Sinds de arrestatie van haar minderjarige zoon voor pubergedrag op een verlaten woonboot, wil de storm voor burgemeester Femke Halsema maar niet gaan liggen. Recent maakte haar man bekend dat het wapen dat bij zoonlief werd aangetroffen bij hem in bezit was. Het gaat in dit geval om een onklaar gemaakte revolver, gebruikt voor promotiedoeleinden. Gaat dit een probleem worden voor de burgemeester?
Eerst maar eens wat inleidende beschietingen. Wapenbezit is in Nederland niet per definitie verboden, er zijn een aantal uitzonderingen op de regel. Jagers en sportschieters mogen bijvoorbeeld vuurwapens en munitie in huis hebben, onder strikte voorwaarden. Bezitters van het geweldsmonopolie mogen wapens zelfs open en bloot op straat dragen (ik liep er zelf zo ook jaren mee rond). En ja, ook een volgens de regels onklaar gemaakt vuurwapen kan (met het juiste certificaat) gewoon aan de muur blijven hangen.
Ondanks de uitzonderingen is de wapenwetgeving verder best strikt. Zo zijn nepwapens verboden als ze ‘op echt lijken’. ‘Voorwerpen die qua vorm en afmetingen sprekend lijken op vuurwapens of voor ontploffing bestemde voorwerpen, zijn verboden’. Dat is allemaal natuurlijk ook niet zo gek, als een puber met een wapen zwaait dat niet van echt te onderscheiden is, moet je bij een arrestatie als agent wel erg sterk in je schoenen staan om rustig te blijven.
Onklaar
Het zou in theorie natuurlijk kunnen dat de man van Halsema, Robert Oey, de revolver volgens de regels onklaar heeft laten maken, maar zo makkelijk is dat nou ook weer niet. In Nederland was het namelijk tot 2016 bij wet verboden om handvuurwapens onklaar te maken, tenzij ze ‘overlangs werden doorgezaagd’. Dat is ook logisch, de wapens zouden anders immers alsnog gebruikt kunnen worden om misdrijven mee te plegen. Voor een slachtoffer is een niet op het eerste oog zichtbaar onklaar gemaakt wapen niet als zodanig te herkennen en dus is een straatroof of bedreiging nog steeds effectief.
De man van Halsema stelt nu dat het wapen in bezit is van een goede vriend en dat hij de revolver al twintig jaar kent. Zo bezien is de kans vrij groot dat de onklaar gemaakte revolver in ieder geval illegaal is (tenzij het wapen doorgezaagd is). Als het gaat om een illegaal importwapen, dan kan het niet met terugwerkende kracht legaal worden gemaakt. Het wapen zou enkele weken voor de arrestatie van de zoon in huis zijn gebracht door Oey. Vanaf dat moment lag het dus in de ambtswoning van Femke Halsema.
Halsema
De partner van de burgemeester is inmiddels als verdachte van het voorhanden hebben van een wapen gehoord door het Openbaar Ministerie. Hij heeft iets uit te leggen. Maar geldt dat ook voor de burgemeester zelf? Het wapen lag immers enige tijd in de ambtswoning van Femke Halsema. Is zij daar dan ook verantwoordelijk voor?
Die vraag is niet meteen eensluidend te beantwoorden. Feit is wel dat een gewone burger absoluut iets uit heeft te leggen als een illegaal wapen opduikt in de eigen woning. De juridische uitleg is samen te vatten in twee vragen: wist Halsema van het wapen in de woning of had ze het moeten weten?
In het strafrecht draait (bijna) alles om opzet. Het overtreden van de wet moet bewust gebeuren. Als je helemaal niet weet dat er verboden wapens of bijvoorbeeld verdovende middelen in je huis liggen, dan kun je er ook niet verantwoordelijk worden gehouden. Dat is simpel zat.
Maar de wet gaat verder. Want had je het niet moeten weten? Voor de beantwoording van die vraag is de vindplaats van het wapen van belang. Als het bijvoorbeeld ergens in een hoek van een stoffige zolder ligt waar je nooit komt en je man heeft het ook nooit over het wapen gehad, dan kun je best aannemelijk maken dat je niet op de hoogte was. Dan ga je vrijuit.
Toegankelijk
Maar als het wapen op een ‘voor een ieder toegankelijke plek’ ligt in het huis, dan heb je wel wat uit te leggen. Als de revolver van de partner van Halsema ergens in een keukenlade lag, dan is de kans een stuk groter dat de rechter niet meegaat in je verweer dat je van niets hebt geweten. Want werd die keukenlade niet regelmatig gebruikt? Kun je dan nog steeds zeggen dat je het wapen nooit hebt zien liggen?
Hoe zit dit nu strikt juridisch? De Wet Wapens en Munitie is op zich vrij duidelijk. Het is verboden om een wapen van de 3e categorie voorhanden te hebben. In dit geval zijn drie criteria van belang: de aanwezigheid van het wapen, de macht over het wapen en de bewustheid van het wapen. Uit de jurisprudentie volgt dat er een ‘meer of mindere mate van bewustheid’ moet zijn bij de verdachte met betrekking tot de aanwezigheid van het wapen.
Als het wapen dus op een plek ligt waar bewoners regelmatig gebruik van maken, dan is het niet genoeg om gewoon te ontkennen dat je het wist. Deze zogenaamde ‘blote ontkenning’ zul je dan toch echt uit moeten leggen. In dit geval komt dan de aannemelijkheid om de hoek kijken. Hoe aannemelijk is het dat je van niets wist als een verboden voorwerp op een plek ligt waar je normaal gesproken toegang tot hebt? Die aannemelijkheid wordt natuurlijk een stuk minder als het wapen maar beperkte tijd in de woning heeft gelegen, op een plek die jij niet in gebruik hebt.
De vraag is natuurlijk of Halsema zich ook daadwerkelijk strafrechtelijk moet verantwoorden. In deze zaak is het duidelijk dat het wapen in beheer was van haar partner, hij heeft dat ook toegegeven. Het is aan het Openbaar Ministerie om te beslissen of ook de burgemeester een aandeel had in het verboden wapenbezit. Doorgaans is het echter zo dat het OM alleen de persoon zal vervolgen die aan heeft gegeven dat het wapen in zijn (of haar) bezit was en van hem (of haar) was.
Normaal gesproken zou Halsema geen probleem moeten hebben.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt me ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.