Deze week ontstond ophef over seksistische uitlatingen van mannelijke leden van een Amsterdamse studentenvereniging. Ze betitelden vrouwen als ‘hoeren’ en ‘sperma-emmers’. Louter studentikoos gebral? Te makkelijk. Seksueel misbruik begint ergens en het risico is groter op plekken waar het respect lager is. Waar grenzen vervagen, vervagen ook de normen.
Voor de goede orde: het is niet mijn bedoeling om studentenverenigingen hier af te branden. Vrouwonvriendelijk gedrag komt helaas overal voor en seksueel misbruik is een heel breed probleem. Het wangedrag bij studentenverenigingen is nu echter actueel, vandaar dat dit verhaal daar nu over gaat.
Het is ook bepaald geen incident, al eerder zagen we bij studentenvereniging Vindicat in Groningen zogenaamde bangalijsten rondgaan. Lijsten met de namen en telefoonnummers van vrouwelijke leden, inclusief een oordeel over hun ‘bedprestaties’.
Eerst maar eens wat schokkende cijfers.
Eind 2020 maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) cijfers bekend over seksueel geweld. In dat jaar maakte 1 op de 10 Nederlanders van 16 jaar en ouder een vorm van seksueel geweld mee. Dan hebben we het over anderhalf miljoen slachtoffers.
Het zal niemand verbazen dat jonge vrouwen het vaakst slachtoffer zijn. Meer dan 20 procent van de 18 tot 24-jarige vrouwen kreeg met seksueel geweld te maken, variërend van ongewenste aanrakingen tot verkrachting. Vier keer zo vaak als mannelijke leeftijdsgenoten.
Eng
Seksueel misbruik is zelden de enge man met een mes die in de bosjes staat te wachten op studentes die nietsvermoedend in het donker naar huis fietsen. Het is een bonte dadergroep, waarbij vooral opvalt dat de dader niet zelden een bekende is.
Seksueel misbruik in het uitgaansleven is vaak een uitvloeisel van het snel vervagen van grenzen tussen twee bekenden. Even bij de kont of de borsten pakken. Het niet willen accepteren van een nee. Of je eigen ja doordrukken als de ander niet goed meer in staat is om de eigen wil kenbaar te maken.
Uit diverse studies blijkt dat als het gaat om seksueel misbruik de meerderheid van de slachtoffers de dader kent. Uit een Amerikaanse studie blijkt zelfs dat ruim 50% van de verkrachtingen gebeuren na een date.
Een onderzoek door I&O Research twee jaar geleden liet zien dat 11% van de vrouwelijke studenten in Nederland tijdens de studententijd slachtoffer werd van verkrachting. De meeste studenten die aangaven dat ze waren misbruikt vertelden de onderzoekers dat ze de dader kenden, van een feestje of een date.
Maastricht
Onderzoekers in Maastricht voerden een soortgelijk onderzoek uit door middel van een enquête onder bijna 2500 studenten van de Universiteit Maastricht. Uit de resultaten blijkt dat bijna 47 procent van de ondervraagde studenten aangaf tenminste een keer seksuele intimidatie of seksueel misbruik te hebben meegemaakt.
Daarnaast krijgen volgens de onderzoekers studenten die lid zijn van een studie-, sport- of studentenvereniging gemiddeld twee keer zo vaak te maken met seksueel geweld en intimidatie dan niet-leden. Meer dan dertig procent van de leden is tenminste eens slachtoffer geweest van seksueel geweld. De slachtoffers geven aan dat het misbruik het vaakst voorkomt op plekken zoals studentenkamers en horecagelegenheden. In het merendeel van de gevallen waren de daders mannen.
Ik ga hier zeker niet beweren dat corpsleden die massaal vrouwen beschimpen ook meteen de daders zijn van seksueel geweld. Maar als het gaat om seksueel misbruik van een bekende dan valt mij na ruim duizend zedenzaken wel op dat het heel erg vaak begint met het overschrijden van grenzen. Met het niet tonen van respect tegenover een slachtoffer.
Afwijzing
Wat we in de rechtszaal vaker zien is dat een op zich gezellige avond ergens in een woning eindigt met seksueel misbruik. Omdat de dader geen genoegen neemt met een – al dan niet late – afwijzing of omdat het slachtoffer onder invloed is van alcohol of drugs en niet goed of helemaal niet in staat is om de eigen grenzen aan te geven.
Het is in dergelijke gevallen – moreel, maar ook juridisch – aan de ander om die grenzen wel te bewaken. Om niet door te drukken. En dat heeft hoe je het ook bekijkt wel – naast zelfbeheersing – te maken met respect voor die ander. Niet over grenzen van een ander gaan. Niet je eigen behoeftebevrediging leidend te laten zijn.
Respect
Je kunt je afvragen hoe het gesteld is met het respect tegenover vrouwen als mannelijke corpsleden massaal brullen dat vrouwen hoeren zijn en dat hun nekken moeten worden gebroken om hun lul erin te kunnen steken. Tel daar overmatige alcoholconsumptie, stoer doen, ‘moeten scoren’ en groepsdynamiek bij op en je krijgt een giftige cocktail waarbij seksueel misbruik een uitkomst kan zijn.
Woorden hebben betekenis en invloed. Amsterdamse leden van een studievereniging die scanderen dat alle vrouwen hoeren zijn, zijn natuurlijk zeker niet automatisch ook de misbruikers. Dat zou ook weer te makkelijk zijn.
Maar ik durf wel te beweren dat het risico op seksueel misbruik groter is op plekken waar het respect voor vrouwen lager is. Het is daar waar de grenzen vervagen. Want waarom zou je grenzen in acht nemen als het respect voor de ander er niet is? Grenzen die nu juist in de dynamiek tussen bekenden die een avondje zijn wezen stappen bijvoorbeeld een cruciale rol kunnen gaan spelen.
Gevaarzettend
Het is niet voor niets dat in vonnissen van zedenzaken bijna altijd te lezen valt dat verdachten geen respect hebben getoond voor de lichamelijke integriteit van hun slachtoffers. Het ontbreken van respect blijkt letterlijk een groot gevaarzettend risico voor grensoverschrijdend gedrag.
Het is het niet accepteren van een nee of een ja pakken op het moment dat een nee niet duidelijk te horen is. Of men het gewoon door pure geiligheid en de roes van de alcohol niet wil horen. Het is je eigen behoeftebevrediging vooropzetten ten koste van de ander. Letterlijk respectloos gedrag.
Ik ga hier geen stellige conclusies verbinden aan corpsleden die vrouwen betitelen als hoeren en sperma-emmers. Daarvoor zullen er ook te veel meelopers bij zitten die maar wat meebrallen om niet buiten de boot te vallen. Groepsdruk kan erg dwingend zijn, zeker als je nog jong bent en dolgraag ergens bij wil horen.
Maar je hoeft ook geen professor te zijn in zedendelicten om te begrijpen dat een gebrek aan respect een risicofactor is in het contact tussen met name jonge vrouwen en mannen.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.