Laat rechter in zijn ivoren toren

 

Moeten rechters zich eigenlijk iets aantrekken van de groeiende onvrede in de maatschappij over de rechtspraak?

Nee. Blijf in die ‘ivoren toren’. Leg vaker uit wat je doet. Maar blijf waar je bent.

Je hoort het steeds vaker. Rechters zijn wereldvreemd. Oordelen vanuit hun ivoren toren. Ze weten al lang niet meer wat er in de maatschappij speelt. Waarom luisteren ze niet?

Misschien wel omdat diezelfde maatschappij inmiddels niet goed meer weet hoe de vork in de steel zit als het over rechtspraak gaat.

De maatschappij eist hier en daar strengere straffen. En geen taakstrafjes meer. De politiek roeptoetert vrolijk mee. Omdat we de ‘uit zijn voegen barstende’ criminaliteit eindelijk eens dienen te stoppen.

De rechter weet beter. Hij kent de positieve werking van taakstraffen op de recidive. En weet dat rechters door de jaren heen al steeds strenger straffen. Hij kent de ineffectiviteit en torenhoge kosten van lange celstraffen. En de beperkte invloed van strafrecht op crimineel gedrag.

Hij heeft de rapporten gelezen waarin steeds maar weer staat dat de criminaliteit over de hele linie helemaal niet stijgt. Integendeel. En hij weet dat mensen zich -volgens onderzoekers- steeds veiliger voelen.

Erik van den Emster (voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak) omschreef deze rare dynamiek onlangs als volgt:

Als de criminaliteit daalt, rechters vaker en zwaarder straffen en burgers zich veiliger voelen, waar komt dan de maatschappelijke onvrede over criminaliteit vandaan? 
 
En:
 
‘De feiten zijn dat strenge straffen veel kosten en weinig opleveren. Dat is raar, want in strijd met wat je intuïtief zou denken. Nu kan misschien van de burger niet worden gevraagd boven zijn intuïtie uit te stijgen. Van de politiek zou je dat wel mogen verwachten. Wat nu zo opvalt is dat de politiek de gevoelens van de bevolking bevestigt en versterkt, in plaats van ze te duiden en met feiten te nuanceren’.
 
Rechters kijken de verdachten wel in de ogen. Horen ze aan. En beslissen soms om een werkstraf op te leggen, waar een celstraf feitelijk passend zou zijn. Omdat werkende vaders anders werkloos worden. Studenten en leerlingen een diploma mislopen. Verwarde mensen een effectieve behandeling.

Omdat kleine boefjes in de cel grote boeven kunnen worden. Die later nog meer slachtoffers maken. En omdat mensen die je wegstopt zonder er naar om te kijken, ook weer terugkeren. Met alle risico’s van dien.

Meegaan in de waan van de dag betekent voor een rechter uit die ivoren toren stappen. Je mengen in die cocktail van meningen en meninkjes. Jezelf wijs proberen te maken dat strenger straffen voor een veilige maatschappij zorgt. 

Rechter Edzard van Weringh liet het zaterdag als volgt afdrukken in het Dagblad van het Noorden (verhaal van collega Rob Zijlstra):

‘Er wordt in Den Haag van alles bedacht, maar ik waag te betwijfelen of er over alles even goed wordt nagedacht’.

en:

‘Misschien is het wel zo dat wij rechters, om het gezag te behouden, ons nog verder moeten terugtrekken in die ivoren toren. Wat wij rechters in ieder geval niet moeten doen, is meegaan in de waan van de dag’.

Exact.

Delen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *