Er zijn mensen die mij een daderlover noemen.
Omdat ze vinden dat ik veel te veel schrijf over de rechten van verdachten en daders. En daarmee dus de vele slachtoffers schoffeer die de misdaad in Nederland maakt.
Ik denk daar zelf anders over.
En verbaas me eigenlijk veel meer over het soms pijnlijke gebrek aan kritisch vermogen als het over slachtoffers gaat.
Maria Mosterd is een Nederlandse vrouw die jaren geleden een bestseller schreef over haar ervaringen als slachtoffer van een loverboy. Ze maakte naar eigen zeggen vier jaar lang de meest vreselijke dingen mee. Net als in de film.
Het boek staat volgens cijfers van de uitgeverij bij een kwart miljoen lezers in de boekenkast. En Mosterd vertrok na publicatie op een ware ‘zegetocht’ langs talkshows. Waar ze bijna zonder uitzondering kritiekloos haar verhaal kon doen. Ze gaf volgens misdaadjournalist Peter R de Vries zelfs lezingen op scholen. Tot aan de politie-academie aan toe.
En – ofschoon het nu pijn doet om het toe te geven – ook ik werd gegrepen door het boek.
Maar klopt het zo gretig door ons allen overgenomen verhaal van ‘slachtoffer’ Mosterd eigenlijk wel?
Waarschijnlijk niet.
Daar kun je van alles van zeggen en vinden.
Ik vind er -los van de zaak Mosterd- iets anders van. Ik zie een gevaarlijke dynamiek. Ons heilig geloof in de status van het slachtoffer. Een persoon die het niet mis kan hebben. Iemand waar we energie en tijd in steken. En ons vertrouwen aan schenken. Iemand waarbij we met speels gemak ons kritisch vermogen verliezen.
Of we nu krantenlezer zijn of rechercheur.
Mijn ‘kritiek’ op slachtoffers is niet nieuw. Ik heb het op mijn eigen weblog al vaker geuit en ik weet dat het me geen populariteitsprijs op zal leveren. Integendeel.
Uit ervaring weet ik dat mensen oprecht boos worden omdat ze zeker menen te weten dat ik slachtoffers bewust wegzet als leugenaars. Omdat ze niet kunnen geloven dat ‘slachtoffers’ van bijvoorbeeld seksueel misbruik ook kunnen liegen alsof het in een proces-verbaal gedrukt staat.
Laat ik het daarom objectiveren.
Nederland heeft de beschikking over de Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken (LEBZ). Dit team van psychologen en gedragskundigen houdt een aangifte goed tegen het licht en kijkt daarbij nadrukkelijk naar de geloofwaardigheid.
Tijdens een onderzoek in 2002 kwam naar buiten dat van de 31 aangeboden zedenzaken er 16 niet in aanmerking komen voor vervolging. De aangiften werden als niet betrouwbaar gezien.
Ik ga hier op deze plek niet zeggen dat deze aangiften niet waar zijn. Dat de slachtoffers in deze zaak liegen.
Maar vreemd is het wel.
Peter R. de Vries meent in zijn uitzending van afgelopen zondagavond dat ‘slachtoffer’ Maria Mosterd niet de hele waarheid spreekt. Eerder noemde hij de uitgever van het boek misdadig.
Ik zie iets anders. Iets dat wellicht nog veel gevaarlijker is.
De vraag is namelijk waar de echte schuld ligt. Bij iemand die om wat voor reden dan ook veel meer maakt dan er ooit is geweest.
Of bij een samenleving die slachtoffers al bij voorbaat en voorkeur ziet als de enige echte boodschapper van de waarheid.