De coronacrisis in de wereld lijkt veel mensen dichter bij elkaar te brengen. Er is loyaliteit, mensen helpen elkaar en de zorgen over de gezondheid van een ieder worden breed gedeeld. Maar er zijn helaas ook nu weer lieden die deze crisis gebruiken voor hun eigen kwaadwillende agenda.
Terwijl artsen, verpleegkundigen, politici, wetenschappers en journalisten (en nog 300 beroepsgroepen) alle zeilen bijzetten om iets te doen aan de coronacrisis, klimmen complotdenkers gretig in de pen om misbruik te maken van de twijfel en de angst onder de bevolking. Corona is immers een ‘biologisch wapen’, ‘meegenomen door migranten’, ‘een politieke hoax‘ en ‘alleen in combinatie met 5G dodelijk‘.
Een stelletje gekken op zolderkamers, zegt u? Die we niet serieus moeten nemen?
Dat stadium zijn we hopelijk toch wel een beetje gepasseerd. Zowel de politie, het RIVM als Defensie gingen de afgelopen dagen via onder meer sociale media over tot een poging om nepnieuws te corrigeren. Door te verwijzen naar betrouwbare bronnen bijvoorbeeld, of door nepnieuws met de feiten recht te zetten.
Defensie
Zo moest Defensie in actie komen omdat onverantwoorde onverlaten filmpjes hadden gemaakt van een militair transport op het treinstation van Amersfoort. Uiteraard was het filmpje een teken van een door het leger afgedwongen lockdown in Nederland. Dat begrijpt u.
‘De tanks komen er aan, mensen!’
Hoewel er op de video helemaal geen tanks te zien zijn (maar CV90’s, een infanteriegevechtsvoertuig) werd het filmpje gretig gedeeld, met een boel commentaren hoe het erg het toch wel niet gesteld was met de ‘angst van de regering’. Vrijwel niemand die even op het idee kwam om even te checken of de voertuigen wellicht op de terugweg waren van een afgelaste legeroefening uit Duitsland. Want dat was wat er werkelijk aan de hand was.
De politie ondertussen moest een verhaal ontkrachten over een oproep (zogenaamd van de politie zelf) om binnen te blijven en de ramen en deuren te sluiten, omdat de Luchtmacht landelijk zou desinfecteren. Een belachelijk verhaal? Natuurlijk, maar mensen geloven belachelijke verhalen. Vergis je er niet in. Persbureau Reuters meldde op basis van een gelekt document dat de Russen bezig zijn met een ‘aanzienlijke desinformatiecampagne’ om de impact van de coronacrisis via paniek en wantrouwen te vergroten.
Hoe die Russen dat doen? In Spanje is RT (een door het Kremlin gefinancierde propaganda-zender, hevig bekritiseerd vanwege nepnieuws) op sociale media de twaalfde meest gedeelde bron van coronanieuws.
Bewaking
Toen in de media foto’s verschenen van politiebewaking bij een producent van geneesmiddelen in Zeewolde, was het voor de complotwappies meteen duidelijk. Mark Rutte probeerde te voorkomen dat ‘het volk’ de noodzakelijke medicijnen zou krijgen. Hij was immers net bezig miljoenen mensen uit te moorden….De werkelijkheid was dat de directeur ernstig belaagd werd door vage types die hoge prijzen boden voor een middel tegen malaria (dat mogelijk helpt in de behandeling bij besmette mensen).
Complotdenken is al lang niet ongevaarlijk meer. Dat bewijst ook deze coronacrisis maar weer eens. Hoewel er nog zeer grote onduidelijkheid is over middelen die helpen tegen corona, ratelde president Donald Trump op de nationale televisie volop over een bepaald ‘medicijn’. Hij vertelde zelfs dat het medicijn in kwestie al goedgekeurd was door de overheid.
Onschuldig, zegt u? Een Amerikaan stierf nadat hij een bestanddeel van het betreffende ‘medicijn’ zelf maar alvast had ingenomen. Zijn vrouw werd ernstig ziek en moest opgenomen worden in het ziekenhuis.
Verfrissend, niet? Geef hem een kans, toch?
Nepnieuws
De voorbeelden van nepnieuws vliegen je deze dagen om de oren. Een filmpje van vechtende mensen in de supermarkt (blijkt van veel eerdere datum en was een ruzie nadat er 70% korting werd gegeven in een winkel), een video van een op de grond liggende corona-patiënt in Brussel (bleek een dronken man), beelden van een rij doodskisten in Italië (bleek van de scheepsramp bij Lampedusa in 2013), een zogenaamde WhatsApp van een ziekenhuis dat de hendels bij benzinepompen corona over kunnen brengen (was niet van een ziekenhuis en er zijn geen aanwijzingen dat die hendels meer bijdragen aan besmetting).
En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Wat te denken bijvoorbeeld van de (letterlijk) gestaag uitdijende Robert Jensen? Die beweert doodleuk dat corona maar ‘een griepje is’ en de Wereldgezondheidsorganisatie WHO liegt alsof het gedrukt staat. Allemaal gestoken in een Nexit-shirtje, uiteraard bij Jensen zelf te bestellen.
Het is om treurig van te worden. De Nederlandse Alex Jones (die in zijn eigen webwinkel tandpasta verkoopt tegen het coronavirus), inclusief totaal overspannen rants waar geen seconde bewijs wordt geleverd voor ronduit bizarre stellingen. Angst als verdienmodel. Een gekkie, zegt u? De filmpjes van Jensen trekken zo tussen de 80.000 en 230.000 kijkers. Zijn kijkers reageren instemmend en met bewondering. Ze vinden zichzelf en Jensen enorm wakker.
Uiteraard is complotdenker en veroordeelde lasteraar Micha K. ook weer van de partij. Zette hij vanuit zijn schuiladres in Belfast (want veroordeeld tot celstraffen in Nederland) corona eerst nog neer als een hoax, later zag hij het ineens als een complot om miljoenen mensen uit te roeien (hoe dat kan met een hoax is alleen duidelijk in zijn gestoorde brein), een dag later was het ineens weer zo dat niet corona dodelijk is (slechts een griepje), maar de combinatie met 5G.
U begrijpt het al; logica is niet de sterkste eigenschap van een complotdenker.
Onschuldig?
Allemaal maar onschuldig geblaat van mensen die het spoor bijster zijn? Een vrouw uit Chicago zette deze week een filmpje online. Ze had het aan de stok gekregen met een andere vrouw, die schijt had aan de regels en geen afstand hield van anderen. Waarom ze dat deed? Omdat het coronavirus maar een politieke hoax (nepnieuws) was en zij dus niet geloofde in besmetting….
Dat is de tol van complotdenken. Mensen die schijt hebben aan de feiten en daarmee anderen letterlijk in gevaar brengen.
De grote vraag is natuurlijk wat je kunt doen aan nepnieuws.
Laten we beginnen met onze informatie halen bij een betrouwbare bron. Kijk naar de deskundigheid van iemand die iets stellig naar voren brengt. Kan deze persoon eigenlijk wel weten wat hij stelt? Heeft hij betrouwbare kennis van het onderwerp? Was hij/zij er bij? Zijn er andere mensen die zijn verhaal bevestigen? Zijn er meerdere bronnen?
Maar volg vooral ook journalisten (via bijvoorbeeld sociale media). Hebben die het altijd bij het juiste eind? Nee, vast niet altijd. Maar journalisten kun je wel persoonlijk benaderen en je kunt ze vragen naar de bronnen van een verhaal. Zij hebben verantwoordelijkheid af te leggen over wat ze naar buiten brengen en dat doen ze ook (als je het netjes vraagt).
Precies die verantwoordelijkheid waar complotidioten schijt aan hebben.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt me ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.