Het is nogal een populaire gedachte aan de radicaal rechterzijde van het populisme: de omvolkingstheorie. Het idee dat de witte bevolking verdrongen zal worden door niet-witte mensen. Uit een recent vonnis blijkt nu dat de rechtbank meent dat het verspreiden van dergelijke theorieën onder bepaalde omstandigheden strafbaar kan zijn.
Het blijft altijd lastig om vonnissen algemeen geldend te verklaren, maar de recente gedachtegang van de rechtbank in Breda vormt een interessant startpunt voor een discussie over de strafbaarheid van geuite gedachten over omvolking.
Helaas is het vonnis ook een gemiste kans.
Erasmusbrug
Toen activisten van de White Lives Matter-beweging tijdens de jaarwisseling teksten projecteerden op de Erasmusbrug in Rotterdam (onder meer: We must secure the existence of our people and a future for white children) ontstond al snel een levendige discussie over de vraag of het nou racistische uitingen waren of niet. Boegbeeld van radicaalrechts Raisa Blommestein was er als de kippen bij om de teksten te verdedigen:
‘Die zogenaamd ‘racistische’ leuzen op de brug in Rotterdam geven aan dat blanke levens ertoe doen (wat uiteraard zo is, ieder leven doet ertoe)….Dus wat is nu precies het probleem?’
In een eerder stuk op mijn site schreef ik toen al dat bepaalde teksten an sich nog niet racistisch hoeven te zijn, maar in een bepaalde context wel. Zeker als die context draait om uitingen die vanuit een neonazistisch kader worden geuit.
In een zeer recent vonnis van de rechtbank in Breda blijkt dat dit nog niet zo’n rare gedachte was.
Stickers
De uitspraak gaat over drie jonge mannen die in Breda onder meer stickers plakten. Twee van de drie zouden ook verantwoordelijk zijn voor de geprojecteerde teksten op de Erasmusbrug, maar die strafzaak dient later pas.
Op de stickers in Breda stonden de volgende teksten:
‘Nationaal socialisme, we zijn terug’
‘Stop white replacement’
‘To understand the situation white people are in one must study the overtaking of western civilization by a tiny racially aware tribe; read the culture of critique; white lives matter’
Strafbaar
De rechtbank komt in alle gevallen tot een strafbare vorm van groepsbelediging (wat je de juridische vertaling van racisme zou kunnen noemen) en doet dat door te kijken naar de intentie achter de teksten en de linkjes naar een Telegram-account van White Lives Matter (WLM), die op de stickers staan. White Lives Matter is een beweging die volgens de rechtbank een reactie is op Black Lives Matter (BLM) en die bestaat uit ‘neo-nazisten en white supremacists’.
Laten we eens inzoomen op een specifieke tekst.
‘Stop White Replacement’.
Dit is hoe de rechtbank het ziet:
Op zichzelf hoeven deze losse woorden niet beledigend van aard te zijn. Maar wanneer deze worden geïnterpreteerd en ook wordt gekeken naar de omstandigheden van het geval en de associatie die deze zin kan oproepen, ligt dit anders.
De rechtbank begrijpt deze uitlating zo, dat witte mensen niet mogen worden vervangen. Dit kan niet anders worden opgevat dan dat wordt bedoeld dat het vervangen van witte mensen gebeurt door niet-witte mensen en dat de uitbreiding van niet-witte mensen moet stoppen. Dit wordt versterkt door de associatie die wordt opgeroepen met de White Lives Matter beweging. Die beweging is van mening dat levens van witte mensen meer waard zijn en er meer toe doen dan levens van mensen met een donkere huidskleur en streven witte overheersing na.
Overtaking
Dan de volgende tekst:
‘To understand the situation white people are in one must study the overtaking of western civilization by a tiny racially aware tribe; read the culture of critique; white lives matter’
De rechtbank zegt hier het volgende over:
Deze uitlating legt blijkens de tekst een link tussen de situatie waarin witte mensen zouden verkeren en de overname (‘overtaking’) van de westerse beschaving door een ander ras. Net als bij de uitlating “stop white replacement” vat de rechtbank hier de woorden ‘overtaking’ en ‘White Lives Matter’ op als het voorkomen dat niet-witte mensen de witte mensen overnemen en hun cultuur verdringen. Ook deze opvatting wordt versterkt doordat de uitlating door de woorden White Lives Matter een directe associatie oproept met de hiervoor besproken WLM-beweging, welke associatie nog verder wordt benadrukt doordat de tekst [link naar applicatie] onder de uitlating is opgenomen.
WLM
Het interessante aan het vonnis is dat de rechtbank de strafbaar gestelde uitingen koppelt aan de WLM-beweging (versterkt door de associatie) en stelt vervolgens onverkort dat die beweging meent dat witte levens meer waard zijn en er meer toe doen dan levens van niet-witte mensen.
Daarmee zou je kunnen zeggen dat de rechtbank feitelijk vaststelt dat het in de kern van die beweging draait om inherent racistische gedachten. De omvolkingstheorie is in dat licht bekeken strafbaar.
Terughoudendheid
Wil dit nou ook zeggen dat de omvolkingstheorie zelf strafbaar is? Twee elementen in het vonnis zorgen voor enige terughoudendheid bij die stelling. De rechtbank koppelt de uitspraken aan de WLM-beweging omdat de teksten waren voorzien van een linkje EN meent dat het stickeren niet valt onder het recht op vrijheid van meningsuiting.
Dat is waar rechters in dit soort zaken aan moeten toetsen: valt een bepaalde uiting nog onder dat recht of niet? In het kader van het maatschappelijk debat moet eenieder namelijk de vrijheid hebben om te kunnen zeggen wat hij of zij wil zeggen.
Volgens de rechtbank is de stickeractie echter niet meer dan een oproep om in actie te komen (Stop White Replacement) en valt het daarom niet onder een bijdrage aan het maatschappelijk debat. Daarmee vervalt de claim die je kunt maken op het recht op vrije meningsuiting.
Gemist
Je kunt van alles zeggen over dit vonnis, ik vind het vooral een gemiste kans. De rechtbank oordeelt namelijk niet heel erg specifiek over de teksten zelf.
Je zou kunnen zeggen dat de rechtbank meent dat de teksten op zichzelf al strafbaar zijn door de intentie en de opgeroepen associatie en ze tevens voor de link met White Lives Matter louter de woorden ´versterkt´ gebruiken. Als in: de teksten zijn strafbaar en dat wordt nog eens versterkt door de associatie met WLM.
Maar dat zeggen ze niet. De vraag blijft dus hangen of de teksten ook zonder de context van WLM strafbaar zijn. Je zou bijvoorbeeld verwachten dat de rechters de teksten an sich al als racistisch zouden kunnen bestempelen omdat er specifiek en op een negatieve wijze onderscheid wordt gemaakt tussen wit en niet-wit.
Maar dat doen ze dus niet.
En wat als iemand die niet gelinkt is aan de WLM-beweging deze uitspraken doet? Zonder geplaatst linkje? Zijn de teksten, die overduidelijk uit die WLM-beweging komen (de eerder genoemde associatie), dan genoeg om tot een veroordeling te komen? Je zou denken van wel, maar het is niet uit het vonnis te halen.
Waarschuwing
Het vonnis zal niet meteen alle populisten strafbaar maken als ze met de omvolkingstheorie smijten, maar er valt wel een stevige waarschuwing in te lezen. De kerngedachte en uitingen van de omvolkingstheorie (zoals het vervangen van als superieur geachte witte mensen door niet witte mensen) worden hier namelijk gezien als strafbaar, zeker als je de associatie kunt leggen met het gedachtegoed van WLM. En dat kan met dit soort teksten natuurlijk al snel, dit zijn vaste slogans van die beweging immers.
Het is ergens te hopen dat de activisten van WLM in hoger beroep gaan tegen de uitspraak. Nu blijft namelijk toch in de lucht hangen of de teksten zelf strafbaar zijn of niet en welke versterkende associatie eventueel genoeg is om ze strafbaar te maken.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt me ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.