Dat het debat op sociale media enorm polariseert, is geen verrassing meer. Dat we in een informatie-oorlog zitten – waarin de leugen regeert – ook niet. Zorgwekkender is dat grote bedrijven zoals X en Meta geen enkele verantwoordelijkheid nemen en nu zelfs menselijke factcheckers de deur willen wijzen. De impact op het publieke debat en daardoor op het nog te voeren beleid is enorm.
Deze week zag ik een account met 4.4 miljoen volgers enorm verontwaardigd doen omdat de Britse regering geen landelijk onderzoek wil naar grootschalig kindermisbruik in Engeland. Volgens het account zijn de politici ‘kindermisbruik aan het faciliteren’ door ‘weg te kijken’. De tweet was 26 miljoen keer bekeken en had bijna 70.000 hartjes….
Onzin
De tekst van dit account is echter volkomen onzin. De Britse regering stemde over een voorstel om kinderen in scholen beter te beschermen. Er was een amendement aan toegevoegd om een landelijk onderzoek naar kindermisbruik te starten, een symbolische geste na de domme en louter politiek gedreven ophef van Elon Musk over grootschalig kindermisbruik in de jaren ‘80.
Het zit wat ingewikkeld in elkaar, maar als er voor zou worden gestemd, dan zou dat juist een jarenlange vertraging van de uitvoering van die wet hebben gegeven.
De politici willen liever dat het kindermisbruik lokaal wordt onderzocht, wat volgens hen veel effectiever is. Daar komt bij dat er in 2015 al een landelijk en zeven jaren durend onderzoek was begonnen naar het kindermisbruik (het Jay-report).
Omdat er met de aanbevelingen in dat rapport nog te weinig is gedaan, wil men daar een begin mee maken.
Symbolisch
Met andere woorden: het amendement werd weggestemd omdat het ten eerste slechts symbolisch was, ten tweede iets wilde wat al is gedaan en ten derde de bescherming van kinderen juist jaren zou vertragen.
U zult begrijpen dat het account met miljoenen volgers hier geen enkele melding van maakte. Waarbij er opnieuw weer olie op het al uitslaande vuur werd gegooid.
Dat dit soort accounts (maar bijvoorbeeld ook die van veroordeelde laster Alex Jones) onbeperkt onzin kunnen spuien is een hele dikke middelvinger naar een samenleving waarin mensen op basis van feiten een mening kunnen en moeten vormen.
AI
En het gaat er niet beter op worden nu Facebook heeft aangekondigd afscheid te nemen van factcheckers en over te stappen op AI.
Kijk bijvoorbeeld wat de AI van X (Grok) doet. Als je Grok een vraag stelt, dan krijg je een lange lap tekst met informatie. Bruikbare informatie? Nou nee, je krijgt vooral te horen wat mensen op X vinden van een bepaalde stelling. Als je bijvoorbeeld vraagt of journalist Chris Klomp een pedofiel is, dan stelt Grok keurig dat er geen veroordelingen liggen wegens kindermisbruik of dat er anderszins aanwijzingen voor zijn, maar ook dat ‘sommige mensen’ op X dat verwijt maken aan Chris Klomp.
Tsja, zo lust ik er ook nog wel een paar. De mening van mensen in een grabbelton gooien, zodat iedereen er zijn eigen werkelijkheid van kan maken.
Afscheid
Wat we hier zien is dat we langzaam maar heel erg zeker afscheid nemen van een aantal essentiële regels in het publieke debat. We lijken steeds meer te vergeten dat het voeren van debatten aan regels gebonden is. Dat je alleen verder kunt komen als je je aan een aantal voorwaarden kunt houden.
Er zou geen enkele discussie zijn over regels als een bokser met een machinegeweer de ring in stapt en zijn opponent met dertig kogels neermaait. Toch doen velen online in debatten – en inmiddels ook in de politiek – alsof dit de normaalste zaak van de wereld is. Tekenend voor deze dynamiek is de opstelling van president Donald Trump die jaren geleden al verkondigde dat een gevoel ook een argument is. Jaren later overigens eveneens geuit door Caroline van der Plas van de BBB.
Argumentatieleer
Argumentatieleer is niet zo ingewikkeld. In een debat gelden vrij simpele regels die erop neerkomen dat je met valide argumenten de ander probeert te overtuigen. Als het gaat over de vraag van wie een auto is, volstaat: ‘die auto is van mij’ niet. Dat kan iedereen wel beweren.
Als je stelt dat de autopapieren op je naam staan en je de aankoopfactuur met je handtekening er onder overhandigt, kom je meteen een heel stuk betrouwbaarder en overtuigender over.
Kind kan de was doen.
Het kan zijn dat dit allemaal wat technisch en theoretisch overkomt, maar de gevolgen van de devaluatie van het debat zijn ernstig. Denk bijvoorbeeld aan het vrij bizarre gegeven dat we tegenwoordig te maken hebben met een regering die beleid maakt op basis van hoe mensen volgens die regering de asielinstroom ‘ervaren’.
Dat is dus hetzelfde als zeggen dat een auto in je bezit is omdat je dat nu eenmaal zo ervaart.
Vergeet ook niet dat de immer uitdijende complotbeweging drijft op hoe mensen dingen ervaren. Dus niet op hoe ze zijn of waar ze bewijs voor kunnen aandragen, maar hoe iets voelt. Een doodenge ontwikkeling, want als genoeg mensen maar ‘ervaren’ dat een vaccinatie niet deugt, duikt de vaccinatiegraad omlaag en genieten kwetsbare mensen geen bescherming meer.
Een volwassen debat kan niet zonder regels. Niet omdat onwelgevallige meningen niet meer mogen worden gehoord, maar omdat je meningen moet kunnen blijven toetsen aan hun waarheidsgehalte. Prima dat mensen een asielcrisis ervaren, maar is er ook daadwerkelijk een asielcrisis?
Jodenprobleem?
Als een regering vaart op een gevoel, dan kan feitelijk ieder beleid worden doorgevoerd. Ervaren de mensen een Jodenprobleem? Een Marokkanenprobleem? Hebben mensen het gevoel dat Wilders andere belangen dient dan Nederland? Die van Rusland bijvoorbeeld? Of van Israël? Voelt het alsof Baudet een spion is van de Russen?
Genoeg mensen die daar een gevoel bij hebben, maar het zou belachelijk zijn om daar consequenties aan te verbinden. En toch zijn het de grote bedrijven als X en Meta die juist dat gevoel een enorm podium geven en veel te weinig doen om dat te corrigeren.
Rechtspraak
Wat dat betreft zou de maatschappij kunnen leren van hoe het er binnen de rechtspraak aan toe gaat. Als een officier van justitie of een advocaat in de rechtszaal iets beweert, dan zal hij of zij daar valide argumenten bij moeten hebben, gesteund door objectief bewijsmateriaal. Een aanklager kan niet wegkomen met de simpele stelling dat een verdachte op de plaats delict was, als dat niet gedragen wordt door feitelijk bewijsmateriaal.
Iedereen zal dit snappen en toch denken velen in het debat daar heel anders over. Ze plempen iets neer zonder iets te onderbouwen en dat is het dan. En geef ze eens ongelijk als ze zien dat de heren en dames in Den Haag of Washington niet zelden hetzelfde doen.
Hoernalist
Het gaat zelden over de inhoud, maar om de persoon. Een bekende drogreden, maar ook een drogreden die nadrukkelijk tot doel heeft om het debat te vervuilen en zelfs te doen laten stoppen. Een ‘gekochte’ wetenschapper, viroloog of ‘hoernalist’ hoef je immers geen argumenten meer te geven. Die is bij voorbaat af.
En vergis je niet. Dit is een opzettelijke tactiek van populisten zoals Trump, Wilders, Baudet en vele anderen om de instituties verdacht te maken. Als immers niets meer waar is, is alles waar en kun je als machthebber ook overal mee wegkomen.
Als je als politicus haarfijn aanvoelt dat mensen niet graag willen betalen voor kostbare klimaatmaatregelen, is het genoeg om de klimaatwetenschap verdacht te maken. Dan heb je geen argumenten meer nodig om je kiezer te overtuigen dat er helemaal geen klimaatverandering gaande is.
Hoax
Als je wel aanvoelt dat mensen bang zijn om hun vrijheid te verliezen, is het genoeg om te zeggen dat een pandemie een hoax is, bedacht om controle uit te oefenen. Ook omdat je weet dat velen deze flagrante leugen maar wat graag willen geloven.
En omdat je weet dat je als politicus geen match bent voor de onderbouwde argumenten van de wetenschap.
En als je aanvoelt dat iedereen automatisch walging voelt bij kindermisbruik, verwijt je je opponent zich direct of indirect schuldig te hebben gemaakt aan kindermisbruik. Iets wat bij QAnon al is begonnen en nu bijvoorbeeld populair is bij mensen als Elon Musk.
Machinegeweer
Als een bokser de ring in stapt met een machinegeweer, weten we allemaal dat er sprake is van valsspelen en erkennen we de uitslag niet. Maar als iemand in het debat dezelfde tactiek toepast, kijken we hiervoor weg en prijzen we zelfs deze ‘vrijheidsstrijder’.
Het is tijd om dat eens te veranderen. Daarvoor hoeven we niet te kijken naar de verzenders van desinformatie en nepnieuws, die hebben een te groot (politiek) belang bij hun kwaadaardige tactiek.
We moeten het hebben van de ontvangers. Meer mensen zouden zich moeten verdiepen in debatleer en dat ook toepassen. Uitgaan dus van argumenten en alleen iets aannemen als de verzender er ook objectief bewijsmateriaal voor kan aandragen.
Zoals gezegd: dat klinkt best technisch en theoretisch, maar de impact van een debat zonder deze regels gaat op termijn gigantisch worden.
Omdat dan iedereen beslissingen gaat nemen op basis van wat ze ervaren en niet op basis van hoe het zit.
What could possibly go wrong?
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.
Onder kopje ONZIN: volgens heen = vlgs hen.
Zo kan ik niet begrijpen dat een Derksen iedere dag zijn gal mag spugen over alles wat Links volkskrant en Woke is.
Deze man is gevaarlijker dan O.N..
Deze man mag vrouwonvriendelijke braaksel op TV gooien waar mensen ook nog om lachen, snap niet dat er nog vrouwen zijn die naar de uitzending gaan.
En dan de meeste tafelgasten die meelachen en hem niet durven tegen te spreken.
Die dit wel doen worden vaak afgemaakt en mogen meestal niet meer komen.
Om te zwijgen over Wierd duk.
ik vraag me oprecht af of dit werkt bij een aantal mensen. Ik probeer het met een aantal vrienden die totaal het complotpad op zijn al langere tijd maar zonder resultaat. Ze copy pasten alles zonder onderbouwing en checken, en roepen dan heel hard dat ze ‘zelf onderzoek doen’. Maar ja ook dat is je ongetwijfeld bekend. Het streven is goed en enorm belangrijk.
Het debat van politici zou moeten gaan over hoe problemen – die van alle tijden zijn – aan te pakken. Politici debatteren momenteel echter over wat het probleem is. Een zinloos welles-nietes-spelletje wiens waarheid klopt.
Vlg Margreet Anceaux is de afkorting van “volgens” vlgs. Dat moet dus zijn “vlg.” En Chris, weer bedankt voor een boeiend artikel. Tegelijkertijd beangstigt het mij ook wel. Wel een extra donatie waard.
Het stuk heeft een hele duidelijke structuur. Klomp behandelt sociale media, AI, populisme, complottheorieën en rechtspraak en weet dat knap te verweven tot een mooie rode draad. Hierdoor wordt het verhaal goed te lezen. Het is een jaloersmakend diepgaande analyse.
Ik volg Klomp nog niet zo heel lang, maar ben echt fan geworden en vraag mij af waarom alle journalisten niet zo kunnen zijn.
Heb 10 euro gedoneerd. Ga zo door Chris!
Aan Marieke: blijf nog even volhouden bij je vrienden.
In mijn ervaring werkte het wel. Ik plaatste tegenargumenten en links naar factchecks en de meeste van die vrienden zijn opgehouden met het posten van aperte onzin. Ik denk niet dat ze weer helemaal op het padje zijn, en mogelijk gaan de complotten nog vrolijk rond in hun eigen kringetje, maar uitdragen doen ze het niet meer. Want blijkbaar vinden ze het niet leuk om telkens het deksel op de neus te krijgen.
Aan Chris: weer een degelijk artikel! Donatie waard.
Volg Chris Klomp al wat jaren. Hij schrijft helder en boeiend en geeft aan dat er toch wel heel veel fout is in onze wereld. Doneer bij tijd en wijle 10 euro, omdat hij dat zeer zeker verdient door zijn mooie analyses. Ga zo door, Chris, gelukkig zijn er nog mensen als jij in wie ik wel geloof.
Sander Schimmelpenninck heeft ook een mooi boek geschreven die raakt aan dit thema, “De domheid regeert”. Zal je ongetwijfeld al kennen, zo niet: lezen!
Tja, leuk stuk en bijna onafhankelijk en onpartijdig te noemen.
Ff het volgende, als ik aan jou vraag “is dat auto van jou?” en je antwoord met “ja” dan geloof ik jou op je woord.
Echter geef jij mij als antwoord dat mijn vraag grammaticaal niet klopt en ik daarom niet bij je “inner circle” kan horen en nog meer van dit geneuzel dan ben je mij kwijt…
Let op, niet iedereeen is een schrijver edoch heeft iedereen wel een mening…
Strakke analyse, Chris. Ik denk dat twee grote problemen hier een rol spelen: 1) Dat echt heel erg domme mensen het eigenlijk wel een beetje beu zijn geregeerd te worden door de “intelligentsia”: ze willen gewoon door hard schreeuwen hun gelijk krijgen, niet door hard na te denken; 2) Het geloof van de voorgenoemde “intelligentsia” dat ratio de emoties zou aflossen, want logica en verstand zijn toch duidelijk veel beter dan emoties en de onderbuik? Een kapitale vergissing van de wetenschap en de intellectuelen, want emoties zijn altijd veel sterker dan de ratio, dat wist William James in 1900 al – en dat weten Trump, Putin, Musk en alle rechtsextremen, fascisten en nazi’s ook heel goed. Zij konden via “rage farms” (anders kun je Facebook en Xitter niet meer noemen) de emoties uitbuiten die de wetenschap en politiek links lieten liggen (bewuste woordgrap) en zo de overhand nemen. Verbale diarree die nevernooitniet ook maar ergens gepubliceerd zou worden, kon ineens continue over alle schermen ter wereld uitgesmeerd werden. En zo werden de (a)sociale media tot een kankergezwel dat onze maatschappij het leven zal kosten… Ik denk dat 20 januari In Amerika het startschot zal klinken voor de definitieve eindsprint naar het einde van onze westerse beschaving. Ik hoop echt ontzettend dat ik het mis heb…
Sterk verhaal. Gedoneerd
Strakke analyse, Chris. Ik denk dat twee grote problemen hier een rol spelen: 1) Dat echt heel erg domme mensen het eigenlijk wel een beetje beu zijn geregeerd te worden door de “intelligentsia”: ze willen gewoon door hard schreeuwen hun gelijk krijgen, niet door hard na te denken; 2) Het geloof van de voorgenoemde “intelligentsia” dat ratio de emoties zou aflossen, want logica en verstand zijn toch duidelijk veel beter dan emoties en de onderbuik? Een kapitale vergissing van de wetenschap en de intellectuelen, want emoties zijn altijd veel sterker dan de ratio, dat wist William James in 1900 al – en dat weten Trump, Putin, Musk en alle rechtsextremen, fascisten en nazi’s ook heel goed. Zij konden via “rage farms” (anders kun je Facebook en Xitter niet meer noemen) de emoties uitbuiten die de wetenschap en politiek rechts lieten liggen (bewuste woordgrap) en zo de overhand nemen. Verbale diarree die nevernooitniet ook maar ergens gepubliceerd zou worden, kon ineens continue over alle schermen ter wereld uitgesmeerd werden. En zo werden de (a)sociale media tot een kankergezwel dat onze maatschappij het leven zal kosten… Ik denk dat 20 januari In Amerika het startschot zal klinken voor de definitieve eindsprint naar het einde van onze westerse beschaving. Ik hoop echt ontzettend dat ik het mis heb…
Al jaren ben ik ervan overtuigd dat het essentieel is om in het onderwijs, en breder binnen burgerschapsvorming, mensen de basisbeginselen van waarheidsvinding bij te brengen. Dit gaat verder dan alleen argumentatieleer; het omvat ook de fundamenten van de wetenschap. Hoe bepaal je wat waar is, vooral in de overvloed aan informatie op het internet? Hoewel Chris het niet expliciet noemt, is een samenleving zonder feitelijke basis niet langer democratisch.
De inmiddels overleden filosoof Daniel Dennett stelde ooit de vraag: “Zijn ideeën gevaarlijk?” Hij vertelde daarbij een verhaal over een mier die voortdurend omhoog klom op een grasspriet. Waarom deed de mier dat? Niet omdat het zijn eigen doel was, maar omdat een parasiet, waarmee de mier besmet was, dit gedrag veroorzaakte. De parasiet wilde in de maag van een koe terechtkomen en manipuleerde de mier biologisch om dat te bereiken. In onze huidige samenleving, waar pertinente leugens massaal als waar of mogelijk waar worden beschouwd, zijn wij die besmette mieren geworden
I appreciate your work, thankyou for all the great blog posts.