Het is een van de meest intrigerende strafzaken van de afgelopen jaren. De zaak tegen moeder en arts Sarah V. Ze werd in 2016 beschuldigd van kindermishandeling door falsificatie: het ziek maken en houden van haar babyzoon. Die zaak klapte wegens gebrek aan bewijs, maar na de geboorte van haar jongste dochter in 2020 roken artsen opnieuw onraad. Is Sarah V. dader van het ondenkbare of er juist slachtoffer van?
Het moet een van de meest heftige verwijten zijn dat je een mens kunt maken: een poging tot moord op je eigen babydochter en de zware mishandeling van je zoontje. Te stellen dat een moeder haar bloedeigen kinderen bewust, consequent en over een langere periode fysiek beschadigd of zelfs wil doden, is nogal wat.
En toch is dat wat het Openbaar Ministerie doet in de strafzaak tegen de nu 37-jarige Sarah V., waar de rechtbank in Utrecht zes dagen voor uit heeft getrokken. Een zaak ook waar het bewijs niet zonneklaar is en deskundigen het niet met elkaar eens zijn.
Zembla
De zaak is helemaal bijzonder omdat Sarah V. en haar man in december 2017 meewerken aan een uitzending van het programma Zembla over ouders die ten onrechte worden verdacht van wat toen nog Münchausen bij proxy werd genoemd. In de uitzending stellen deskundigen dat V. te snel als verdachte werd aangemerkt.
In eerste instantie lijkt de recente strafzaak in Utrecht overzichtelijk.
Een aantal weken na de vroeggeboorte (na 28 weken zwangerschap) op 20 april 2020 werd de babydochter van V. ernstig ziek. Ze verloor gewicht, kreeg ademhalingsproblemen, infecties en een potentieel levensbedreigende lage hartslag.
De artsen stonden voor een raadsel.
Moedermelk
Er werd besloten om de moedermelk van V. te onderzoeken. Ondanks haar weerstand tegen het geven van borstvoerding, leverde zij al twee maanden flesjes afgekolfde moedermelk aan het ziekenhuis, waar haar babydochter lag.
De resultaten van het onderzoek waren schokkend. De melk leek niet alleen sterk verdund, de voedselwaarde was ook ongekend laag en er werd een zeer hoge concentratie loperamide in gevonden, een voor zuigelingen schadelijke diarree-remmer.
Opzienbarend, want het ziekenhuis had het middel niet voorgeschreven voor het kind en wist ook niet dat de moeder het gebruikte.
Toxicoloog
Voor de strafzaak werd een toxicoloog van het NFI om zijn oordeel gevraagd. Volgens deze deskundige kan de aangetroffen loperamide in de moedermelk helemaal niet in deze hoeveelheden in de melk terecht zijn gekomen door orale inname van het medicijn door de moeder zelf. De moeder moest dan zoveel slikken dat ze zelf vergiftigingsverschijnselen zou hebben gekregen.
Zo werd in een van de melkmonsters een hoeveelheid loperamide gevonden waarvoor de moeder een kilo van het medicijn had moeten slikken, oftewel 30.000 pillen. Volgens de toxicoloog is een dergelijke inname ‘niet verenigbaar met het leven’.
Omzetting
Daar komt bij dat door de moeder ingenomen loperamide door de natuurlijke werking van de stofwisseling in haar lichaam deels omgezet zou moeten worden in desmethyl-loperamide en dat werd helemaal niet gevonden in de moedermelk.
De voor het kind schadelijke stof moet dan dus wel ‘buiten het lichaam om’ in de moedermelk terecht zijn gekomen, anders had haar lichaam wel desmethyl-loperamide aangemaakt. De toxicoloog betitelt dit scenario als ‘zeer waarschijnlijk’. Een voor deskundigen in een strafzaak zeer hoge mate van waarschijnlijkheid.
Complex
Dan wordt het complex. De advocaten van V. hebben namelijk twee deskundigen ingeschakeld die met een ander scenario komen.
Zij stellen dat het niet onwaarschijnlijk is dat de loperamide wel degelijk via het lichaam van de moeder in de moedermelk is terechtgekomen. Zij achten dat scenario ‘net iets waarschijnlijker’ dan het scenario van de toxicoloog.
Depressie
Dit alternatieve scenario is deels gestoeld op wat Sarah V. zelf verklaarde. Ze was in een ernstige postnatale depressie terechtgekomen, met wanen en suïcidale gedachten. V. was langdurig het besef van tijd en hoeveelheden kwijtgeraakt. Ze heeft last van de auto-immuunziekte coeliakie, waarvoor ze een dieet moet volgen om geen darmproblemen te krijgen. Maar dat dieet hield ze niet vol, waardoor ze kampte met diarree.
Daarom slikte ze naar eigen zeggen vermoedelijk (ze weet het niet meer) wel tussen de twintig tot zestig pillen loperamide per dag. Ze vergeleek het met een pot drop waar je iedere keer als je erlangs loopt een handje uit pakt. Ze had geen besef meer of ze een pil eerder wel had geslikt of niet, waardoor ze vermoedelijk heel veel gebruikte.
De capsules loperamide had ze los in haar tas gedaan zodat ze er makkelijker bij kon. Later werd ook vastgesteld dat in haar kolftas een behoorlijke hoeveelheid poeder rondslingerde van de capsules loperamide. In de tas lagen achttien halve capsules.
Darmstoornis
Een reden voor het gebruik had ze ook. Door de diarree was ze bang dat ze zoveel vocht verloor dat ze geen moedermelk meer kon leveren en het ziekenhuis haar baby af zou pakken. Een angst die ze had opgelopen omdat het ziekenhuis haar in 2016 al verdacht van de mishandeling van haar zoon door niet goed voor hem te zorgen, valse informatie te geven over zijn klachten en te rommelen met voedingslijnen, waardoor infecties ontstonden.
Lever
Het is een complex medisch verhaal, maar volgens deze twee deskundigen kan het zo zijn dat de moeder mede door haar auto-immuunziekte een verhoogde concentratie loperamide aan de moedermelk afgaf. Bovendien sluiten ze ook niet uit dat haar lever door de grote hoeveelheid geslikte loperamide minder goed werkte, wat opnieuw een hoge concentratie van de diarree-remmer op zou kunnen leveren in de moedermelk.
De stelling van de toxicoloog dat de omgezette stof desmethyl-loperamide ontbreekt in de moedermelk, zien de deskundigen niet als sluitend bewijs voor het toevoegen buiten het lichaam.
Volgens hen is het namelijk ook mogelijk dat de ingenomen loperamide juist door de medische problemen van V. in het lichaam ook in een andere – tot nu toe onbekende – stof is omgezet.
Kern
Al met al is het een complexe medische zaak, maar als we het terugbrengen tot de kern hou je drie scenario’s over.
Het eerste scenario is dat de moeder na het kolven bewust de moedermelk verdunde en er loperamide in stopte. Met de opzet om haar baby ziek te maken en te houden.
Het tweede scenario: door het slordig omgaan met de capsules loperamide zou het kolfapparaat onder het medicijn zitten. Contaminatie dus. Een verklaring van de man van V. werpt hier een bijzonder licht op. Hij zei ooit dat zijn vrouw in de auto in haar tas zat te ‘prutsen’ met de capsules. Was dat bewust? Of was ze in de war?
Het derde scenario ziet op de specifieke manier waarop het lichaam van V. mogelijk omgaat met (hoge) doseringen loperamide. Zou het kunnen dat het door haar ingenomen medicijn daardoor bij haar wel in grote hoeveelheden in de moedermelk terecht is gekomen?
Vraagtekens
De zaak tegen V. zit vol kleine en grote vraagtekens. Waarom zei ze niet tegen de artsen dat ze loperamide slikte? De politie vond in de auto van het gezin een slordig teruggevouwen bijsluiter in een doosje loperamide. Daarin stond dat gebruik tijdens de zwangerschap niet aanbevolen was.
Wist ze dus, in tegenstelling tot wat ze zelf zegt, van de schadelijke werking?
En waarom was er op de videobeelden van een onder toezicht van een observant afgenomen melkmonster iets wits in beeld te zien toen V. rommelde met een dop van het kolfapparaat? Iets wits wat op haar broek viel en daarna door haar werd weggeveegd?
En hoe kan het dat dit monster een bizar hoge concentratie loperamide opleverde? Een waarde waarvoor ze naar schatting een kilo loperamide had moeten slikken?
Thuisverpleegkundige
En hoe zit het precies met de thuisverpleegkundige die bij Sarah V. over de vloer kwam voor de zorg van de zoon van V. en waartegen nu een strafrechtelijk onderzoek loopt wegens kindermishandeling? (in een andere zaak).
Op de achtergrond hangt natuurlijk ook nog de vraag of V. haar zoontje ook niet mogelijk vergiftigde met loperamide. Onderzoek daarnaar leverde niets op, mede omdat er weinig meer te onderzoeken viel omdat dat dossier was gesloten en vernietigd.
Proceshouding
En dan is er nog de proceshouding van Sarah V. Iets wat moeilijker te omschrijven valt, maar ze komt over als een schooljuf die ondanks haar bewering dat ze gaten heeft in haar geheugen ijzingwekkend goed vrijwel alle details van de zaak opdreunt en overal een breedsprakerig antwoord op heeft.
Ze schroomt niet om bij herhaling rechters en deskundigen in de rede te vallen als ze meent dat iets niet klopt. Ze kent iedere letter en komma in het dossier en als ze even emotioneel wordt, herpakt ze zichzelf opmerkelijk snel. V. is overduidelijk zeer intelligent en welbespraakt, maar ergens bekruipt je het gevoel van berekening. Het voelt een beetje aan alsof ze de zaak beschouwt als een strategisch spel.
Een gegeven is in ieder geval dat de beide kinderen van V. op een gegeven moment wonderwel opknapten en inmiddels geen problemen meer kennen. De babydochter knapte op in het ziekenhuis nadat de borstvoeding werd ingeruild voor flesvoeding. De zoon van V. (nu acht jaar) blijkt achteraf geen diagnose te hebben voor een darmstoornis.
Alle medische handelingen die werden gedaan, waaronder een aangebrachte stoma en externe voedingslijnen, lijken niet nodig te zijn geweest.
Vonnis
De strafzaak tegen Sarah V. is nu twee dagen oud. Op 5 februari gaat de rechtszaak verder. Op 5 maart volgt het vonnis.
Ik ben blij dat ik niet de rechter ben in deze zaak. Stel je voor dat V. onschuldig is en nu al jaren de bijna onleefbare beschuldiging op haar bord krijgt dat ze haar kinderen iets heeft aangedaan? Dat ze haar babydochter wilde vermoorden?
Dat ze wellicht slachtoffer is geworden van een reeks aan zaken die onwaarschijnlijk lijken, maar toch waar kunnen zijn? Kan ze verdachte zijn of zelfs dader worden omdat ze fysiek afwijkt van de norm? Door hoe haar lichaam specifiek werkt en reageert op medicijnen? Of wellicht door oude verdenkingen die doorwerken in de hoofden van de mensen die haar al eerder beschuldigen?
Kortom: is Sarah V. slachtoffer van bizarre omstandigheden of dader van een uiterst sluw plan om haar eigen kinderen te beschadigen?
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt me ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.