Er wordt wel eens wat lacherig gedaan over nepnieuws. Alsof het een onschuldig online spelletje is van mensen die meer tijd hebben dan verstand. Maar de woekerende informatieoorlog van tegenwoordig, die online steeds meer aan kracht toeneemt, is bloedserieus. En dodelijk.
Op 4 april 2015 schreef ik een triest verhaal over Geertrude, een vrouw die in de dwalende handen van een alternatieve genezeres was gevallen en dat met haar dood moest bekopen. De desinformatie die ze kreeg nam ze voor waar aan, waardoor een relatief onschuldige ontsteking in haar lijf het laatste trieste hoofdstuk van haar nog jonge levensboek schreef.
Ruim zes jaar later zien we de desinformatie hand over hand toenemen, met name door de steeds verder uitbreidende functie en werking van het internet. Mensen die dolgraag ´eigen onderzoek´ wensen te doen, worden dagelijks op allerlei podia met liefde bevestigd in hun eigen denkbeelden.
Coronapandemie
De schadelijke gevolgen van desinformatie waren in 2015 al zichtbaar, maar zijn dat nu tijdens de coronapandemie helemaal. Een pandemie waarin voor een bepaalde groep mensen een megalomane, narcistische dansleraar kennelijk meer kennis en kunde heeft dan alle deskundigen bij elkaar. Een man notabene die zelfs in de rechtszaal zijn leugens probeert te verkopen alsof het zoete broodjes zijn.
Nepnieuws is geen lachertje en heeft consequenties. Maar laten we eerst eens kort kennismaken met een aantal andersdenkenden in de wereld.
De 45-jarige H. Schott Apley is een Texaanse Republikein. De afgelopen tijd las zijn sociale media als een lange aanklacht tegen maatregelen die worden genomen tegen de verspreiding van het coronavirus. Apley is zelfs een voorstander en aanjager van het verbranden van mondmaskers en noemt een eventuele vaccinatieplicht ‘walgelijk’.
Michael Freedy uit Las Vegas is kritisch tegenover vaccinaties. De vader van vijf kinderen weet niet wat de gevolgen voor hem zullen zijn op de lange termijn en dus besluit hij om het voor hem beschikbare vaccin niet te nemen. Hij wil eerst eens een jaartje aankijken. Om te zien wat het vaccin met andere mensen doet.
De topfitte wandelaar John Eyers gelooft niet in het dodelijke coronavirus. Hij is gezond en topfit en kent bovendien niemand die corona heeft opgelopen. Aan vaccineren moet hij niet denken, er is te veel informatie op het internet waaruit je uit op kan maken dat het vaccin niet pluis is.
Nachtclubmanager David Parker (58) laat zijn omgeving goed merken hoe hij over vaccinaties denkt. Via zijn sociale media publiceert hij zelfs trots een lijst met redenen waarom je jezelf juist niet in moet enten tegen corona.
Talkshowhost Dick Farrel is een uitgesproken anti-vaxxer. Op zijn Facebook-pagina geeft hij mensen het advies om het vaccin vooral niet te nemen.
Leslie Lawrenson (58) is een fervent tegenstander van vaccinaties. Volgens de man is het allemaal een groot en vooral volstrekt onnodig experiment. Mensen zouden gewoon op hun eigen immuunsysteem moeten vertrouwen, dan is er helemaal niets aan de hand.
De Texaan Alan Scott Lanoix denkt dat hij immuun is voor corona en weigert om zich te laten vaccineren. Wat hem betreft spuiten ze toch alleen maar gif in zijn lichaam en daar moet hij niets van hebben.
Marathonloopster en voedingsadviseur Dolores Perri (82) is fel antivaxxer. Zij vertrouwt op stoffen als zink en vitamine-D en stelt dat vaccins gif bevatten en op de lange termijn schadelijk zullen zijn. Toen haar 57-jarige zoon aangaf het vaccin wel te hebben genomen, sprak ze uit pure woede niet meer met hem.
Daniel Trujillo (33), een sheriff en ex-marinier, verandert op een gegeven moment zijn Facebook-profielfoto in de tekst ‘ik heb een immuumsysteem’. Ook deelt hij meerdere antivax-berichten.
Hans Kristian Gaarder (60) uit Noorwegen organiseerde zelfs illegale feestjes omdat hij niet gelooft in corona. Op 18 maart hekelt Gaarder op sociale media de ‘drastische maatregelen’ die ingezet worden om het virus in bedwang te houden. ‘Of is dit net een manier om te camoufleren dat het coronavirus zich niet verspreidt van mens tot mens? Het is echt niet meer dan een verkoudheid’, zo schrijft Gaarder.
Volgens de katholieke Keniaanse arts Stephen Karanja zijn vaccins ’totaal onnodig’. De man pleit voor alternatieve geneesmethoden, zoals het malariamedicijn hydroxychloroquine.
Overeenkomst
De mensen die ik hierboven heel kort beschrijf hebben meerdere zaken gemeen. Ze moeten niets hebben van een vaccin, denken dat corona maar een onschuldig griepje is of vertrouwen op hun eigen heilige immuunsysteem. Dat wat de wetenschap hen dagelijks probeert duidelijk te maken, gleed met groot gemak van hun schouders en uit hun hoofden.
Maar ze hebben nog een overeenkomst: ze zijn inmiddels allemaal dood.
Niet door een natuurlijke oorzaak of ouderdom, ze zijn allemaal na een kort ziekbed overleden aan de gevolgen van een verwoestende coronabesmetting. In het beste geval twijfelden ze, in het slechtste geval vielen ze voor de vele online leugens en pompten ze hun giftige tegenboodschap vol vuur rond op het internet. Gesteund door gelijkgestemden en vol overtuiging van het eigen gelijk. Een overtuiging die hen uiteindelijk volkomen onnodig fataal werd.
Nu kunt u misschien denken dat nepnieuws louter een corona-dingetje is. Aangejaagd door angst voor het onbekende, oplaaiende opportunistische weerzin tegen de gevestigde orde of een vurig verlangen om eindelijk eens ergens bij te horen. Maar dat is niet zo.
Reptielen
Matthew Taylor Coleman is een QAnon-adept, een man die viel voor de online complotten van de sekte QAnon.
De 40-jarige eigenaar van een surfschool in Californië gelooft dat mensen in hoge posities eigenlijk buitenaardse reptielen zijn, een door QAnon rondgepompte waanzinnige theorie waar online angstaanjagend veel belangstelling voor is.
Op een slechte zaterdag neemt de vrouw van Coleman contact op met de politie. Haar man heeft de nog jonge kinderen van het stel meegenomen en niet gezegd waar hij heen zou gaan. Ze vertrouwt het niet omdat haar man niet reageert op haar berichtjes en bovendien geen kinderzitjes mee heeft genomen. Ze stuurt de politie eropaf en als agenten Coleman aantreffen doen ze een gruwelijke ontdekking in zijn busje. Aan de binnenkant van de bus treft de grenspolitie kinderbloed aan.
De ergste vermoedens worden waarheid als een boer in Mexico op zijn grond de levenloze lichamen aantreft van de kinderen van Coleman en zijn vrouw. Een meisje van 1 jaar oud en een jongetje van drie. Het lichaam van het meisje telt twaalf steekwonden, het jongetje is maar liefst zeventien keer geraakt. De wonden zijn veroorzaakt door een speerviswapen.
Tijdens zijn verhoor legt Coleman een bekentenis af. Volgens de vader zouden de kinderen op zeker ‘uitgroeien tot monsters’ omdat hun moeder haar serpent-dna in de kinderen zou hebben gebracht, een verwijzing naar de reptielentheorie van QAnon. Coleman vertelde de politie dat hij die theorie bij QAnon had opgedaan. Ook verklaarde hij dat hij wel wist dat het verkeerd was wat hij had gedaan, maar dat hij simpel niet anders kon handelen om zo de wereld te kunnen redden.
Complotten, waanzinnige gedachten, vuige roddels en spannende verhalen; het is allemaal niet nieuw en de mensheid heeft er altijd met enige fascinatie kennis van genomen. Kwetsbare mensen vielen ook vroeger al voor verhalen die te mooi waren om dood te checken of te spannend om niet waar te zijn.
Maar met de komst van het heilige internet, dat 24 uur per dag ter beschikking staat, is het podium voor gekken en dwazen wel aanzienlijk vergroot. Een podium bovendien dat door het algoritme van de grote techjongens oeverloos en onvermoeibaar in een immer draaiende carrousel voorgeschoteld wordt aan mensen die er gevoelig voor zijn.
Je kunt daar van alles van vinden. Feit is wel dat de gevolgen van nepnieuws steeds angstaanjagender en dodelijker worden.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.