Rechter of raadsheer?

 

Rechtbankverslaggevers zijn veelal geen juristen.

Nergens voor nodig.

Kennis van het recht is een pre, maar ervaring en simpel veel rechstzaken volgen is veel belangrijker.

Er zijn juristen die journalisten wel eens voor de voeten werpen dat ze foutjes maken. Omdat ze bijvoorbeeld een arrest in hoger beroep ineens een vonnis noemen.

Of een raadsheer zomaar een rechter.

Uiteraard weten wij dat een vonnis in hoger beroep een arrest heet. Maar weet de lezer dat ook?

En is de term raadsheer niet makkelijk te verwarren met raadsman?

Het zijn bekende voorbeelden van de vertaalslag die je als rechtbankverslaggever moet maken om een artikel voor iedereen leesbaar en begrijpelijk te houden. Juridisch jargon vertalen voor een groter publiek is onvermijdelijk en broodnodig. Een krant maak je voor iedereen, niet alleen voor specialisten.

Maar soms gaat het fout.

In de berichtgeving over de doodslag (nee, geen moord met voorbedachte rade) op Joshua Bathoorn is overal het woord vrijspraak terug te lezen. Advocaat Plasman meent, zo staat overal te lezen, dat zijn client terecht een beroep kan doen op noodweer en dat dit moet leiden tot een vrijspraak.

Zelfs de ervaren superspeurder Peter R. de Vries corrigeerde dit beeld niet in de uitzending van RTL Boulevard (31/08/09) over de zaak rond Joshua Bathoorn (een uitzending overigens waarin Kim Feenstra zonder blikken of blozen min of meer beweerde aanwezig te zijn geweest bij de rechtszaak…)

Nu zou je een dergelijke gang van zaken vrij simpel kunnen afdoen met de hierboven geschetste vertaalslag, maar het is wel een hele foute vertaalslag.

Bij een noodweer-situatie volgt (behoudens een aantal zeer theoretische uitzonderingen met betrekking tot wederrechtelijkheid en culpose) nooit een vrijspraak. De dader heeft immers de fatale wond met het mes wel degelijk aangebracht. Het strafbare feit is bewezen, alleen de dader had achteraf een ‘legale’ reden om zich te gedragen zoals hij zich gedroeg. Hij heeft zich schuldig gemaakt aan een uiterst gevaarlijke en an sich strafbare handeling, maar hij mocht zich simpel verdedigen tegen de aanval van een ander.

Een dergelijke actie levert geen vrijspraak op, maar een ontslag van alle rechtsvervolging.   

Nu zou je best kunnen zeggen: tsjonge jonge rechtbankverslaggever, doe niet zo moeilijk. Wat is het verschil? In beide gevallen loopt de verdachte vrolijk de cel uit en is hij een vrij man.

Dat klopt.

Maar ik zie en hoor vaak in dicussies over het strafrecht dat mensen het onverteerbaar vinden dat iemand vrij wordt gesproken ’terwijl hij het overduidelijk heeft gedaan’. Mensen kunnen echt woest worden als het op in hun ogen onbegrijpelijke vonnissen aan komt.

De realiteit is echter dat mensen soms een reden hebben (en van de wetgever ook mogen hebben) om zich strafbaar te gedragen.

Wat dat betreft is de publieke opinie een vrij bizar iets. Als ergens een bewoner een inbreker tegen de grond slaat, meent men veelal dat de hardwerkende bewoner alle recht had om ‘die akelige dief, het zal wel een allochtoon zijn die we te danken hebben aan de linkse kerk’  zijn huis uit te meppen.

Maar als iemand ergens door geweld om het leven komt, dan is er zelden tot nooit enig begrip voor de dader. Terwijl we het juridisch gezien over een zelfde soort dynamiek kunnen hebben.

Dus voor de goede orde:

Een vrijspraak betekent dat het strafbare feit niet bewezen kan worden. Hoe we daar verder ook over denken, juridisch is er geen dader. In theorie zou het zelfs zo kunnen zijn dat iemand anders het strafbare feit heeft begaan.

Bij noodweer daarentegen is er wel degelijk iemand die zich gewelddadig heeft gedragen. Hij of zij heeft het strafbare feit begaan, maar mocht – achteraf bezien- dit feit plegen om het eigen vege lijf te redden.

Toch wel wat anders.

 

P.S. om het nog wat ingewikkelder te maken. Plasman pleit primair niet voor noodweer (subsidiair wel), maar voor het ontbreken van opzet. Het was een ongeluk. Zonder opzet is geen enkel feit te bewijzen.

Delen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *