Ik hoor mensen wel eens zeggen dat de wet niets te maken heeft met menselijk gedrag. Dat het maar een dode letter is. Waar juristen zich desgewenst achter verschuilen. Dat is niet zo. De wet volgt verrassend vaak het gevoel. Door bijvoorbeeld toe te staan dat mensen uit emotie doden.
Dat zit zo.
Op 9 november rond 02.00 uur ’s nachts gaat de bel in een flatwoning in Hoogezand. Bewoner Jason komt slaperig en in zijn onderbroek van de bank en opent de deur. Meteen daarop dringen vier mannen, waaronder de Amsterdamse rapper Rel, zijn woning binnen en zetten de aanval in. Waarschijnlijk met behulp van een machinepistool. Jason vreest voor zijn leven. Hij pakt een vuurwapen van de grond en schiet de indringers zijn huis uit.
Een van de afgeschoten kogels raakt de rapper in de lies. Het viertal stapt in de auto en zet koers naar Amsterdam. Daar blijkt Rel te zijn overleden. Verbloeding, orgaanschade door tekort aan circulerend bloed en inademing van maaginhoud.
Justitie eist na de arrestatie van Jason een gevangenisstraf van achttien jaar.Voor moord en drie maal poging moord. Jason wist volgens justitie van de komst van het boze viertal en had zijn eigen vuurwapen al doorgeladen in de hand. Hij heeft bewust de confrontatie gezocht door de deur te openen. Moord!
Dag Jason. De celdeur gaat dicht.
Maar wacht.
Volgens de rechtbank blijkt nergens uit dat Jason reden had te vermoeden dat de vier uit waren op een confrontatie. Hij kwam gewoon slaperig en onwetend van de bank om zijn deur te openen. Bovendien valt niet uit te sluiten dat de vier een wapen mee hebben genomen. Hetzelfde wapen dat tijdens de vechtpartij in de woning van Jason op de grond viel en door hem werd opgepakt. Waarna hij er vijf keer mee schoot. In een kleine donkere ruimte, gevuld met agressieve mannen.
Jason is gered. Geen cel. Zelfverdediging.
Maar wacht. Mag je in Nederland wel zo makkelijk iemand doden? Ook al heb je een goeie reden?
Ja, dat mag. Maar daar zijn wel voorwaarden aan verbonden. Zo moet je reageren op een ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding. De verdediging moet bovendien in verhouding staan tot het toegepaste geweld en je moet geen andere optie hebben. Een vuistslag beantwoorden met een kettingzaag is niet toegestaan en alle mogelijkheden hebben om te vluchten en toch kiezen voor de aanval als beste verdediging is niet toegestaan. Een vuurwapen tegen een vuurwapen. Dat zou moeten kunnen.
Helaas voor Jason gebruikte hij volgens de rechtbank een te zwaar middel. Hij heeft door meermalen op zijn belagers te schieten de grenzen van de noodzakelijke verdediging overschreden. De rechters menen dat hij ook best eerst met het wapen had kunnen dreigen. En als dat geen effect zou hebben, had hij best een waarschuwingsschot kunnen lossen. Dan zou hij de aanval wellicht ook hebben kunnen stoppen.
Jason had dus helemaal niet mogen doden. Dag Jason. De celdeur sluit opnieuw.
Maar wacht.
Jason heeft op papier nog een laatste reddingsboei. Je mag van de wetgever namelijk de grenzen een stukje verder over als je in paniek bent. Als je uit pure angst een verkeerde keuze maakt. Dat heet noodweer-exces. Je bent te ver gegaan in je pogingen het onheil te keren, maar dat was in dit specifieke geval door je heftige emotie toegestaan. In doodsnood doe je rare dingen.
Jason is gered. De doodslag en de driedubbele poging doodslag zijn bewezen. Dat heeft hij gedaan. Maar hij is als dader niet strafbaar. Zelfverdediging. Ontslag van alle rechtsvervolging. Exit 18 jaar cel. Jason is vrij man.
Wet volgt gedrag.
@Chris
Ik kan mij het recente stuk dat je over ‘de moeder van het slachtoffer van Jason’ schreef, en je ‘bedekte’ visie over de vermeende gang van zaken in reacties herinneren. Ook je kritiek op Korterink toen. Jammer dat je daar bij deze uitspraak niet op terugkomt.
‘Een mens doden mag best’ als kopzin voor dit topic vind ik vreemd. Want dat zegt de wet en ook deze uitspraak niet.
Wet volgt gedrag niet. Wet volgt de wet, waarbij met (verzachtende) omstandigheden zoals vastgelegd binnen de wet, rekening kan worden gehouden.
In dit geval volkomen terecht, is mijn mening.
@Siem: de kritiek op HJK blijft onverkort staan. Hij weet dat ook van mij. Ik vond en vind zijn juridische kennis niet sterk. Daar laat hij steken vallen, dat heeft niets met deze zaak te maken.
Het gaat hier niet om verzachtende omstandigheden. Hier draait het expliciet om een rechtvaardigingsgrond. De dader is niet strafbaar. Hij mocht dit gegeven de omstandigheden doen.
@Chris
Ik ga geen mening geven over de juridische kennis van Korterink. In deze zaak zat hij er niet naast qua inside-info en in deze zaak heb jij je kritiek over Korterink gespuid, je had een andere mening dan hij over de gang van zaken. In die zin vind ik het raar dat je nu zegt dat e.e.a. niets met deze zaak te maken heeft.
Rechtvaardigingsgrond of niet: de wet volgt geen gedrag maar de wet. En de wet zegt niet dat ‘een mens doden best mag’.
Met alle respect, dat was mijn kritiek op de kopzin boven dit topic.
@Siem: het verschil in mening tussen HJK en ondergetekende zat hem louter in de juridische interpretatie van het noodweer. HJK vond dat de officier van justitie hier helemaal verkeerd zat.
Ik vond en vind dat een rare bewering gezien het feit dat hij niet op de hoogte was van de argumentatie van de officier. Dat heeft geen enkele relatie met inside-info over de zaak zelf. Let wel: de rechters zijn in beginsel van mening dat Jason niet meteen had mogen schieten. Dat er andere opties waren dan noodweer. De paniek en angst zorgen alsnog voor een juridische ontsnapping.
Wat wet betreft:
De wet volgt inderdaad de wet, maar die wet is niet zomaar op papier gekomen. Die is bedacht met als basis het menselijk gedrag. Daarnaast is het zo dat de rechtspraak niet alleen uit wetten bestaat, maar ook uit jurisprudentie. En die rust weer zwaar op individuele gevallen. Waar menselijk gedrag…enz.
Wat de kop betreft: Jason heeft een mens gedood.Dat is bewezen en nog wel in de op een na hoogste variant: doodslag. Hij mocht dit uiteindelijk echter gezien de bijzondere omstandigheden doen. Dat staat in verkorte en prikkelende tekst in de kop.
Het aardige is ook nog eens dat de uitleg van die wet niet zo heel statisch is en op haar beurt weer de maatschappelijke realiteit volgt.
Zo´n 10 a 15 jaar geleden slaagde een beroep op noodweer zelden. Je werd per definitie geacht weg te vluchten bij een aanranding. Langzaamaan heeft de rechtspraak die uitleg versoepeld. De beoordeling van een beroep op noodweer loopt nu veel meer in pas met de manier waarop de samenleving daar tegenaankijkt. Het recht op zelfverdediging is veel ruimer dan de meeste burgers en politici denken. Opmerkelijk is wel dat die aanpassing niet door de lagere rechters maar door de Hoge Raad, waarvan je zou verwachten dat die verder van ´de burger´ afstaat, in gang is gezet. Ook nu nog worden lagere rechters dikwijls door de HR gecorrigeerd omdat ze een veel te rigide ‘gij-zult-vluchten’ kijk op noodweer(exces) hebben.
De kop was overduidelijk een provocerende teaser, bedoeld om de lezer ertoe te bewegen om het stuk te lezen. Dat mag bij een weblog. En dat is in mijn geval gelukt. Goed stuk.
‘Hier draait het expliciet om een rechtvaardigingsgrond. Letterlijk: de dader is niet strafbaar.’
Dit klopt niet helemaal. Het zou moeten zijn dat de daad niet strafbaar is, niet de dader zelf. Of beter nog, de daad is niet wederrechtelijk. De rechtvaardigingsgrond (noodweer-exces) neemt immers het wederrechtelijke component weg.
Een beroep op noodweer-exces e.d. wordt overigens veel minder gehonoreerd dan door dit stuk wordt geïmpliceerd.
@John
Ik heb het ooit iets anders geleerd:
noodweer = rechtvaardigingsgrond, die wederrechtelijkhed wegneemt. Het feit is niet meer strafbaar.
noodweerexces = schulduitsluitingsgrond, die schuld aantast. De pleger is niet strafbaar.
Eigenlijk is het lood om oud ijzer en dogmatisch gedoe, want beide leiden tot dezelfde uitspraak: ontslag van alle rechtsvervolging.
@Chris 9.14
Quote: Daarnaast is het zo dat de rechtspraak niet alleen uit wetten bestaat, maar ook uit jurisprudentie. En die rust weer zwaar op individuele gevallen. Waar menselijk gedrag…enz.
– Hartstikke waar.
Goede aansluitende reactie ook van Hans 9.43