Het is bijna een mantra geworden in Nederland. ‘Slachtoffers hebben geen rechten. We mogen ons niet eens verdedigen tegen criminelen’. Ronkende retoriek. Aardig om een gitzwart beeld neer te zetten. Maar niet waar.
Onlangs werd ik gevraagd om op de radio een discussie aan te jagen over nut en noodzaak van minimumstraffen. Luisteraars konden na mijn praatje inhaken. En dat deden ze. Kort en goed: daders moet je tegen de muur zetten. Stuur de honden er maar op af.
Een van de luisteraars kwam met een veelzeggend voorbeeld. ‘Daders krijgen bescherming in dit land en slachtoffers niet. Als ik een inbreker in mijn tuin zie, dan moet ik hem een kop koffie aanbieden en de huissleutel geven. Ik mag in dit land niets doen’.
Ik zou persoonlijk ziek worden van een rechtssysteem waarin dit mogelijk is. Misschien zou ik zelfs wel op een partij stemmen die met veel bombarie zegt hier een einde aan te willen maken.
Het is alleen niet zo.
Je mag in Nederland de wet aan je laars lappen. Straffeloos. Je mag een overvaller tegen de grond slaan. Mensen verwonden. Zelfs doden. Alles om jezelf te verdedigen. Nood breekt letterlijk wet. Eigenrichting mag. En we noemen het noodweer.
‘Niet strafbaar is hij, die een feit begaat, geboden door de noodzakelijke verdediging van eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed, tegen ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding’
Nu kunt u natuurlijk zeggen. ‘Ja, de wet. Leuk voor op papier. Maar de realiteit is anders. Toch?’
Erik stak een aantal jaren geleden Hans met een mes in de buik. Zomaar op straat. ‘Schande’, zo sprak de samenleving. Zoveelste geval van zinloos geweld. Niet veel later bleek dat Erik toch niet zo’n grote boef was. Hans was namelijk niet alleen agressor, maar ook nog een geoefende kickbokser. Iemand die Erik zelfs op straat alle hoeken van de kamer liet zien. Wat Erik ook probeerde. Hij kon niet weg.
Volgens de rechter was Erik schuldig. Het mes ging immers in de buik. Daar kon hij niet omheen. Maar Erik kreeg geen straf. Omdat hij wat de rechters betreft niet anders kon. Hij werd aangevallen en met zijn blote vuisten zou hij het nooit redden tegen de boze vechtsporter. Hij moest iets doen. Noodweer.
Op 9 november schoot Jason B. rapper Rel dood. De stoere muzikant stormde met drie vrienden en -waarschijnlijk- twee vuurwapens de woning van B. binnen in Hoogezand. Jason pakte een vuurwapen en schoot. Vijf keer. Rapper Rel liet het leven.
Volgens de rechter was Jason schuldig. Doodslag. En toch mocht Jason na het uitspreken van het vonnis naar huis. Omdat hij in paniek was toen hij schoot. Hij koos weliswaar een te zwaar middel om zijn belagers weg te jagen, maar hij mocht dat doen vanwege zijn’ hevige gemoedsbeweging’. Omdat hij dacht dat hij zelf het leven zou laten. Noodweerexces.
Agressieve inbrekers of overvallers verjagen, zelfs als je dat met gepast geweld doet. Het mag. Wettelijk.
Maar het is natuurlijk veel te complex om uit te leggen als je er alle belang bij hebt om angst aan te jagen.
Toch denk ik dat veel mensen blijven denken zoals ze denken.
Iemand moet namelijk wel eerst mee naar het bureau en krijgt een rechtzaak waarbij moet worden bewézen dat het noodweer was. Een logische gang van zaken.
Maar ik denk net ff te veel voor veel mensen.
Volgens mij ligt het wel wat genuanceerder. Dat je niets mag doen als iemand bij je inbreekt is overdreven, maar wat je wel mag doen is niet altijd duidelijk.
“Mag je als burger een inbreker wel een klap geven of draai je daarvoor de cel in? En wat als diezelfde inbreker bij de buren inbreekt en jij laat hem lopen? Weinig Nederlanders weten waar de grens ligt tussen burgerplicht en eigenrichting oftewel voor eigen rechter spelen. Dat bleek deze week maar weer, toen de Lierse tuinder Johan Stolze tot zijn eigen verbazing werd opgepakt nadat hij ruiten insloeg van een vluchtwagen van inbrekers die bij hem hun slag hadden geslagen. Een storm van kritiek brak los, nadat de politie de tuinder vier uur lang opsloot in een arrestantencel en hem na verhoor als verdachte huiswaarts stuurde. Zelf zegt Stolze de politie alleen te hebben willen helpen door de inbrekers, die nog voortvluchtig zijn, het vluchten te beletten. De politie verwijt hem echter voor eigen rechter te hebben gespeeld.”
Het gaat er bijvoorbeeld om wat je mag doen om een inbreker het vluchten te beletten. Daar is nog wel een zinnige discussie over te voeren. Zie ook deze links.
http://forum.loatgoan.com/viewtopic.php?t=6139&sid=6ec4dce0f6639ba5fabb42ed4516d14c
http://blog.spitsnet.nl/2009/11/10/geweld-schrikt-inbreker-af-vvd/
http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2007/04/inbreker_slaan_mag_niet.html
@Jaap: uiteraard ligt het genuanceerder. Noodweer is het laatste stukje eigenrichting en daardoor aan allerlei voorwaarden verbonden. Wat je wel en wat je niet mag doen is nooit helemaal duidelijk omdat het van zoveel factoren afhankelijk is. Van de plek waar je bent, van de mogelijkheid te vluchten, van de agressie van de tegenstander, van het wapen waar je voor kiest, hoe je dat wapen gebruikt en hoe vaak. Enz enz.
Je voorbeeld over vluchten heeft volgens mij niet zo veel met het bovenstaande verhaal te maken. Het slaat niet op noodweer omdat het geen tegenactie is gericht op eigen lijfsbehoud. De ‘aanval’ op lijf en goed waartegen je op wil treden is immers al voorbij.
@Chris: Het voorbeeld van een reactie van een luisteraar wat je noemde:
“Daders krijgen bescherming in dit land en slachtoffers niet. Als ik een inbreker in mijn tuin zie, dan moet ik hem een kop koffie aanbieden en de huissleutel geven. Ik mag in dit land niets doen”.
heeft volgens mij niet per definitie met noodweer te maken. Deze luisteraar verwoordde meer een algemeen ongenoegen t.a.v. inbrekers. De luisteraar zei bijvoorbeeld niet dat hij zich niet mocht verdedigen tegen inbrekers. Misschien bedoelde hij ook wel dat hij de indruk heeft dat hij een inbreker niet (met geweld) mag tegen houden als deze dreigt er met zijn spullen vandoor te gaan. Vandaar mijn reactie.
Uit concept gedoogakkoord VVD/CDA/PVV onder het kopje Veiligheid:
Daders worden harder aangepakt, slachtoffers krijgen een sterkere positie.
• De ondersteuning van slachtoffers wordt verbeterd.
• Er komt een beslagtitel in het strafrecht om in een vroeg stadium beslag te leggen op middelen van verdachten die onder meer ten goede kunnen komen aan de schadevergoeding en proceskosten van slachtoffers.
• In een aanwijzing aan het Openbaar Ministerie en politie wordt vastgelegd dat personen die zichzelf in eigen huis of bedrijf verdedigen tegen overvallers of inbrekers niet worden geconfronteerd met een aanhouding tenzij de rechter-commissaris op
vordering van het OM besluit tot inbewaringstelling van de zelfverdediger omdat er duidelijke aanwijzingen zijn van eigenrichting.
Politici maken het er ook niet eenvoudiger op. Ik hoor tot mijn stomme verbazing de aankomend m-p zeggen dat ‘iemand die een inbreker in zijn huis aantreft en deze een paar ferme tikken verkoopt, zal voortaan niet meer in boeien worden afgevoerd. De inbreker wel’. Tja, zo hou je het onjuiste beeld dat boeven nu steevast vrijuit gaan en rechtschapen burgers altijd de klos zijn wel in stand. Leg de mensen nu eens uit dat zolang je je gezonde verstand gebruikt je verrassend veel ´mag´.
Dat neemt trouwens niet weg dat er soms wel op wat wereldvreemde gronden wordt aangehouden en vervolgd (zie bijv. LJN: BI3895 en vooral de opmerkingen van prof. Buruma over dat arrest). Voor die gevallen vind ik de voorgenomen aanwijzing in de kern zo gek nog niet. Probleem is wel dat de diender die geconfronteerd wordt met een geval van duidelijke eigenrichting met heel veel bloed de dader niet mag aanhouden. Lijkt me ook niet wenselijk.
Het komt hier toch weer neer op gezond verstand gebruiken en omdat het ook jou kan overkomen een scenario maken, uitvinden en denken over hoe je zou reageren in zo`n geval.
Ik heb naast mijn bed…(niet lachen) een heel oud knuppeltje liggen, voor het geval dat en ik weet nu al dat ter verdediging ik daar niet zijn hoofd mee in zal slaan, maar mocht het levensbedreigend zijn, weet ik ook dat dit de manier is om hem uit te schakelen.
Is dat voorbedachte rade? Denk het niet Chris mag het zeggen.
Dat een slachtoffer ter verdediging heeft gehandeld en daar goed rekening mee gehouden wordt, juich ik toe.
Aka zegt: ‘Ik heb naast mijn bed…(niet lachen) een heel oud knuppeltje liggen, voor het geval dat en ik weet nu al dat ter verdediging ik daar niet zijn hoofd mee in zal slaan, maar mocht het levensbedreigend zijn, weet ik ook dat dit de manier is om hem uit te schakelen.’
Je gaat er niet ‘zijn’ hoofd mee inslaan maar je gaat ‘hem’ er wèl mee uitschakelen?
Wáár ga je dàn op meppen met dat ding om ‘hem’ uit te schakelen?
Ja, lekker, je zit je hier gewoon in te dekken en je wilt ook stoer doen. Of je zegt gewoon maar wat?