Er is de laatste tijd veel te doen over het strafblad. Heeft PVV-leider Geert Wilders een strafblad, ook al wordt hij ooit misschien vrijgesproken? Krijg ik een strafblad als ik een coronaboete heb gehad? De harde waarheid is dat een strafblad in akelig veel gevallen gewoon een voldongen feit is. Ook bij een vrijspraak. En niet eens bestaat, ook dat nog.
Eerst maar eens wat misverstanden uit de weg ruimen. Een strafblad bestaat niet, het gaat ook niet om opgelegde straffen alleen en ook als je het volgens een rechter waarschijnlijk niet hebt gedaan en je wordt vrijgesproken (let wel: een vrijspraak is geen bewijs dat je het niet hebt gedaan), heb je een strafblad.
Klinkt wellicht wat gekkig allemaal, maar dat valt wel een beetje mee. Ten eerste is de term ‘strafblad’ inmiddels een term in de volksmond. Het bestaat officieel helemaal niet en dat is voor deze uitleg ook beslist geen detail.
De overheid werkt met een Justitieel Documentatie Systeem (JDS). Dat klinkt al breder dan een strafblad en dat is ook precies wat het is. Ga er maar van uit dat praktisch alle contacten die u met Justitie heeft in het papieren dan wel elektronische dossier komen te staan. Dan kan het altijd meevallen.
Uiteraard zijn er uitzonderingen (kleine boetes bijvoorbeeld), maar akelig veel afhandelingen komen terecht in de ‘papierboel’ van de overheid.
Simpel
Laten we het eerst simpel houden. De wet kent twee smaken van ‘erg’.
Overtredingen (openbare dronkenschap, veel verkeersfeiten, door rood rijden bijvoorbeeld)
Misdrijven (diefstal (ja, ook van een fiets of rolletje drop), verkrachting, aanranding, belediging, laster, smaad, aanzetten tot discriminatie, moord, doodslag etc).
Bij overtredingen is het – heel grof gezegd – zo dat er pas een aantekening volgt als het Openbaar Ministerie zelf een beslissing neemt. Een boete van het CJIB valt daar dus niet onder. Die dokt u en dan is het klaar. Openbare dronkenschap valt er dan weer wél onder.
Bij misdrijven (en iets is volgens het wetboek al snel een misdrijf) ligt het anders. Want het dossier begint zich dan meteen te vullen als u aangemerkt wordt als verdachte. Of u het nu gedaan heeft of niet. Wat de uitkomst verder ook is. Of de politie de aangever nu volstrekt niet serieus neemt of niet. U staat geregistreerd en daar komt u maar heel erg moeilijk (feitelijk: niet) meer vanaf, zeker in de eerste vijf tot tien jaren.
Ook niet als het Openbaar Ministerie besluit om u helemaal niet te vervolgen omdat er geen bewijs is? Nee, ook dan niet.
Ook niet als het OM geen tijd heeft om u te vervolgen en het laat zitten? Nee, ook dan niet.
Ook niet als het OM u een waarschuwing geeft? Zegt dat u het niet meer moet doen omdat er anders iets zwaait? Nee, ook dan niet.
Ook niet als u voor de rechter moet verschijnen en deze rechter u bij gebrek aan bewijs vrijspreekt? Ik weet, ik val in herhaling, maar ook dan niet.
Het worden allemaal aantekeningen op uw documentatie en die kunnen u in theorie nog jaren achtervolgen. Of uw hele leven. Ook als het gaat om het verkrijgen van een Verklaring Omtrent Gedrag, nodig als u stage gaat lopen of agent wil worden. Of hulpverlener of onderwijzer.
Ontsnappingsroute
Een hele kleine ontsnappingsroute is er wel: de zogenaamde sepotcode 01, in de wandelgangen ook wel het ‘politiesepot’ genoemd. De 01 wil in feite zeggen dat u ten onrechte als verdachte bent aangemerkt. De aantekeningen verdwijnen dan uit de documentatie.
Een mooi idee, maar doorgaans geeft het OM deze sepotcode zelden tot nooit af. U krijgt hoogstwaarschijnlijk de sepotcode 02: onvoldoende wettig en overtuigend bewijs. En die blijft gewoon jaren in de documentatie staan.
Daar zit ergens ook wel een zekere papieren logica in, want het ‘aanmerken’ als verdachte rust in Nederland (maar elders ook) op een behoorlijk dun draadje. Als iemand aangifte doet tegen u en die aangifte is niet een al te lange aaneenrijging van bizarre leugens, dan bent u al terecht aangemerkt als verdachte.
Is alles dan redeloos en reddeloos verloren voor de Nederlanders? Voor u en voor mij?
Nou, dat valt dan ook wel weer mee. We proberen in Nederland namelijk ook wel om maatwerk te leveren (u weet wel, van die rechters die een iets lagere straf opleggen omdat ze kijken naar de persoon van de verdachte en waar sommige mensen en websites dan weer boos over worden).
Coronaboete
Mocht u bijvoorbeeld door een coronaboete een strafblad hebben, dan zal er alsnog worden gekeken hoe het nu precies zit en wat de gevolgen zijn voor u. Sterker nog: een eerste coronaboete (feitelijk voor het verstoren van de openbare orde) telt wettelijk niet eens mee voor het aanvragen van een Verklaring Omtrent Gedrag. Mocht u er meerdere hebben, dan hoeft het nog steeds geen onoverkomelijk probleem te zijn.
Dat zit zo: als u een VOG nodig heeft, dan vraagt u deze aan. De overheid kijkt dan voor u naar uw documentatie. Wat ze dan doen is het volgende: er wordt gekeken naar de specifieke aantekeningen (welk strafbaar feit, welke afdoening) in combinatie met de functie waarvoor u die VOG aanvraagt EN uw persoonlijke belangen bij de ontvangst van de VOG.
Voorbeeld: als u veroordeeld bent voor de verkrachting van een gehele schoolklas, dan kunt u een baan als leraar eigenlijk best wel vergeten. Bel ons niet, wij bellen u wel.
Als u als jongere ooit twee coronaboetes hebt gehad en u wil toch heel erg graag agent worden omdat dit altijd uw droom was, u gemotiveerd bent en de boetes kunnen worden gezien als niet intentionele jeugdzondes, dan is de kans aanwezig dat u een poging kunt wagen om door de selectie te komen.
Als u ooit een fiets op straat heeft gestolen of iets uit een winkel en nu heel erg graag in de hulpverlening wil werken met moeilijke jongeren of schoon wil maken op een kantoor van de overheid (omdat u al jaren in een uitkeringssituatie zit en weer aan het werk wil bijvoorbeeld), dan verwacht ik niet dat ze u geen VOG gaan geven.
Maatwerk dus. Ook voor u.
Stempel
Dan nog even over de aantekeningen in uw documentatie. Blijven die voor eeuwig staan? Nee, meestal niet. Bij overtredingen moeten u denken aan een periode tussen de vijf en de tien jaar. Of twee jaar na uw overlijden (wat nou ook weer niet de meest gewenste oplossing is in de regel).
Bij misdrijven gaat het om een periode van tussen de 20 en 30 jaar, maar dat ligt wel wat gecompliceerder, want die termijn kan nogal wild worden verlengd. Mocht u namelijk ooit bij wijze van jeugdzonde de fout in zijn gegaan en na 18 jaar gaat u weer eventjes de fout in, dan komt er gewoon weer 20 tot 30 jaar bij en blijft de oude jeugdzonde ook weer zo lang staan.
Bij een zedenmisdrijf (ongeacht de opgelegde straf) is de termijn nog iets langer: 80 jaar. Een simpele winkeldiefstal blijft twintig jaar staan.
Met andere woorden: ga er maar van uit dat u bij niet al te vriendelijke contacten met de politie een aantekening krijgt.
P.S> speciaal voor alle juristen die mij zo trouw lezen; ik weet dat er allerlei uitzonderingen zijn en regels met bijregels, maar dit is geen juridisch wetenschappelijk blog.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt me ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.