Paul is een tbs’er. Ooit maakte hij onder invloed van zijn seksuele stoornis ergens een slachtoffer.
Er ligt een brief klaar voor het slachtoffer. Wel geschreven. Nooit verzonden.
Paul zit in een tbs-kliniek. Ooit vonden rechters dat hij zonder hulp, begeleiding en toezicht een gevaar zou vormen voor de samenleving. Dat hij wellicht in staat is om opnieuw slachtoffers te maken.
Het tbs-systeem is best simpel. Rechters geloven deskundigen die zeggen dat mensen soms niet helemaal toerekeningsvatbaar zijn. Dat ze onder invloed van hun stoornis dingen doen die ‘gezonde’ mensen niet doen. Dat ze er soms maar bitter weinig aan kunnen doen dat het in hun hoofd even niet helemaal goed zit.
En mensen die te gestoord zijn krijgen niet alleen straf. Die zet je niet koud jaar na jaar tussen anderen die willens en wetens slachtoffers hebben gemaakt. Die krijgen een behandeling. Die noem je ook niet ‘gedetineerde’ of ‘gevangene’, maar patiënt. Die sluit je zelfs niet altijd op achter de deur, maar geef je een eigen sleutel om de kamer in de kliniek naar believen te kunnen openen of sluiten.
Nu is er iets geks aan de hand met het tbs-systeem. Nederland is er uniek in, maar velen menen dat het systeem niet deugt. Dat het gevaarlijk is. Een ontsnapte tbs’er is in hun ogen een ramp in wording. Kinderen en vrouwen eerst. Hoedt u voor het gevaar op twee benen.
Paul was ooit een gevaar voor ons. Nu is dat anders.
Paul zit nog steeds in een tbs-kliniek, maar zijn behandelaars zien het gevaar steeds verder aan de horizon verdwijnen. En dus mag Paul het weer proberen.
Hij verlaat bijna dagelijks de tbs-kliniek in Amsterdam. Dat mag ook. Hij krijgt iedere dag vier uurtjes om aan zijn aanstaande vrijheid te wennen. Dan pakt hij de tram of de bus en gaat naar de binnenstad van Amsterdam. Naar de McDonalds bijvoorbeeld. Of gewoon even lekker zitten op de Dam. Paul is tevens fan van het voetbal. Zijn volgende wedstrijd is Ajax-Vitesse. Gewoon tussen 50.000 eerzame burgers kijken en desgewenst juichen.
Paul is zelfs een keer naar de coffeeshop geweest. Door zijn verslavingsverleden staat de kliniek niet heel erg hard te juichen bij dat soort excursies, maar ook zijn behandelaars weten dat het vlees zwak is en dat resocialiseren geen strak opgaande lijn is.
Makkelijk heeft Paul het niet. Zegt hij zelf. Hij moet enorm wennen aan ‘ongewone’ omstandigheden. Aan een volle coffeeshop waar het zweet hem uitbreekt. Aan mensen die iets anders doen dan hij gewend is.
Maar Paul komt er wel. Omdat hij uit alle macht weer probeert te wennen aan de buitenwereld.
Ik moet altijd aan mensen als Paul denken als de kranten weer eens reppen over een voortvluchtige tbs’er. Als de verontwaardigde en angstige reacties standaard weer opduiken.
Het grote succes van ons tbs-systeem zit hem juist in het langzaam opvoeren van vrijheden. Het na behandeling weer laten wennen aan die boze buitenwereld met alle verleidingen.
Paul geniet van een paar uurtjes op de Dam. Van een eenvoudige hamburger bij McDonalds. Van een doelpunt van zijn club. Hij doet straks weer mee omdat hij langzaam weer weet hoe hij mee kan doen.