In Nederland leven Marokkanen. En criminelen. Sommige criminelen zijn van Marokkaanse afkomst. Maar wat hebben die twee eigenlijk met elkaar te maken? Marokkaanse criminelen bestaan niet. There. I said it.
Horden deskundigen buigen zich dagelijks over de reden voor crimineel gedrag. In hun oordeel zit wel iets van een soort gezamenlijke deler. Mensen die misdrijven plegen zijn Bad (‘gewoon’ slecht), Mad (gestoord) of Sad (gevormd door de omstandigheden).
Helaas zijn we er daar nog niet mee. De drie ‘hoofdgroepen’ lopen meer dan eens door elkaar. Mensen met een stoornis hebben soms de omstandigheden niet mee. Of ontwikkelen een gebrekkig geweten juist door die stoornis of de slechte omstandigheden waarin ze leven. Geef een jongen met beperkte intellectuele capaciteiten een slechte opvoeding en weinig scholing en je hebt al snel een levensgroot probleem. Daar hoef je geen Marokkaan voor te zijn.
Die dynamiek kent geen etnische oorsprong. Een blanke jongen in een achterstandswijk in Leeuwarden kampt wat dat betreft met dezelfde problematiek als een Marokkaan in Amsterdam-West.
Maar goed. De cijfers. De gevangenissen in Nederland zitten toch vol Marokkanen? Nou, dat valt heel erg mee. Afhankelijk van hoe je de definitie ‘Marokkaan’ hanteert (ben je nog Marokkaan als je hier geboren bent?) tussen de 5 en 10% van de totale detentiepopulatie.
De berekening van het percentage is een beetje tricky. Want wanneer ben je Marokkaan? Volgens het CBS ben je dat al als een van beide ouders in Marokko geboren is. Bij die 10% gaat het dus ook om jonge verdachten die helemaal niet in Marokko geboren zijn, maar bijvoorbeeld een kind zijn van een Marokkaanse vader. Op een schommelende dagelijkse gevangenispopulatie van rond de 10.000 hebben we het dus over 500 tot 1000 stuks. Alleen al in Amsterdam wonen 70.000 Marokkanen. In Nederland ruim 360.000.
Oververtegenwoordiging
Is er dan niets aan de hand? Jawel. Marokkaanse jongens zijn oververtegenwoordigd als het gaat om de ruimere cijfers. Getallen die iets zeggen over vervolging, alternatieve straffen en arrestaties. Ongeveer de helft van de Marokkaanse jongens tussen de 16 en 23 jaar kwam ooit in aanraking met de politie. En dat is een probleem.
Maar ook hier zijn wel wat nuances te maken.
Misdaadcijfers zeggen niets als je de werkelijkheid er achter niet meeneemt. Zo mogen de Nederlandse jongeren zichzelf ook niet al te hard op de borst kloppen. Een kwart kwam in aanraking met de politie. Daar komt bij: jongeren met een sociale achterstand in dichtbevolkte stedelijke gebieden gaan consequent vaker in de fout. Uitgerekend de gebieden waar in verhouding meer Marokkanen wonen. Gecorrigeerd voor die elementen komt de groep ‘foute’ Marokkanen al een stuk dichter in de buurt van ‘foute’ Nederlanders.
Oké. Dan is het dus een ‘cultuur’ of ‘ras’probleem? De ‘aard’ van de Marokkanen? Als dat zo is, dan hebben we een probleem. Want hoe verklaren we dan het gegeven dat meisjes en ietsje oudere Marokkanen dan weer niet massaal opduiken in de misdaadstatistieken? En hoe kun je eigenlijk wijzen naar een specifieke cultuur als de Marokkaanse overlastjongeren waar we het over hebben in overwegende mate nog nooit een voet in Marokko hebben gezet? Als je geboren en opgegroeid bent in Amsterdam-West, welke cultuur neem je dan mee? Is dat dan de opvoeding van je ouders die niet massaal opduiken in de misdaadstatistieken?
Als rechtbankverslaggever duurde het voor mij niet lang om vast te stellen dat misdaad geen etnische oorzaak heeft. En geen kleur. Mensen plegen misdrijven omdat ze niet mee kunnen of willen komen in de maatschappij. Doelloos op straat hangen. Omdat ze verslaafd zijn aan middelen. Of niet de opleiding hebben om zelf legaal geld te kunnen maken.
En wat als we op die manier kijken naar Marokkanen?
Het percentage werkloze Marokkanen is ongeveer drie keer zo hoog als het percentage werkloze autochtonen. Marokkanen scoren bovendien rond de vier keer zo hoog als het gaat om lage inkomens. En met de opleiding is het al niet veel beter. Marokkanen komen opvallend vaak niet verder dan het basisonderwijs. Bijna vier keer zo vaak als autochtonen
Duidelijke cijfers
Dat zijn duidelijke cijfers. Marokkanen zitten nog te veel in de bijstand of in de lage inkomens met veel te lage opleidingen. Hoe je het ook wendt of keert, ook in de ‘blanke’ criminaliteit is dit gegeven een zeer grote ‘stimulans’ voor grensoverschrijdend gedrag.
Marokkaanse jongeren die crimineel gedrag vertonen bestaan en ze doen het slechter dan autochtone jongeren. Dat is helaas een feit. Die problematiek kent echter heel veel oorzaken, zoals hierboven geschetst. De Marokkaanse afkomst is daar niet één van. De directe verbinding tussen ‘Marokkaans’ en ‘crimineel’ is niet te maken.
En dan heb ik nog een gegeven voor u. Nederland telt 2% Marokkanen. Als zij cijfermatig tot vier keer vaker in de problemen komen, dan kunnen ze procentueel gezien nooit voor meer dan tien procent van de problemen verantwoordelijk zijn. Dat laat ruim 90% voor de rest en de autochtone Nederlanders. En dat zijn wij.
Ik weet het. Dit is geen boodschap die je politiek kunt verkopen.
Maar het is wel waar.
Criminele Marokkanen bestaan. Maar Marokkaanse criminelen niet.
PS
Dit verhaal verscheen op 25 maart eveneens in NRC Next.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt me ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.