Complotdenkers heb je in alle soorten en maten. Van goedwillende mensen die verstrikt raken in het konijnenhol van misinformatie tot maatschappelijk teleurgestelden die een schuldige zoeken voor hun eigen leed. De absolute en kwaadaardigste koning van het nepnieuws is echter de Amerikaan Alex Jones. Een gewetenloze man die niet alleen miljoenen weet te ‘verdienen’ met de meest kolderieke nonsens, maar daarmee ook onschuldige slachtoffers maakt.
Stel je het volgende scenario voor. Op een slechte dag staan agenten voor je deur met een vreselijke mededeling. Je zoon van zes jaar oud is omgekomen bij een schoolshooting, waar in totaal 26 mensen de dood vonden, waaronder twintig kinderen. Een vreselijk zware tijd breekt aan, waarin je alle ruimte en rust nodig hebt om te accepteren wat helemaal niet te accepteren is. En dan stromen de doodsbedreigingen en beledigingen binnen. Een levende hel, zoals ze later zelf zouden verklaarden.
Waarom? Omdat complotbedenker Alex Jones zijn miljoenenpubliek wijsmaakt dat de schoolshooting nooit heeft plaatsgevonden en jij een ingehuurde acteur bent.
Ik weet niet hoe het met u zit, maar ik kan mij al niet voorstellen hoe je over de dood van je kind kunt komen, laat staan hoe je moet verwerken dat mensen denken dat je voor geld de rouwende ouder uithangt en je daarom dood wensen.
Miljoenen
Ouders van omgekomen kinderen stapten uiteindelijk naar de rechter om een schadevergoeding te eisen. Het leverde een onthutsende rechtszaak op met als resultaat dat Jones ruim 45 miljoen dollar schadevergoeding moet betalen. Een rechtszaak waarbij een zichtbaar verslagen en rouwende moeder aan Jones duidelijk moest maken dat haar 6-jarige zoon wel degelijk echt was en heeft bestaan. De ouders moesten zelfs beveiliging inhuren omdat ze bang waren dat de volgelingen van Jones hun iets aan zouden doen.
Als je er een film van zou maken, dan zou niemand het geloven.
Jones was ook een gewaarschuwd man. Een van zijn medewerkers kon het niet aanzien dat de gewelddadige dood van kinderen werd misbruikt. Hij sprak Jones eropaan, maar kreeg slechts hoongelach en grappen terug. Pas toen Jones werd aangeklaagd en iets te verliezen had, krabbelde hij terug en gaf hij toe dat hij gelogen had. Toen het leed al was geleden.
Jensen
Om u een indruk te geven van wie Alex Jones is. Zie hem als een soort Robert Jensen op steroïden. In letterlijk schuimbekkende video’s, waarin Jones soms rood aanloopt van woede en met papieren smijt, fulmineert de gezette man over baby’s die worden gekweekt om te worden misbruikt, over chemische oorlogsvoering waardoor mensen homoseksueel worden gemaakt door de overheid en false flag-operaties waarbij de Amerikaanse regering terroristische aanslagen in scène zet om het volk te knechten.
Een overstroming in Texas met dertig doden? Een dodelijke tornado? Geen natuurrampen, maar een door weerwapens van de overheid in gang gezette aanslag op burgers.
President Barack Obama? Onderdeel van de terreurbeweging al-Qaida.
Abortusklinieken? Opgericht om baby’s te oogsten en hun organen te verkopen voor de productie van make-up.
De lijst met evidente onzin is schier oneindig. Je kunt het zo gek niet bedenken of Jones heeft het wel verkocht aan zijn kijkers. Met een ongeremde woede waardoor je bijna zou denken dat meerdere stoornissen in zijn hoofd woest strijden om voorrang.
Windeieren
De stellingen van Jones zijn zo ridicuul dat je zou denken dat niemand deze volidioot serieus neemt, maar het tegendeel is waar. Miljoenen Amerikanen stemmen af op zijn internetuitzendingen. En hoewel de teksten van Jones op zijn best kwaadaardige windeieren zijn, legt het hem zelf bepaald geen windeieren. Jones zou aan donaties en de verkoop van T-shirts, survivalgear en voedingssupplementen goed zijn voor naar schatting tussen de 150 en 300 miljoen dollar per jaar.
Dat leest u goed: 300 miljoen dollar. Uit rechtbankstukken blijkt dat Jones op een enkele dag in 2018 maar liefst 800.000 dollar verdiende.
Alex Jones is op zich helemaal niet het probleem. Het zijn de mensen die zijn vuur brandende houden door de portemonnee te trekken. Die geld doneren om een ontspoorde malloot de gelegenheid te geven rijk te worden over de ruggen van zijn slachtoffers. Die in actie komen omdat ze geloven wat Jones allemaal zegt. Of het heel erg graag uit pure rancune willen geloven.
En de schade is oneindig groter dan alleen een gek die de meest waanzinnige onzin rondpompt. Complotdenken trekt diepe sporen in een maatschappij. Het zorgt voor onterecht wantrouwen, voor een sfeer waarin mensen zich gerechtigd voelen tot lawines aan doodsbedreigingen, tot het diskwalificeren van wetenschappers, medici en journalisten. Tot het bestormen van het Capitool of het belagen van een Nederlandse gemeente wegens bizarre aanklachten over een pedonetwerk.
Chaos
Complotdenken is gebaat bij chaos en onrust. Tijdens instabiele tijden zoeken mensen naar spannende verhalen, naar een tegengeluid, een schuldige. Naar simpele verklaringen voor complexe zaken. En mensen als Alex Jones bieden niet alleen die verhalen op een presenteerblaadje aan, maar jagen de onrust en de instabiliteit ook nog eens aan. Ze geven op meerdere manieren een enorme slinger aan het vliegwiel van blind en woedend wantrouwen.
Met de veroordeling van Alex Jones tot het betalen van forse schadevergoedingen is een goed begin gemaakt met het bestrijden van nepnieuws. Daar waar het echt pijn doet. Op het verdienmodel. Het is geen hogere wiskunde, als de dollars binnen blijven stromen dan is er alle motivatie om de onzin maar rond te blijven pompen.
En voor de felle voorstanders van vrije meningsuiting: het verspreiden van evidente leugens en haat valt niet onder die vrijheid. Het is zelfs misbruik maken van die vrijheid. Het is je eigen onbeperkte vrijheid misbruiken om anderen tot slachtoffer te maken.
De vrouwelijke rechter die de rechtszaak tegen Jones deed, kwam eigenlijk met de beste samenvatting toen ze het volgende zei tegen hem:
‘Je gelooft dat alles wat je zegt, waar is. Maar dat is niet zo. Je eigen gedachten maken niet dat iets waar is’
Twee ouders van een omgekomen kind deden ook een sterke duit in het zakje toen ze de jury toespraken.
´Stop Alex Jones. Stop het genereren van inkomsten door misinformatie en leugens’
Uitroeptekens
Want dat is waar de schoen bij voortduring wringt. Iedereen heeft het recht om te zeggen wat hij of zij wil zeggen. Maar als je bizarre vraagtekens niet uitzoekt en er meteen luid schreeuwende uitroeptekens van maakt, dan ben je louter bezig met gevaarlijk ophitsen en opjutten. Dat heeft niets meer te maken met het verspreiden van informatie en/of kennis.
Het gaat hier ook niet om louter woorden. De mede door Jones aangejaagde complottheorie over een pizzeria in Washington, waar kinderen volgens complotdenkers in de kelder zouden worden misbruikt, leverde uiteindelijk echt gevaar op toen een man met een wapen het restaurant binnenging en kogels afvuurde.
Het mede door Jones aangejaagde sentiment dat Trump de verkiezingen door fraude had verloren en burgers het recht hadden om zich tegen dit grote onrecht te verdedigen, zorgde voor de bestorming van het Capitool, waarbij meerdere mensen om het leven kwamen.
Eigenlijk is het heel simpel. Als evidente leugens scherpe wapens worden en er zelfs slachtoffers vallen, dan dient er ingegrepen te worden. Je kunt het maatschappelijke debat niet laten kapen door lieden die geen enkele intentie hebben om zich aan de waarheid te houden en van liegen en bedriegen een pervers verdienmodel hebben gemaakt.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.