Je mag op straat in principe iedereen filmen of fotograferen (publiceren ligt gecompliceerder). Daar is niets tegen te doen.
Maar mag je op straat zomaar onder de rokjes van vrouwen filmen?
De regiopolitie in Groningen heeft donderdagavond een man gearresteerd die hier al geruime tijd mee bezig was. De beelden plaatste hij op een website.
Het nieuws over de man uit Winsum werd landelijk opgepikt en ik werd door het Dagblad van het Noorden gevraagd om een juridische analyse van de zaak te maken.
Je bent immers specialist of je bent het niet.
Die opdracht lijkt gemakkelijk voor een ervaren rechtbankverslaggever, maar in de praktijk valt het nog helemaal niet mee om in een kort krantenartikel alle aspecten te belichten.
Is het filmen van vrouwen in de openbare ruimte en het publiceren van die beelden eigenlijk wel verboden?
Ja, nee, misschien, wellicht.
In deze zaak moet meteen een onderscheid worden gemaakt tussen de strafwet en het civiele traject. Oftewel: wanneer komt justitie in actie en wanneer moet je als burger zelf je recht zoeken.
Een tweede onderscheid zit in de aard van de beelden. Foto’s en filmpjes maken van geklede beelden is wellicht ongepast, maar op zich niet verboden. Het filmen onder de rokjes van naakte vrouwen is dat waarschijnlijk weer wel.
Het openbaar ministerie laat weten de billenman te vervolgen voor aanranding van de eerbaarheid. Dat is een misdrijf tegen de zeden en daar staat maximaal een gevangenisstraf van acht jaar op.
Maar zoals met alle wetten in het strafrecht: justitie moet een flink aantal hobbels nemen om het bewijs rond te krijgen.
Voor aanranding moet er sprake zijn van dwang. Het slachtoffer moet immers de handelingen tegen haar wil hebben ondergaan. Als jij als vrouw een leuke kerel mee naar huis neemt en je hebt daar een nachtje stomende seks mee, dan kun je de volgende dag niet naar de politie lopen om te zeggen dat je bent verkracht. Zo werkt dat niet.
Maar hoe kun je spreken van dwang of tegen de wil als het slachtoffer niet eens weet wat er onder haar rok allemaal aan de hand is?
Daar heeft de wet wat op gevonden. Voor aanranding is het namelijk helemaal niet nodig om het misbruik zelf te merken. Het onbewust moeten ondergaan is genoeg. Juist omdat de vrouwen niet wisten wat ze overkwam, is er sprake van dwang. Ze konden immers niets uitrichten en werden dus onbewust gedwongen het te ondergaan.
Maar er is nog een complicatie. In een eerdere rechtszaak veroordeelde de rechter een man die op Schiphol vrouwen had gefilmd in het toilet. De veroordeling kwam mede tot stand door het besloten karakter van de wc. Als een vrouw de wc-deur achter zich dicht trekt, zo redeneerde de rechter, dan geeft ze daarbij aan niet gestoord te worden.
Dat is een duidelijk verhaal, maar hoe zit dat met vrouwen die in (korte) rokjes de straat op gaan?
Geven zij aan niet gestoord te willen worden door ’s ochtends een rokje aan te trekken? En welke lengte valt onder openbaarheid en welke onder gesloten?
In de Schiphol-zaak stelde de rechter nog iets anders vast. Voor de vraag of er sprake is van ontuchtige handelingen is bepalend of het slachtoffer door de handeling in haar seksueel schaamtegevoel wordt gekwetst en of dit ook in de maatschappij in het algemeen zo wordt gevoeld.
Je kunt namelijk als slachtoffer in een strafzaak wel denken dat je slachtoffer bent, het gaat er ook om of de maatschappij het met je eens is.
Het kan nog best een boeiende rechtszaak worden.