Het gebeurt tegenwoordig steeds vaker dat boze demonstranten politici of anderen thuis op gaan zoeken. Hoewel er best begrip kan ontstaan als mensen door nieuw beleid enorm in de verdrukking komen, is het thuis bezoeken van mensen uit den boze. De persoonlijke levenssfeer is en moet heilig blijven, hoe boos je ook bent.
Eind vorige week kwamen tientallen boze boeren met hun tractor naar het huis van minister Christianne van der Wal om te protesteren tegen de stikstofplannen die zij had aangekondigd. Omdat de uitstoot van stikstof in het belang van het milieu omlaag moet, moet de veestapel op een aantal plekken drastisch worden ingeperkt en dat zal grote gevolgen hebben voor boerenbedrijven.
Dat boeren boos zijn omdat ze zich grote zorgen maken over hun toekomst is volstrekt te begrijpen. Dat ze alles op alles zullen zetten om hun eigen toekomst te kunnen behouden ook. Daar is in Nederland ook alle ruimte voor, het verleden heeft geleerd dat juist boeren heel ver mochten gaan om hun onvrede te uiten. Van massale acties op snelwegen, het zo’n beetje bezetten van half Den Haag en andere steden tot het omploegen van het Malieveld.
Impact
Maar een politicus thuis opzoeken is van een andere orde. Hoewel de protesterende boeren zelf spreken van een gemoedelijke actie en zelfs klaagden dat de minister geen koffie had gezet, is de impact op een politicus en een gezin veel te groot om deze acties te tolereren.
Voor het slachtoffer voelt een huisbezoek terecht als intimidatie, juist omdat de thuissituatie een plek is waar je juist niet in functie bent. Waar je rust weet te vinden, ver weg van een hectisch bestaan. Hoe gemoedelijk de intenties ook zijn, als slachtoffer weet je niet wat er precies gaat en kan gebeuren op een plek waar je je veilig moet wanen.
Een club boze boeren met grote machines die bij je huis opduiken is naar aard al intimiderend en zeker als ze aan komen zetten met een zelf in elkaar geknutselde ontslagbrief.
Daar komt bij dat mensen vaak niet alleen wonen, er is nog een gezin op de achtergrond aanwezig. Mensen die al helemaal niet gevraagd hebben om lijdend voorwerp te worden van een onaangekondigd bezoek van vreemden.
Strafrecht
In het strafrecht hecht men niet voor niets groot belang aan de veilige omgeving van een huis. Daarom wordt er bij een inbraak of huiselijk geweld ook altijd specifiek aandacht geschonken aan de precieze plek van het delict. Rechters rekenen het daders zwaar aan dat slachtoffers juist op een plek waar zij zich veilig mogen wanen, getroffen worden.
We hebben daarnaast ook niet voor niets stalkingswetgeving, het (stelselmatig) lastigvallen van anderen wordt gezien als opzettelijk inbreuk maken op de persoonlijke levenssfeer met het oogmerk de ander te dwingen iets te doen, iets niet te doen, iets te dulden of vrees aan te jagen.
De boerenactie valt juridisch niet onder stelselmatig lastigvallen omdat er sprake is van een enkele actie, maar vult de rest van de voorwaarden akelig precies is. Als dezelfde boeren dit ongevraagde bezoek een aantal keren zouden herhalen, dan is een aangifte kansrijk.
Boze boeren kun je uiteraard niet vergelijken met inbrekers, plegers van huiselijk geweld of stalkers, maar het kale principe van het recht op een veilige persoonlijke levenssfeer is in wezen hetzelfde. Slachtoffers van inbraak kunnen zich nog lang onveilig voelen in hun eigen huis, politici die thuis lastiggevallen worden zullen onbewust nog enige tijd over hun schouder kijken als ze thuiskomen of thuis zijn. Hoe je het ook bekijkt, het geeft een unheimisch gevoel als je weet dat boze mensen de bereidheid hebben om je thuis op te zoeken in verband met het uitoefenen van je functie.
Onveiligheid wordt niet alleen veroorzaakt door feitelijke daden, maar ook door het beklemmende gevoel dat er iets kan gebeuren, nu of in de toekomst. Met het bezoeken van politici thuis doorbreken demonstranten de veilige bubbel van de persoonlijke levenssfeer. De slachtoffers realiseren zich heel goed dat de ‘daders’ weten waar ze wonen en dat er geen garantie is op toekomstig ongestoord woongenot.
Angst heeft de hinderlijke neiging ook aanwezig te zijn en blijven als de dreiging er niet is.
Democratie
Een politicus is in functie. Hij of zij is verantwoordelijk voor beleid dat uiteindelijk democratisch tot stand komt. Het debat wordt in de Tweede Kamer gevoerd door vertegenwoordigers die door het volk gekozen zijn. Daar kun je het mee oneens zijn, maar dat is de manier waarop onze democratie werkt.
Beleid kan nooit altijd voor iedereen goed uitpakken, soms worden er beslissingen genomen met grote gevolgen voor mensen. Dat die mensen boos zijn is alleszins te begrijpen, maar dat wil nog niet zeggen dat je met behulp van intimidatie het democratische proces probeert te verstoren.
Want dat is wat dit feitelijk is: ‘pas op, we weten waar je huis woont’
Boeren weten dit zelf ook heel goed, want ze reageren als door een wesp gestoken als dierenactivisten het erf opkomen. Een boer mag dieren houden en als die dieren lijden, dan is het aan de verantwoordelijke instanties om in te grijpen. Als iedereen die boos is een ander persoonlijk op komt zoeken in de eigen levenssfeer, dan krijgen we een glijdende schaal waar niemand iets aan heeft.
Rechter
En daar komt nog iets bij. Het is niet alleen al jaren duidelijk dat er een lastig stikstofbesluit moet worden genomen. Al in 2019 bepaalde de Raad van State dat het stikstofbeleid in Nederland rond vergunningen niet deugt. Door die uitspraak, die in lijn is met uitspraken van het Europees Hof, kwamen veel bouwprojecten, waaronder de bouw van woningen, letterlijk tot stilstand. Daar hangen veel banen aan.
Eind vorig jaar werd een aanzienlijke stikstofreductie overeengekomen in het regeerakkoord. Veeboeren zijn volgens het RIVM verantwoordelijk voor rond de 60 procent van de in Nederland veroorzaakte stikstof in gevoelige natuurgebieden en dus moeten zij het grootste offer brengen.
Het is dus niet de minister die op eigen houtje iets bedenkt, het is de hoogste algemene bestuursrechter die de overheid opdracht geeft om het anders te doen en er zijn afspraken over gemaakt door verschillende politieke partijen. De commissie Remkes bracht op 8 juni 2020 al een rapport over een reductie van minimaal 50%. In gebieden dicht bij natuurgebieden zou dit percentage nog hoger moeten zijn. Wetenschappers zeggen al jaren dat de natuur gered moet worden door stikstof te reduceren. Bedenk daarbij ook dat sommige stikstofverbindingen schadelijk zijn voor de volksgezondheid.
Met andere woorden: het beleid van de minister kwam niet uit de lucht vallen. Er moet iets gebeuren. Dat doet niets af aan de zorgen van de boeren, maar een overval is het niet.
Effect
De actie van een kleine groep boeren sorteert ook geen enkel effect. Sterker: er werd van links tot rechts met verontwaardiging op gereageerd. Zo keurde de boerenbelangenvereniging LTO het af dat mensen naar het huis van de minister zijn getrokken. ‘Ik begrijp de boosheid, maar dit moeten ze niet doen. Boeren moeten geen acties in de persoonlijke levenssfeer voeren. Dit is niet waardig en niet passend’, aldus voorzitter Sjaak van der Tak in het Algemeen Dagblad.
Ook Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging was niet te spreken over de actie.
‘Stop daar mee. Je zoekt mensen NIET thuis op. Hoe boos je ook bent’, twitterde ze.
Militant
Niet iedereen was tegen de actie. Voorman van actiegroep Farmers Defence Force (FDF) sprak van een ‘topactie’. Volgens de militante Van den Oever is dat ‘helemaal niet erg’ omdat de politiek ook bij de boeren ‘aan de keukentafel’ komt door het stikstofbeleid.
De woorden van Van den Oever klinken logisch, maar zijn dat niet. De overheid heeft in Nederland het recht om beleid te maken. Ook beleid waar een afweging van grote belangen moet worden gemaakt. Je kunt ook niet zeggen dat je als burger een agent in de boeien mag slaan omdat de politie dat ook doet. Je kunt een rechter niet van zijn vrijheid beroven omdat hij een celstraf op heeft gelegd.
Het argument dat de overheid de boosheid zelf uitlokt, is een gevaarlijk argument. Zo kunnen dierenactivisten net zo makkelijk beweren dat het bezetten van stallen of het bevrijden van dieren uitgelokt is door boeren die hun dieren geen waardig leven schenken.
Bedreigingen
Politici krijgen steeds vaker te maken met bedreigingen. Vorig jaar kwamen er bijna 600 meldingen binnen bij het Team Bedreigde Politici (TBP). In een dergelijk beangstigend klimaat gaat het niet aan om politici thuis te bezoeken. De grens tussen intimidatie en bedreiging is voor het slachtoffer namelijk flinterdun.
Je moet er ook niet aan denken dat dit echt een trend gaat worden, dan houden we straks als we pech hebben geen mensen meer over die ingrijpende en onpopulaire maatregelen durven te nemen.
Demonstreer, laat je horen, stem op een partij die je belangen weet te behartigen, maar blijf weg van de persoonlijke levenssfeer van anderen.
Het is een vorm van eigenrichting die schadelijk is voor een gezonde democratie.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.