Pim Lammers: de kwalijke rol van influencers

Op vrijdag 1 september verzamelt de pers zich op de vierde etage van de rechtbank in Utrecht. Er staan op deze dag vijf gewone burgers terecht wegens doodsbedreigingen aan het adres van schrijver Pim Lammers. Bekende influencers als presentatrice Monique Smit en model Kim Feenstra zijn er niet. Terwijl zij toch een belangrijke rol speelden in de haatcampagne.

Het verhaal is inmiddels bekend. Onverlaten doken begin dit jaar een oud verhaal van Lammers op (geschreven in 2015) toen bekend werd dat hij een gedicht zou gaan schrijven voor de kinderboekenweek. Een verhaal over de gevoelens van een 12-jarige jongen voor zijn voetbaltrainer, op basis van ervaringen van een vriend van de schrijver, zelf slachtoffer van seksueel misbruik.

Zoals Lammers verklaarde in een interview:

‘Hij vertelde hoe hij dat ervaarde en dat veel mensen niet weten hoe misbruik werkt en hoe slachtoffers zich voelen. Ik wilde vanuit het perspectief van een slachtoffer het proces van grooming beschrijven’

Het verhaal van Lammers gaat over een eenzame jonge tiener. Het is de trainer die hem voor het eerst het gevoel geeft dat hij wordt gezien.

‘Kindermisbruikers zijn meestal geen agressieve engerds, het zijn vaak manipulatieve engerds. Ze kiezen kwetsbare slachtoffers uit en maken op nare wijze misbruik van hun gevoelens. Dat is wat ik met mijn verhaal juist wil laten zien’

De vijf verdachten die zich op deze vrijdag moeten verantwoorden voor vreselijke verwensingen aan het adres van Lammers hebben iets gemeen. Ze zeggen het omstreden verhaal van de schrijver niet te hebben gelezen.

Influencer

In ieder geval drie van de vijf verdachten zagen op sociale media een post van influencers. Verontwaardigde berichten waarin wat expliciete korte zinnetjes over waren genomen uit het verhaal van Lammers. Zonder context.

Onder meer van model Kim Feenstra die meteen roeptoeterde dat Lammers ‘pedofilie verheerlijkte’ en een bericht van presentatrice/zangeres Monique Smit die de schrijver onverkort een ‘viespeuk’ noemde en in een reactie stelde dat alle ouders hiervan moeten weten en dat ze ‘gelukkig een groot bereik’ heeft.

De verdachten, twee van hen zelf slachtoffer van seksueel misbruik, werden woedend en klommen in de pen. Ze stuurden Lammers een privé-bericht of plaatsten in het openbaar giftige teksten. Noemden Lammers een ‘uitgeteerde pedo’ en ‘vies duivelsgebroed’. Vertelden hem dat hij ‘aan de beurt’ zou zijn en ‘opgehangen moest worden’. Een ‘hoerenzoon met een zieke geest die kapotgemaakt moest worden’. Lammers kreeg emoticons toegestuurd van een mes en een bijl.

De gevolgen van de heksenjacht waren groot, Pim Lammers vreesde voor zijn leven en moest onderduiken.

Verhaal

Voor de mensen die het gewraakte korte verhaal van Lammers niet kennen. De schrijver verplaatst zich in het stuk, dat is bedoeld voor volwassenen, juist niet in een kindermisbruiker, maar in het 12-jarige slachtoffer. Het stuk schuurt omdat het verhaalt over de aanrakingen tussen een kind en een volwassen trainer, maar gaat in de kern juist over een feitelijk aspect van kindermisbruik.

Het gegeven namelijk dat kinderen op subtiele manier slachtoffer worden. Bij seksueel misbruik gaat het niet zelden om kwetsbare kinderen die om verschillende redenen zelf op zoek zijn naar aandacht. Kinderen die zich langzaam aan het ontwikkelen zijn op seksueel gebied en meegaan in aanrakingen. Omdat ze bijvoorbeeld het gevoel hebben dat ze eindelijk gezien worden. Het gaat over kinderen met ontluikende seksuele gevoelens die op een verkeerde manier meegenomen worden in een wereld waar ze zelf nog niet de regie hebben.

Rechtszaken

Ik heb genoeg rechtszaken over kindermisbruik gedaan om te weten dat dit helaas precies is hoe het zo vaak werkt. Hoe jonge meiden zelfs verliefd worden op de misbruiker (bij grooming bijvoorbeeld). Hoe ze uit vrije wil online naaktfoto’ sturen of zelfgemaakte seksvideo’s,  omdat ze denken een vertrouwensband hebben opgebouwd.

Hoe ze alles voor hem overhebben en daarbij over grenzen gaan die ze zelf nog niet aan kunnen geven. Hoe ze soms ook zelf initiatief tonen omdat ze op zoek zijn naar aandacht die ze elders niet krijgen. Het beeld van de misbruiker die een kind bruut verkracht is zeldzaam. Het gaat veel subtieler en het is belangrijk om dit mechanisme te onderkennen en onder de aandacht te brengen.

Pijnlijk

Wie goed leest, ziet hoe Lammers juist deze dynamiek beschrijft, maar het vergt enige leesvaardigheid en kennis van seksueel misbruik om het te kunnen zien. Het stuk is niet heel toegankelijk voor de niet geoefende lezer en is ook pijnlijk om te lezen, omdat het kindermisbruik een stuk complexer maakt dan het beeld van een dader die met geweld zijn zin doordrijft. Het slachtoffer heeft absoluut geen schuld, maar wel een rol.

Het is overigens Lammers zelf die op symbolische wijze aangeeft dat de aanrakingen tussen de twee niet door de beugel kunnen. Hij laat de scheidsrechter fluiten, waarna vingers zich terugtrekken.

Fictie

Los van de intentie van Pim Lammers is het natuurlijk ook nog eens zo dat wat een schrijver van fictie opschrijft niet zijn eigen standpunten weergeeft. Een schrijver die bijvoorbeeld pijnlijk gedetailleerd een verkrachting beschrijft, is ook niet iemand die graag verkracht.

Een regisseur die een martelscene opneemt in een film, is geen voorstander van marteling. Een bekende leider van een populistische politieke partij die schrijft dat een nee van een vrouw gewoon een ja is, is ook niet meteen iemand die eigenlijk wil dat vrouwen alles doen wat mannen hen opdragen.

Terug naar de strafzaak van vorige week. De vijf verdachten waren door het Openbaar Ministerie uitgekozen vanwege de aard van de teksten en het gegeven dat ze relatief makkelijk op te sporen waren. Honderden anderen ontsprongen de dans. Net zoals influencers als Kim Feenstra en Monique Smit.

Opruiing

Dat deze bekende Nederlanders niet voor de strafrechter staan, is niet gek. Voor opruiing dien je immers te kunnen bewijzen dat ze opgeroepen hebben tot een strafbaar feit.

Maar dat maakt het nog niet moreel juist wat ze deden. Smit en Feenstra hebben Lammers weggezet als een viezerik, een pedofiel. Ze hebben de haatcampagne, die begon met een broddelstuk op een extreemrechtse website, een enorme slinger gegeven en onder de aandacht gebracht van honderdduizenden Nederlanders. En dat was precies de bedoeling.

En dat met een paar uit de context getrokken zinnen. Een onzalige heksenjacht op basis van valse veronderstellingen.

Angst

In de strafzaak tegen de bedreigers van Lammers las de officier van justitie een slachtofferverklaring voor van de schrijver zelf. Hij vertelde daarin onder meer dat ‘de angst in zijn pen is gekropen’

‘Hoe kun je nog vrij schrijven als je je bij iedere zin af moet vragen of er doodsbedreigingen komen?’

Het ergste is nog wel dat de zelfbenoemde hoeders van kinderzielen er nu voor gezorgd hebben dat een schrijver die durfde te schrijven over de dynamiek van kindermisbruik, dit nooit meer zal doen. En dat anderen wel zestig keer zullen nadenken over soortgelijke verhalen.

En zo blijven we zitten met een collectieve karikatuur van kindermisbruik. Zo blijven mensen denken dat kinderen alleen worden misbruikt door pedofielen (nee, dat is meestal niet zo), blijven velen denken dat daders met fysiek geweld kinderen dwingen (ook meestal niet zo).

En belangrijker nog: letten we niet op de kinderen die ten prooi vallen aan misbruik omdat ze niet gezien worden.

Complex

Wie weigert de complexe dynamiek van kindermisbruik te begrijpen, zal nooit een oplossing vinden. Wie zoekt naar de ‘vieze pedofiel’ in de bosjes, kijkt weg van de trainer, docent, oom, opa of huisvriend die ongehinderd toe kan slaan. Terwijl wij letten op spoken die er meestal niet zijn.

Pim Lammers staat door de onzalig borrelende en onverantwoordelijke onderbuik van influencers nu in een deel van de samenleving te boek als pedofiel. En dat omdat hij wel treffend de dynamiek van kindermisbruik onder woorden heeft weten te brengen.

Dat bij Lammers inmiddels ‘de angst in de pen is gekropen’ is buitengewoon kwalijk. De ‘beschermers van kinderen’ hebben ervoor gezorgd dat het benoemen van een belangrijke oorzaak van kindermisbruik in de verdachte hoek terecht is gekomen.

En daarmee bewijzen ze toekomstige slachtoffers bepaald geen dienst.

Waardeer dit artikel!!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt me ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.

Ik doneer:€ 1,50€ 3€ 5€ 10€ 25€ 100€ 250

Mijn gekozen donatie € -

Betalen