De rechtbank in Groningen is in mijn ogen veel te passief. Heel erg veel te bedaard.
En dat is niet meer van deze tijd.
Ik wens de rechtbank dan ook wat meer lef toe. Een actief geluid om de populistische teneur in de samenleving te bestrijden.
En dat is keihard nodig.
De heersende opinie over de rechtspraak is inmiddels ver van de werkelijkheid afgedreven. Als we de internetfora mogen geloven (en waarom niet?) leven we bijkans in gescheiden werelden. De boze, verongelijkte burger (‘die linkse rechters ook altijd met hun veels te lage straffen’), tegenover de zittende magistratuur (‘het belang van de verdachte dient hier te prevaleren, behandeling is geboden’).
Het valt mij steeds weer op. Mensen die de moeite nemen om eens een paar rechtszaken mee te maken (openbaar immers), zijn vaak verrassend genuanceerd. Zij die dit niet doen, meestal niet zo verassend bot en eenzijdig.
De rechtbank kan daar wat aan doen door niet langer passief stil te zitten en te wachten op de vragen van de journalistiek, maar actief naar buiten te treden.
En dat vergt meer werk dan nieuwsgierige journalisten op een verdedigende en afwerende wijze te woord te staan. Dat krampachtige moet er af.
Als je als journalist met de rechtbank praat, merk je dat. Die vreselijke voorzichtigheid. Die ‘laat ik maar niet teveel zeggen, want het kan tegen mij worden gebruikt en het blijven toch journalisten’.
De rechtbank is een gesloten bolwerk. In het geheim (van de raadkamer) worden heftige beslissingen genomen. Wij (lees: de maatschappij) mogen niet weten hoe die beslissing tot stand is gekomen. In een vonnis lezen we slechts een aantal zaken.
Kale vonnissen roepen vragen op. Hoe kan iemand die een kind seksueel misbruikt een werkstraf krijgen? Hoe ga je van een moord naar een doodslag naar een eenvoudige mishandeling? Waarom krijgt een verzamelaar van kinderporno geen gevangenisstraf? En waarom mag die veroorzaker van een dodelijk ongeluk zijn rijbewijs eigenlijk houden? Hoe kan het dat een dader van een vreselijk misdrijf zo veel hulp, begeleiding en behandeling krijgt en een slachtoffer zelf maar uit moet vogelen hoe het zit?
Allemaal vragen waar heel goed en begrijpelijk een antwoord op te geven is. Maar dat antwoord hoef je in de regel van een rechtbank zelf niet te verwachten. De rechtbank laat het aan de journalistiek over om deze vragen te beantwoorden.
En dat is niet genoeg. Een krant is niet van elastiek. Radio doorgaans een vluchtig medium. Korte berichten zijn de norm. Nuance vereist lengte.
En de toekomst zal niet beter zijn.
De meeste kranten hebben niet eens meer vaste rechtbankverslaggevers. Na een kleine bezuinigingsronde vallen er zo maar weer een paar af.
Dus:
Beste rechtbank,
Ga er op uit. Knutsel een website in elkaar waar spraakmakende zaken in normaal Nederlands van commentaar worden voorzien. Leg vonnissen uit. Verklaar waarom een rechtbank bepaalde beslissingen neemt. Zet een tour langs scholen op. Spreek met de mensen.
Laat een communicatief begaafde rechter een eigen weblog beginnen.
Maar doe iets.
Mee eens.
En de vonnissen zijn al langer onbegrijpelijk kaal.
Zowel voor de verdachten alswel de buitenwacht.
Verdachten moeten in hoger beroep gaan om er iets van te kunnen begrijpen want dan pas wordt het vonnis enigszins uitgewerkt.
Een goed voorbeeld van wat je bedoelt kwam ik vandaag toevallig tegen op http://www.waldnet.nl Chris; een verhaal over een man in een dorpje die kinderporno op zijn computer had en bovendien stiekum filmopnames had gemaakt van zijn buurvrouw, als die zich in de keuken stond te wassen. Deze man komt er vanaf met een werkstraf. De reacties op dit nieuws zijn heftig, soms.
Toch: de motivatie van de Rechtbank voor het opleggen van een werkstraf wordt wel genoemd in het artikel.
Persoonlijk denk ik dat het leveren van weldoordacht commentaar òf het leveren van ‘onderbuikreacties´ afhangt van de interesse in de strafwetgeving. De rageerders die alleen maar kankeren doen dat om het kankeren, de strafwetgeving interesseert ze niet, ben ik bang.
Blijft overeind dat de voorlichting van Justitie absoluut veel beter kan, en een goede website met vlot en helder geschreven teksten kan zal daarbij zeker helpen.
Vonnissen kunnen soms inderdaad niet helemaal begrijpelijk zijn. Maar ik heb wel de indruk dat vonnissen langzamerhand niet enkel meer bestaan uit een opsomming van de strafbare feiten en het simpele neerzetten van de toepasselijk geachte straf. Volgens mij worden de straffen steeds vaker in meer of mindere mate gemotiveerd op zo’n manier dat ook de “buitenwacht” (en dat zijn niet alleen de mensen die door wat voor oorzaak ook mogelijk niet alles kunnen vatten, maar ook de ‘hoger opgeleiden’) toch wat meer inzicht krijgt van de redenen waarom een bepaalde beslissing wordt genomen. Ik vind het wat kort door de bocht om te zeggen dat de (een) rechtbank ‘veel te passief’ is. Ik ga er voor het gemakt maar even van uit dat onder ‘de rechtbank Groningen’ ook de andere rechtbanken in Nederland worden begrepen, want het gestelde motiveringsgebrek wordt ook elders gevonden. Primair is een vonnis er om aan de verdachte/veroordeelde duidelijk te maken dat wat hij gedaan heeft niet door de beugel kan en dat daarom een straf/maatregel in wat voor vorm dan ook op zijn plaats is. Daarnaast is het vonnis er ook om de heersende mores te bevestigen dan wel te trachten bij te sturen, afhankelijk van de feiten.
Het idee van een bloggende rechter voor het toelichten van uitspraken, spreekt mij niet direct aan. Ik ben bang dat dit niet veel toevoegt aan een goed gemotiveerd vonnis, waarin in principe alles staat wat nodig. Een in jip en janneke taal samengevatte versie van zo’n vonnis levert m.i. alleen maar meer stof op tot nog meer ongenuanceerde reacties van die buitenwacht. Het is nu eenmaal niet zo eenvoudig om in eenvoudige taal kleine nuances aan te brengen. Nog afgezien daarvan: van een rechter wordt verwacht dat hij zich houdt aan het geheim van raadkamer. Het is niet belangrijk om te weten wat welke rechter van een bepaalde zaak heeft gevonden. Het vonnis waarin het oordeel van de rechtbank wordt neergezet is waar het om gaat.
Dit neemt niet weg dat er wel gezocht kan worden naar mogelijkheden om vonnissen nog duidelijker te maken zonder te verzanden in een verhaaltje voor de kleuterschool.
@dee: ik vind persoonlijk dat vonnissen helemaal niet zo onbegrijpelijk zijn. Dat is ook niet de inhoud van mijn kritiek. Vonnissen zijn er voor de verdachte, daarmee dien je geen publiekelijk doel.
Maar:
Ik vind dat de rechtbank bij spraakmakende zaken een algemene toelichting moeten geven aan het publiek. Niet meteen tot in detail inhoudelijk. Waarom is een werkstraf soms beter? Waarom geen moord,maar doodslag? Waarom speelt de persoon van de verdachte zo’n belangrijke rol? Ik heb in mijn post de voorbeelden gegeven.
Wat mijn verwijt mbt passiviteit betreft. Pas zeer onlangs is de rechtbank begonnen met het op internet publiceren van enkele vonnissen in spraakmakende zaken. Dat zegt mi genoeg. De actieve communicatie naar buiten toe is niet tot nauwelijks aanwezig. Dat is geen makkelijke kritiek, dat is het constateren van een feit.
Een bloggende rechter zal inderdaad niets kunnen zeggen over individuele gevallen of de raadkamer. Maar er valt daarbuiten nog genoeg te zeggen over het werk, de twijfels en de moeilijke keuzes die in zijn algemeenheid moeten worden gemaakt. Het lijkt mij bijzonder leerzaam om een dergelijke website te lezen en ik zou zo wel twee rechters weten die een dergelijke taak met verve zullen vervullen.
‘Een bloggende rechter zal inderdaad niets kunnen zeggen over individuele gevallen of de raadkamer. Maar er valt daarbuiten nog genoeg te zeggen over het werk, de twijfels en de moeilijke keuzes die in zijn algemeenheid moeten worden gemaakt. Het lijkt mij bijzonder leerzaam om een dergelijke website te lezen en ik zou zo wel twee rechters weten die een dergelijke taak met verve zullen vervullen.’
Helemaal mee eens.
En dat hoeft echt niet helemaal in Jip en Janneketaal maar kan -net als op dit blog- afgewogen worden op het niveau dat aan de orde is.
Het is een beetje ‘de discussie aangaan’ en dat mis ik inderdaad wat bij rechters. Het lijkt wel of ze bang zijn om dat te doen.