Hoever mag een advocaat eigenlijk gaan in de verdediging van een verdachte van een ernstig strafbaar feit? Mag hij of zij een huilend slachtoffer van seksueel misbruik de schuld in haar schoenen schuiven? Op een toon die in een smoezelige kroeg aan de lompe borreltafel nog op fronsende wenkbrauwen zou kunnen rekenen?
Ze was die donderdag naar de rechtbank gekomen om te praten over wat haar op 19 juni 2020 was overkomen in een hotelkamer in Amsterdam. Een kwetsbaar ogende jonge vrouw, met lang bruin haar. Een huisgenoot uit haar studentenwoning vergezelde haar voor mentale steun. De jonge jongen week niet van haar zijde, samen liepen ze zwijgend over de marmeren vloer van de statige nieuwe rechtbank in Amsterdam.
Contrast
Het contrast tussen de twee jonge studenten en de verdachte die in de gang stond te wachten op zijn berechting kon niet groter zijn. Hij was samen met zijn advocaat in een jolige stemming, er werden grapjes gemaakt, de sfeer was ontspannen. Alsof het tweetal voor de ingang van een kroeg nog even uitgelaten zichzelf stond te zijn. Alleen de sigaret en het glas bier ontbraken nog.
Eenmaal in de rechtszaal bleek hoe kwetsbaar de jonge vrouw was. Toen het moment daar was om haar slachtofferverklaring voor te lezen, begon haar lichaam te trillen. Ze probeerde op te staan om haar lichaam tot rust te laten komen, maar haar tranen namen het over. Met een hand voor haar gezicht geslagen en hoorbaar diep zuchtende adem, bleef ze even wankel staan. Op zoek naar kracht, op zoek naar wie ze ooit moet zijn geweest.
De brief in haar handen, het verhaal waarmee ze aan wilde geven hoe haar leven kapot was gemaakt, hield niet op met trillen. Monddood gemaakt door haar allesoverheersende emotie kon ze niet anders dan weer te gaan zitten. Haar trillende tranen als een onneembare blokkade voor haar pijnlijke verhaal.
Hel
Toen haar advocaat de brief overnam en hardop voor begon te lezen, werd duidelijk hoe het leven van de jonge vrouw was geraakt. Hoe een gezellig weekeinde met een vriendin eindigde in de hel. Hoe haar spirit kapot was gemaakt en ze noodgedwongen een ander mens werd. Hoe ze soms nog de scherpe pijn voelt. Alsof ze wordt gepenetreerd door een mes. Precies wat ze in die nacht in die hotelkamer voelde toen ze ruw wakker werd van een scherpe pijn. De pijn van een ongewilde penetratie door een man.
Na het misbruik was haar vertrouwen tot in haar vezels aangetast, haar gevoel van veiligheid verloren. Zelfs de gedachte aan feestjes geeft haar al buikpijn en stress. En flashbacks die ze nooit meer wil zien en zeker niet meer wil voelen. Ze was al geen feestganger, maar leefde nu helemaal een teruggetrokken leven.
‘Ik mis zorgeloos met mijn vrienden rondhangen, verkracht zijn heeft mijn spirit kapotgemaakt’
Strafdossier
Hoewel de jonge vrouw door haar emoties zelf geen stem meer kon geven aan wat haar was overkomen, schetste het strafdossier wel een beeld. Ze was die avond in juni uit met een vriendin. Een zeldzaamheid, want ze was geen uitgaanstype en zeker niet iemand die in een nachtclub rondhing. Haar vriendin was echter enthousiast, nam haar op sleeptouw en zag wel wat in een jongen die ook aan het dansen was in de club.
Zelf had ze geen interesse in een onenightstand of flirten met onbekenden, daar was ze het type niet voor en bovendien had ze al een vriend. Getuigen bevestigden ook dat ze die nacht dit gedrag niet vertoonde.
Toen de vriendin inging op de uitnodiging van twee jonge mannen om nog even een drankje te doen op een hotelkamer, ging ze maar mee. Niet dat ze er veel zin in had, toen ze op de kamer aankwam ging ze vrijwel meteen op het bed liggen om uit te rusten. Ze was moe en viel met al haar kleren aan in slaap. Daarna ging haar vriendin met de leuke jongen naar het balkon. Een tijdlijn die later bij de politie door haar vriendin werd bevestigd. De verdachte bleef met haar achter.
Pijn
De slaap van de jonge vrouw werd ruw verstoord toen ze een scherpe pijn voelde. Toen ze voelde dat hij in haar was. In haar ontwaakte paniek greep ze naar haar mobieltje en gooide ze het ding met alle kracht die ze in zich had door het balkonraam. Het geschreeuw van haar vriendin toen die de paniek in de ogen van het inmiddels naakte slachtoffer zag, alarmeerde zelfs de receptionist van het hotel.
Die vreselijke nacht in een hotelkamer in Amsterdam bracht het uiteindelijk ruim een jaar later tot de rechtszaal. Waar de zaak op respectvolle wijze door de rechters in behandeling werd genomen, tot het moment dat de raadsman van de verdachte het woord nam. De advocaat op leeftijd begon al met een merkwaardig intro, waarin hij zei niet op te zullen staan om te pleiten. Hij bleef liever zitten omdat het geluid dan beter was en hij vroeger op school ook altijd was blijven zitten.
Een mislukte grap die volledig doodviel in de rechtszaal.
Neukpartijen
De raadsman had een opvallend kort en ongeïnspireerd betoog, maar kwam wel meteen met een daverende knal de zaal binnen. Volgens hem was het namelijk tegenwoordig in Amsterdam een trend om feestjes te organiseren die op neukpartijen uitdraaien. Hij kon het allemaal natuurlijk niet bewijzen, maar stelde desondanks onomwonden dat hij niet uit kon sluiten dat de verdachte was bewogen tot het feit door het slachtoffer. Een soort van gelokt, als het ware.
Meerdere keren herhaalde hij zonder ook maar iets van een bewijs te leveren dat dit het scenario moet zijn geweest. Zonder verder met een juridisch steekhoudend argument te komen, vond de raadsman dat een vrijspraak aan de orde was. Hij suggereerde overduidelijk dat de aangeefster kennelijk bij volle bewustzijn een ‘neukpartij’ had uitgelokt. En blijkbaar zonder reden of motief daar in die hotelkamer volledig in paniek was geraakt, de volgende dag al aangifte had gedaan en er een jaar later nog kapot van was.
Bovendien gaf hij te kennen dat hij de ingediende schadevergoeding van de huilende aangeefster maar niets vond. ‘Met een losse vinger 7500 euro uit de zak van mijn cliënt trekken’, zoals hij opnieuw niet bijster tactvol opmerkte.
Advocaat
Een advocaat heeft een zeer belangrijke en noodzakelijke rol in het strafproces, doorgaans is hij of zij het enige houvast van een verdachte die door het machtige Openbaar Ministerie door de molen wordt getrokken. De verdediging staat er 100% voor een verdachte en mag – nee moet – ook gevoelige zaken benoemen. De emotie van een slachtoffer is niet iets waar de verdediging zich automatisch door zou moeten laten leiden en soms zijn de wildste scenario’s waar.
Maar dat wil niet zeggen dat een raadsman of vrouw niet enig decorum mag hebben. Enig besef van het verdriet en het leed bij een ander. Het is op zijn minst menselijk en realistisch te noemen om je toon aan te passen als je geconfronteerd wordt met een aangeefster die zelfs na een vol jaar nog zichtbaar en hoorbaar kapot en overstuur is. Zeker als je werkt met een strafdossier waaruit op geen enkel moment blijkt dat je naar voren gebrachte scenario ook maar ergens in de verste verte een optie is.
Trap na
Onnodig kwetsende opmerkingen horen niet thuis in een rechtszaal. Het slachtoffer een trap nageven zonder dat daar ook maar de geringste reden of rechtvaardiging voor is, is niets meer of minder dan nodeloos schofferen. Zonder doel en reden. Een wanhopige en gemakzuchtige poging om af te leiden van belastende verklaringen in een dossier.
Ik zeg dit overigens ook niet vanuit de losse pols. Advocaten zijn gehouden aan de gedragsregels van de eigen Orde van Advocaten. Onder regel 7 lezen we:
De advocaat dient zich niet onnodig grievend uit te laten. Een regel die ook ziet op uitlatingen over de wederpartij.
Medeleven
Er zijn genoeg advocaten die bij aanvang van hun pleidooi eerst netjes in de richting van de aangever duidelijk maken wat hun taak is. Dat ze zijn ingehuurd om de belangen van de verdachte te verdedigen, maar ook niet blind zijn voor de gevoeligheden van een zaak. Soms brengen advocaten meteen hun medeleven over aan nabestaanden van vreselijke gebeurtenissen, soms geven ze respectvol aan dat ze een andere kant van een dossier belichten omdat dat hun rol is en de rechtspraak voor alle betrokkenen rechtvaardig moet zijn.
Het is de rol van de advocatuur om zorg te dragen voor een eerlijk proces, om de kant van de verdachte naar voren te brengen en te wijzen op onvolkomenheden en tegenstrijdigheden in het dossier. Als daar een goede en onderbouwde reden voor is, staat het een advocaat ook volkomen vrij om de belastende rol van een slachtoffer aan te kaarten.
Maar het is iets heel anders om een aangeefster zonder noodzaak en doel als een lompe hork met grove termen en makkelijke insinuaties een extra trauma te bezorgen.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.