Laat ik het hier maar meteen opbiechten:
Ik ken tbs’ers.
Sterker nog: ik heb wekelijks met ze te maken gehad. Sportruimtes gedeeld. Zelfs de douche.
Ik wil u niet bang maken. Maar ze zijn onder ons. Staan voor u in de rij bij de supermarkt, zitten naast u op uw favoriete visplek. Schoffelen dagelijks in volkstuintjes.
En als u denkt dat al die pokdalige, woest uitziende gevaarlijke mannen met baarden dag in dag uit opgesloten zitten in donkere naar schimmel riekende ruimtes.
Think again.
Tbs’ers zitten niet iedere dag, ieder uur in hun beveiligde kliniek. En als ze er zitten, dan hebben ze soms gewoon zelf de sleutel van hun ‘cel’.
Er is een aantal jaren geleden eens uitgezocht hoeveel proefverlofbewegingen er jaarlijks worden uitgedeeld in Nederland. Geloof me, u zult zich een hoedje schrikken. Een Amsterdam Arena vol.
Die situatie lijkt inmiddels anders. De maatschappelijke druk en kritiek op het systeem laat het systeem niet onberoerd. Een van de klinieken gaf onlangs aan enkele duizenden verloven minder uit te delen.
Er zijn mensen die het nut van een proefverlof in twijfel trekken. ‘Die gevaarlijke mensen hebben een straf en daar hoort geen proefverlof bij. Veel te gevaarlijk.’
Om meteen maar een misverstand uit de weg te ruimen. Tbs is geen straf, maar een maatregel. Een maatregel voor mensen die beperkt toerekeningsvatbaar zijn. Deels met als doel om de maatschappij te beveiligen en deels om de patiënt te behandelen. Uitgangspunt van de tbs is een terugkeer in de maatschappij.
Je hoeft geen raketgeleerde te zijn om te begrijpen dat iemand die jaren in een kliniek opgesloten zit, zich niet als een eerzame burger in die inmiddels veranderende maatschappij kan handhaven. Bovendien is het ook nogal noodzakelijk om als behandelaar in te kunnen schatten of een patient überhaupt wel in staat is terug te keren.
Ziedaar het proefverlof.
Niet zomaar een open deur naar de maatschappij, maar een in eerste instantie door meerdere mensen begeleide gang naar bijvoorbeeld de supermarkt. Uiteindelijk resulterend in onbegeleid verlof.
En ja, dat gaat helaas wel eens fout. Procentueel gezien verrassend weinig overigens, maar het gebeurt. Met soms vreselijke gevolgen.
Uiteraard vind ook ik dat ongewenst, maar het is simpel kiezen uit twee kwaden. Zonder proefverlof zal de recidive naar mijn stellige overtuiging veel en veel hoger liggen. En iedere crimineel met gedragsproblemen levenslang geven, lijkt mij helemaal geen optie.
Zo bekeken is de teloorgang van proefverloven een slechte zaak.
Let wel. Eind vorige eeuw was er nog geen vuiltje aan de lucht.
Je kon ze bijna overal tegenkomen. Tot in de douche van je plaatselijke sportschool.
Mijn omgang met tbs’ers heeft ooit eens voor een behoorlijk lullige situatie gezorgd. Vlak voor een rechtszaak had ik even kort contact met een slachtoffer van een gewelddadige overval. Dat contact kreeg geen vervolg toen de verdachte bij het betreden van de rechtszaak mij met een gulle lach een welgemeende en stevige hand gaf.
Ik kende hem van de sportschool. Aardige vent. Nooit problemen mee gehad.
Het tbs-systeem ligt onder vuur omdat steeds de nadruk ligt op de gevaren. Er zijn kranten die daar bewust aan meedoen.
Het wrange is dat juist het terugdringen van de proefverloven op termijn een groot gevaar vormt voor de maatschappij.
Dat wat we nu juist willen voorkomen, werken we zelf in de hand.