De coronapandemie draait in Nederland al lange tijd om het aantal besmettingen en de ziekenhuisopnames. Onze regering past beleid aan op basis van deze statistieken, maar zo langzamerhand doemt er een gevaar op waar maar mondjesmaat aandacht voor komt: de langetermijngevolgen van een coronabesmetting.
Er verschijnen met enige regelmaat vooral anekdotische stukken over long covid. Aangrijpende verhalen van mensen die na een coronabesmetting niet meer goed functioneren en voor wie werken geen optie meer is. Altijd moe, geheugenverlies, niet meer kunnen concentreren of een hoofd waar prikkels al snel te veel voor worden.
Ze vallen langzaam maar zeker uit de arbeidsmarkt en krijgen het economisch erg zwaar. Als de uitval maar lang genoeg duurt, dreigt bovendien ontslag. Met alle gevolgen van dien.
Zorgmedewerkers
Enige tijd terug verscheen in het Algemeen Dagblad een verhaal waarin de zorgen centraal stonden over honderden zorgmedewerkers (maar liefst 700) die al langere tijd thuiszitten met long covid. Kort gezegd: ze zijn lichamelijk te moe om nog aan het werk te kunnen. Er werd dan ook een oproep gedaan om te voorkomen dat deze mensen uiteindelijk hun baan verliezen. Een mooie oproep, maar long covid treft niet alleen zorgmedewerkers.
In de Verenigde Staten beginnen de alarmbellen inmiddels ook te rinkelen. Uit onderzoek volgt een schatting van 1,6 miljoen Amerikanen die niet of niet volledig aan het werk zijn door long covid. Uit cijfers van de Universiteit van Californië doemt een nog zorgwekkender beeld op: zo rond de 30% van alle mensen met een coronabesmetting zou in meer of mindere mate klachten ontwikkelen.
Jongeren
Het is ook bepaald geen probleem louter voor ouderen en kwetsbaren. Uit een bescheiden onderzoek in Noorwegen volgt dat meer dan de helft van de jongeren met milde coronaklachten long covid heeft gekregen. Zes maanden na de besmetting hadden ze nog steeds last van symptomen als vermoeidheid, kortademigheid en concentratieproblemen. De gevolgen voor het succesvol afronden van een opleiding of studie laten zich niet al te moeilijk raden.
Een onderzoek in Duitsland naar meer dan 10.000 patiënten door het universiteitsziekenhuis Mainz laat zien dat meer dan 40 procent van mensen die corona hebben gehad zes maanden na infectie nog steeds kampt met klachten als vermoeidheid, kortademigheid en geheugenproblemen. En uit een onderzoek van het Erasmus MC naar patiënten die na een besmetting met het coronavirus in het ziekenhuis werden opgenomen volgt dat ruim 86 procent na een halfjaar nog met klachten kampt. Meer dan de helft van alle patiënten bleek nog te kampen met vermoeidheid.
Hoorzitting
Tijdens een recente hoorzitting in de Tweede Kamer noemden onderzoekers en patiëntenorganisaties long covid een ‘stille ramp’ en een ‘verborgen epidemie’. Ze vertelden dat voor sommige patiënten het leven zo ongeveer tot stilstand komt. Het gaat dan onder meer om mensen voor wie zelfs traplopen of autorijden een dermate grote inspanning vergt waar ze eerst van bij moeten komen voor ze weer verder kunnen. Stelt u zich eens voor wat een impact dat heeft op iemands leven en functioneren. Een sociaal leven is er niet meer bij, sporten kunnen ze wel vergeten.
Daar komt nog eens bij dat mensen met long covid zelf aangeven dat ze moeten vechten voor erkenning. Hun klachten worden soms zelfs afgedaan als ‘aanstellerij’.
Michael Rutgers, directeur van het Longfonds, stelt dan ook dat er nu behoefte is aan erkenning en herkenning. De cijfers over long covid komen maar mondjesmaat vrij, de schatting in Nederland is dat een op de 8 mensen met een coronabesmetting (ook bij een mild ziekteverloop) klachten ontwikkelt die maanden aan kunnen houden. Gek genoeg ontbreekt het nog altijd aan landelijke behandelrichtlijnen, die worden pas eind maart verwacht.
Rutgers uitte zijn zorgen vorig jaar in dagblad Trouw met een veelzeggende tekst over hoe erg long covid kan uitpakken.
‘Van hardlopers naar kasplantjes. Schrijnende situaties, verbazingwekkend ook. Mensen van wie je totaal niet kon vermoeden dat ze zo heftig ziek konden zijn na een infectie, hadden soms zo veel last dat ze moesten stoppen met praten. Dan waren ze na een kort gesprek dagen uitgeschakeld. Allemaal vanwege een totaal onzichtbare ziekte’
Rutgers denkt dan ook dat we te maken hebben met een nieuwe chronische ziekte. Een systeemziekte.
Plan
Dat tijdens een pandemie in eerste instantie alle aandacht gaat naar het indammen van een ziekte, de druk op de zorg en het beperken van economische schade is logisch. Maar nu de pandemie langzaam maar zeker aan het uitdoven lijkt (in ieder geval in de rijke landen), doemt een probleem op waar snel meer concrete en substantiële aandacht voor moet komen.
De tijd lijkt nu rijp voor een effectief plan om de gevolgen voor patiënten op de lange termijn te verminderen. Meerdere organisaties pleitten er dan ook voor om ruimhartig om te gaan met mensen die getroffen zijn. Dat kan bijvoorbeeld door ze meer tijd te gunnen en niet te ontslaan. Dat kan door betere begeleiding en meer onderzoek naar hoe long covid precies ontstaat en hoe het effectief te behandelen is.
Compensatie
Dat kan ook door mensen die getroffen zijn te compenseren. Vakbond FNV bijvoorbeeld pleit voor een tegemoetkomingsfonds, te vergelijken met fondsen die er zijn voor de beroepsziekten OPS (schilderziekte) en problemen die zijn ontstaan door werken met asbest. Een compensatie voor terugval in inkomsten zou ervoor kunnen zorgen dat mensen niet een enorme armoedeval mee moeten maken. Het zou een zeer welkome overbrugging kunnen zijn naar het moment dat werken hopelijk wel weer tot de mogelijkheden behoort.
Het risico op dit moment bestaat dat we louter blijven kijken naar de ziekenhuisopnames en de druk op de zorg en er een vergeten groep ontstaat. Mensen die veel te lang buiten hun eigen schuld aan de zijlijn van de samenleving komen te staan, waardoor ze zelfs mogelijk nooit weer volwaardig mee kunnen doen.
Of je dat al een stille ramp kunt noemen voert wellicht te ver, maar het risico bestaat dat in de blinde euforie van een samenleving waar alles weer open kan een groep mensen ademloos achterblijft.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan onder dit artikel! Je kunt mij ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.