Over geweld van hooligans/supporters is al veel geschreven. Een van de oorzaken van de escalatie binnen en buiten stadions is het groepsgevoel. ‘Keurige’ vaders met respectabele banen veranderen in relschoppers als ze samen optreden tegen een vooraf bedachte vijand. In coronatijden zie je min of meer hetzelfde verschijnsel bij demonstranten en activisten. En bij de media.
Deze dynamiek is – anders dan wat sommige mensen en media beweren – bepaald niet nieuw. Tijdens de grootschalige rellen in het dorp Haren (corona was in geen velden of wegen te bespeuren) viel al op dat onder meer een gezamenlijke vijand (in dit geval de politie) van een groep jongeren een agressieve meute wist te maken. We kunnen ook rustig zeggen dat jongeren in de jaren ’60 de weg naar het geweld probleemloos wisten te vinden. We hebben de Krakersrellen gehad (ook in Groningen). Zelfs de Palingoproer. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Iedere generatie heeft zo’n beetje wel ergens eigen zwarte bladzijden.
Of rellen nu ontstaan en worden gepleegd door allochtonen, asielzoekers, boeren, vissers, supporters, blanke/witte boosmensen, vrijheidsstrijders, complotdenkers, migrantenjongeren of Hollandse jongens van de gestampte pot, het is uiteindelijk deels terug te voeren op het gegeven dat wij ons als groep sterker voelen dan alleen. En dat is nog eens extra het geval als mensen het idee hebben dat alles wat ooit zo was, nu ineens anders is of moet worden (door de veranderende tijden, een crisis, door het wegvallen van toekomstperspectief, door de komst van een asielzoekerscentrum, door ander beleid, corona of de komst van 5G) en er een gezamenlijke vijand is.
Het is niet voor niets dat er rapporten vol zijn geschreven over het gegeven dat de inzet van handhavers (politie en ME) escalerend kan werken. Een groep (wie dan ook) krijgt immers de vijand op een presenteerblaadje aangereikt. Het is niet voor niets dat de politie van de agressief ogende blauwe ME-bussen over wil stappen naar een wat vriendelijker model.
Begrijp mij goed, dat is geen reden voor de politie om niet in te grijpen, maar het is wel een dynamiek waar je rekening mee dient te houden. En begrijp mij nog beter: ik ontken nergens de problemen met een deel van de Marokkaanse, Turkse (insert geschetste probleemgroep) jongeren/jeugd die volledig losgeslagen zijn en schijt hebben aan normen, waarden, tolerantie en de lichamelijke en geestelijke integriteit van anderen.
Context
Maar laten we niet te snel oordelen over rellen en geweld en het in de juiste context blijven zien. Natuurlijk is de samenleving in Nederland (en elders) nu verhit en is er hier en daar veel geweld (met name in de Randstad overigens en ik weet nog dat bepaalde lieden in de discussie over het afschaffen van Zwarte Piet meenden dat het slechts een typisch Randstadprobleem is, lieden die nu luid oreren dat een burgeroorlog in geheel Nederland aanstaande is).
Context is alles. Als groepen rellen dan hebben ze daar voor zichzelf een reden voor bedacht. Een legitimatie. Een gezamenlijke vijand. Vergeet hier ook niet het kopieergedrag. Wat jongeren (veelal kinderen nog) zien, doen ze na. Er zijn vijanden die (al dan niet terecht) tegengas geven: de politie, het OM, het leger desnoods, de supportersgroep van de tegenpartij.
Maar er zijn ook gecreëerde ‘makkelijke’ vijanden en die kennen we ook allemaal: lokale en landelijke politici, de journalistiek, burgemeesters, hulpverleners, de wetenschap en organisaties die zich inzetten voor een betere wereld.
Plichten
Boos zijn en je rechten opeisen hoort bij een democratie en bij een vrije samenleving. Maar bij die samenleving horen ook plichten. De plicht bijvoorbeeld om op een normale en legale manier je ongenoegen te uiten en de instituties die van belang zijn voor een samenleving niet te intimideren of fysiek aan te vallen. Mensen die een dergelijke plicht verzaken, strijden niet voor een betere wereld, maar zijn uit op chaos. Om er zelf beter van te worden. Waarbij ze niet beseffen dat ze zichzelf en anderen louter in de weg zitten. Weerstand keert zich uiteindelijk bijna altijd tegen jezelf.
Er is op zich niets mis met groepsgevoel. Het kan ook mensen verbinden. Je kunt je ook sterker voelen en daardoor tot iets moois komen. Maar daar waar het tot fysiek en verbaal ongewenst geweld komt, heb je louter verliezers.
‘Stoere’ relschoppers (allochtoon of niet) die uiteindelijk in de justitiële molen terechtkomen, daar soms stoer doorblazen, maar uiteindelijk als de jaren verstrijken met een 12-0 achterstand aan het echte leven beginnen (‘Ik wist niet dat een strafblad zoveel gevolgen kon hebben’). Ouders die diep in de buidel moeten tasten of zich ineens moeten bekommeren om zoonlief die opgesloten zit in een cel. Complotdenkers en activisten die zichzelf wat energie betreft volledig leegtrekken en zich uiteindelijk met een permanent beschadigd imago en een hoofd vol illusies terugtrekken in wrok en teleurstelling. Omdat de meerderheid van een bevolking nu eenmaal gematigder denkt (ook zij zijn Nederland) en zal blijven denken. Verdienen aan angst klinkt leuk en tof, maar wat heb je aan geld als je acties gericht zijn op destabilisatie van een systeem dat (met alle beperkingen) helemaal zo slecht nog niet is?
Is het niet zo dat strijden voor vrijheid soms niets meer is dan strijden voor je eigen persoonlijke vrijheden? Of je bankrekening? (looking at you crowdfunders)
Media
En dan nog wat over die gezamenlijke vijand en het groepsgevoel. Over de rellen door bepaalde groepen in deze samenleving waar sommige media (looking at you, columnisten) zo obsessief en eenzijdig schande van spreken. Is het niet zo dat sommige media (en dan vooral de columnisten) ook garen spinnen bij het creëren van een gezamenlijke vijand? Zou het wellicht zo kunnen zijn dat sommige media bij uitstek allochtonen, migrantenjongeren, asielzoekers en dergelijke met enige graagte en vaker dan nodig is negatief in het licht zetten om het eigen groepsgevoel te versterken? Het gevoel van mensen die zich graag aan willen sluiten (en daar geld voor over hebben) bij die specifieke media?
Zijn dat ook niet verdienmodellen op basis van angst?
Het is maar een gedachte. Doe er mee wat u wenst. Of kijk er van weg, dat kan ook.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.