi-Duitsland?
Pedofielennetwerk
De naar Ierland verbannen complotdenker had het even voorzien op mij, maar hij zal weer probleemloos overstappen op mijn collega’s. Zo schreef hij ooit dat hoofdredacteur Marcel Gelauff van de NOS ‘verdachte banden had met een pedofielennetwerk en dat de staatsomroep NOS verantwoordelijk was voor het verwoesten van tienduizenden levens door te ‘weigeren te publiceren over seksreizen’. De NOS nam de aantijgingen serieus en deed aangifte. De complotdenker werd veroordeeld tot tien maanden celstraf. Maar het stopt niet bij de NOS. In een oneindige stroom berichten op zijn website koppelt de complotdenker alle hem bekende journalisten moeiteloos aan pedofilie en andere satanische zaken. Ze vormen in zijn ogen een groot gevaar en dienen dan ook het veld te ruimen. Bij ieder bericht over gedwongen ontslagen in de journalistiek gaan bij hem de slingers aan het plafond.
De methodes van complotdenkers gaan ver. Zo plaatste de Ierse banneling mijn mobiele telefoonnummer meerdere malen op zijn site en riep hij mensen op om mij massaal te bellen. In een begeleidend schrijven vertelde hij dat ik levensgevaarlijk was en ‘down’ moest. Ik werd de volgende dag gebeld door een zeer aardige mevrouw uit Utrecht die mij op het hart drukte toch vooral niet meer te schrijven over complotdenkers. Ze vertelde dat ze niet gek was en heus wel wist dat de vele auto’s die keerden in haar straat iets te betekenen hebben. Ze sprak van een sekte die kinderen zou misbruiken. En wij van de media deden er helemaal niets aan. Voor haar was er een logische verklaring voor. Wij zitten allemaal in het grote complot. Niet voor lang overigens. De wereld zou wakker worden!
Complotters gaan behoorlijk ver om hun eigen onvrede in de richting van journalisten en andere criticasters te gooien. Zo kreeg ik twee weken geleden een mailtje van een dubieuze complotblogger die vertelde bezig te zijn met een verhaal over mij. Hij wilde van mij de bevestiging dat mijn vrouw mij had verlaten ‘omdat ik maar niet met mijn handen van mijn dochter af kon blijven’. Dat had hij immers van ‘een bron’ gehoord.
Het verhaal is te onzinnig voor woorden, maar het schetst precies waar sommige online complotters zich in de regel mee bezig houden. Feiten spelen geen rol. Het gaat om beschadigen van mensen die het aandurven om de onzinnige kolder van sommige complotdenkers kritisch te analyseren. De weblogger in kwestie had al eens eerder geschreven over mijn ware rol. Hij wist feilloos bloot te leggen dat ik als ‘hoernalist’ en ‘verkrachter van de waarheid’ eigenlijk voor de politie werk en bovendien spoedig failliet zou gaan. Hij had in ieder geval de conclusie getrokken ‘dat Chris Klomp al op zeer jonge leeftijd zelf slachtoffer moet zijn geweest van sexueel misbruik’. U herkent inmiddels het patroon.
Marge
Natuurlijk. Ik weet ook wel dat dit zich allemaal maar afspeelt in de marge van het internet. Niet iets om je heel erg druk over te maken. Maar obsessief gedrag van internethooligans die een geheel eigen waarheid najagen kan wel degelijk in potentie verstrekkende gevolgen hebben. Daar kwam ik zelf ooit eens achter.
Een paar jaren geleden waarde een afgekeurde geest rond op het internet. Hij benaderde nabestaanden van geweldsmisdrijven en vertelde hen dat hij vanuit zijn functie veel meer wist over de dader. Dat was niet zo. De man was en is een fantast, maar sommige nabestaanden gingen – onbewust van het gespeelde spel – mee in zijn spelletje. Ik waarschuwde een nabestaande dat de man onzin verkondigde en werd daarmee slachtoffer van een jarenlange stalking. Mijn naam verscheen in verhalen op sekssites, mijn werkgevers kregen brieven. Er werd opgeroepen mijn opdrachtgevers te bellen of te schrijven en vooral hardnekkig aan te dringen op mijn ontslag. Er doken dubieuze weblogs op waarin iedere week een onzinnig en schadelijk verhaal over mij verscheen. Soms met een duidelijk logo: een vuurwapen en de tekst: ‘Stop de Journalist’.
Na twee jaar werd het pas echt Kafka toen een agent mij vertelde dat mijn stalker aangifte had gedaan tegen mij. Ik zou tegen een collega-journalist iets hebben gezegd over hem en dat stond hem niet aan. En zo zat ik uren op een politiebureau te vertellen dat het allemaal onzin was. Ik overhandigde de dienstdoende agent een dossier van zestig pagina’s vol met laster en smaad over mijn persoon. En vertelde hem dat het doorsturen van deze bizarre en leugenachtige aangifte naar een officier van justitie voor mij consequenties zou hebben. Een sepot is in de meeste gevallen namelijk ook gewoon te zien op je strafblad.
Eind goed, al goed. Zou je denken
Uiteraard stuurde de agent het dossier wel door naar het Openbaar Ministerie (OM). Omdat ik de weg binnen het OM weet te vinden en inmiddels een heel dossier kon overhandigen, wist ik de betrokken mensen te overtuigen af te zien van verdere vervolging. Eind goed, al goed. Zou je denken. Maar wat als ik iemand was geweest die de wegen van het OM niet goed zou kennen? Hoe snel kan een malicieuze actie je een strafblad kosten?
Dit zijn zo maar een paar voorbeelden van wat ik meemaak met obsessieve geesten. Ik schrijf dan nog maar niet over het telefoontje van een man die sarcastisch vroeg naar mijn kinderen en daarbij hun namen probleemloos en langzaam voor mij wist te spellen. Of over de beller die uitgebreid beschreef hoe mijn woonomgeving er op dat moment precies uitzag. Of de dreigmailtjes en Facebook-berichten van mensen die je wel even op zullen zoeken om je een lesje te leren. Gek genoeg reageren ze zelden tot nooit als ik ze uitnodig om dan maar even in levende lijve een kop koffie te gaan doen.
Natuurlijk. Je moet het gevaar van obsessieve denkers die louter hun eigen waarheid willen zien niet overdrijven. Ze kalken hun onvrede op het internet en gooien daarmee slechts een klein beetje info op een immer uitdijende berg internetafval. Obsessieve geesten zijn machteloze geesten. Ze zoeken een houvast. Controle. Uiteindelijk is het hun eigen wanhopige en tamelijk eenzame zoektocht naar een werkend medicijn tegen hun zelf gecreëerde angst.
Ik heb dan ook geen enkele moeite met obsessieve geesten die een podium zoeken. Maar wel met mensen die hun eigen angsten en onvermogen om met de wereld om te gaan projecteren op anderen en zichtbaar plezier hebben in hun dagelijkse pogingen om anderen volstrekt ten onrechte te beschadigen.