Het was vandaag maar een kort zinnetje van een officier van justitie:
‘Veel strafbare feiten worden gepleegd door mensen met een psychiatrische achtergrond’
Ik sloeg daar niet steil van achterover. Strafbare feiten worden gepleegd door heel veel verschillende mensen, maar mensen met een psychiatrische of gestoorde achtergrond komen op zeker geregeld bovendrijven.
Ik vind dat niet raar. Het kan behoorlijk spoken in een mensenhoofd. En spoken doen rare dingen met een mens.
Gek genoeg is de boodschap van de officier van justitie er een die niet makkelijk gedeeld wordt in de maatschappij.
Zo haalde ik laatst in een theater in Den Haag de woede van mensen op de hals toen ik vertelde dat autisten door hun stoornis wat mij betreft een gevaar kunnen vormen voor de samenleving. Ik zei dat niet zomaar. Ik heb een paar hele gevaarlijke voorbij zien komen.
Ik mocht en kon dat niet zeggen. Vond een mevrouw. Want autisten zijn ‘hele lieve, zorgzame mensen die het liefst conflicten vermijden’.
Ik moest meteen denken aan de documentaire ‘De regels van Matthijs’. Een bijzondere autist, maar op zeker wel een met een donkere manipulerende kant. Als het niet gaat zoals hij het wil, schreeuwt hij begeleiders ongenadig hard en onredelijk van zijn voordeur af. Uiteindelijk pleegt hij zelfmoord.
Eind vorige week besloot de directeur van een woningbouwcorporatie de noodklok te luiden. Psychiatrische patiënten in zijn huurhuizen leverden hem een schadepost op. Van 200.000 euro per jaar. Zijn medewerkers moeten massaal op agressie-training om de problemen het hoofd te kunnen bieden.
Los van de vaak verhitte discussie of autisten een gevaar kunnen vormen, valt mij op dat mensen met een psychiatrische handicap in deze samenleving met fluwelen handschoenen aan worden gepakt. Dat is enerzijds logisch. Vaak kunnen ze er weinig aan doen.
Maar anderzijds schuilt er ook een gevaar in.
Als we een gevaar niet willen zien en blijven schuilen achter de liefheid van een stereotype Rain Man, zijn we dan wel klaar voor dat gevaar?
UPDATE:
Mijn schrijven hierboven heeft wat beroering veroorzaakt. Boze reageerders en belangenorganisaties in de mail. Ik zou ongenuanceerd, niet-wetenschappelijk en beperkt in mijn denken zijn. Vandaar een toelichting.
Ik pretendeer nergens wetenschappelijk te zijn. Ik schrijf op basis van ervaring. Dat gezegd hebbende: de meeste reacties komen van mensen die min of meer beweren dat ik alle psychiatrische patiënten zie als een gevaar. Dat is niet zo. Ik stel louter dat de diverse stoornissen een risico vormen.
Ik wil daar desgewenst best wat cijfers bij geven: onderzoek.
Men verwijt mij op basis van 3700 rechtszaken geen goed beeld te hebben. Het zijn immers maar rechtszaken. Dat vind ik een rare stelling. Rechtszaken in Nederland staan soms wel 70% van de tijd in het teken van de persoonlijke psyche van de verdachte. Psychiaters, psychologen en klinieken vertellen en rapporteren uitgebreid over de stoornis van de verdachte. Justitie en de rechtbank staan uitgebreid stil bij het wettelijk vereiste causale verband tussen die stoornis en het gepleegde strafbare feit. Zij eisen en veroordelen expliciet op die voor de juristen onmisbare relatie tussen de psyche en het misdrijf. In uitzonderlijk veel gevallen wordt een behandeling opgelegd, al dan niet klinisch.
De kritiek richt zich verder op de stelling dat psychiatrische patiënten die in de fout gaan niet symbool dienen te staan voor de mensen die niet over de schreef gaan. Ik snap die stelling, maar het is niet in overwegende mate relevant voor wat ik zeg. Ik vergelijk het met drank in het uitgaansleven:
Iedereen die betrokken is bij uitgaansgeweld weet dat drank een groot probleem is. Jongeren gaan over grenzen waar ze normaal niet over gaan. Worden gewelddadig en komen daardoor bij de rechter terecht. Geen rechter in Nederland die het causaal verband niet ziet.
Ieder weekend gaan honderdduizenden jongeren op stap. Velen drinken, maar slechts een kleine groep maakt zich schuldig aan geweld.
Kunnen we dan met droge ogen beweren dat drank geen risico-factor is bij geweld?