Als (misdaad) journalist sta je met enige regelmaat op plekken waar de misdaad heeft toegeslagen. Meestal ben je in gezelschap van agenten of rechercheurs. Ieder zijn werk. Steeds vaker bemoeit de politie zich echter – in mijn ogen onterecht – met het werk van de pers.
Afgelopen zondag reed ik naar Zwolle om verslag te doen van een fatale inbraak. Dodelijke inbraken zijn nieuws. En wij van de pers willen graag weten wat er is voorgevallen. Een 73-jarige vrouw was gestorven na een fatale confrontatie met een inbreker. En wij wilden graag weten met wie we te maken hebben. Zonder het onderzoek van de politie te verstoren probeer je een beeld te krijgen van alle betrokkenen.
Daarvoor bellen wij wel eens aan bij buurtgenoten. Daar kun je van alles van vinden, maar het is een vrij land en mensen mogen zelf beslissen of ze willen praten of niet.
In Zwolle gaf een buurtbewoner mij te kennen niet te willen praten. Er was met de voorlichting van de politie afgesproken niets te zeggen. Een door ons geïnterviewde buurtwacht mocht naar eigen zeggen van de politie niet voor het huis van de overleden mevrouw op de foto.
En dat was niet alles. ‘Mijn’ fotograaf kwam terecht in een ruzie met een rechercheur. Die deelde hem mee dat hij ‘lastiggevallen’ zou worden als foto’s van het buurtonderzoek op zouden duiken. Wij zijn redelijk ervaren journalisten en niet zo snel van de leg, maar je zou het met enig gevoel voor drama intimiderend kunnen noemen.
Navraag bij de voorlichting van het korps in Zwolle leert dat de voorlichting geen zwijggebod heeft opgelegd aan de buurt. Volgens de voorlichter. Hij stelt wel dat buurtbewoners wordt gewezen op de aandacht van de pers en dat praten schadelijk kan zijn voor het onderzoek.
Wat de echte waarheid is, zal wel ergens in het midden liggen. Voorlichters laten niet altijd het achterste van hun tong zien en hebben zelden controle op de agent op straat. Die op hun beurt vaak bar weinig weten van de rechten van de pers.
Feit is wel dat die persrichtlijnen er zijn. Misdaadjournalisten krijgen van het Ministerie van Veiligheid en Justitie een speciale perspas. Dit jaar is er bij die pas een toelichting verstrekt. En daar staat te lezen dat afwegingen op het gebied van privacy bij de journalistiek horen en niet bij de politie.
Ik heb als journalist alle begrip voor eisen die aan ons worden gesteld met betrekking tot een opsporingsonderzoek. Serieuze journalisten zullen daar ook altijd rekening mee houden.
Maar ik wil wel graag de vrijheid hebben om in vrijheid mijn werk te kunnen doen.
Er is sowieso nogal wat gesteggel over de PPK (politieperskaart). Zie o.a. hier. Vermoed dat de landelijke, deels nieuwe, afspraken vanuit beide beroepsgroepen wel eens met een korrel zout worden genomen. Iets met vaarwater? Misschien een idee om dergelijke opsporingsambtenaren de betreffende passage te laten zien?
De politie/OvD is natuurlijk nog altijd de baas op/rond een PD, want in the end eindverantwoordelijk. Kan me goed voorstellen dat journalisten voor hen soms een doorn in het oog zijn. Zal ongetwijfeld ook afhangen van het type chef, van tijdsdruk of orders van hogerhand. Er zijn ook situaties waar mogelijk nog een buurtonderzoek wordt gestart, waarbij rechercheurs natuurlijk afhankelijk zijn van goodwill van zo’n buurt. Als er dan journalisten bij particulieren aanbellen en rondvragen kun je je voorstellen dat sommige rechercheurs nerveus of kribbig worden.
Chris,
Journalistiek en politieonderzoek zijn twee zaken die snel met elkaar kunnen conflicteren. Ieder heeft haar eigen redenen om op een plaats delict te zijn.
Het belang en de taak van de journalistiek is niet het oplossen van de gepleegde misdrijven. Het is niet de taak van de politie om de omgeving of de samenleving in kennis te stellen van persoonlijke omstandigheden van de betrokkenen.
Ben het wel met je eens dat vandaag de dag de politiemensen op straat niet veel weten over de rechten van de pers. Dat komt volgens mij doordat persvoorlichting/communicatie de rechtstreeks link met de pers mag/moet zijn. Als je politiemensen monddood gaat maken, dan krijg je dit soort krampachtige gedrag.
Tegelijkertijd klopt het ook dat praten met de pers door buurtbewoners schadelijk zou kunnen zijn voor het onderzoek.
Informatie die aan het misdrijf gerelateerd kan worden kan een eigen leven gaan leiden. Zeker met de aanwezigheid van social media. Er wordt erg veel “gedeeld” op Internet, meestal anoniem, vaak ongefundeerd en ongenuanceerd.
Jij zou het zelf ook niet prettig vinden wanneer jij in een onverhoopt geval b.v. als getuige betrokken zou raken bij een misdrijf en dat jij vervolgens de dag erna allerlei meningen/opmerkingen op Internet zou lezen.
Als inmiddels oud-politieman (na 43 jaar) heb ik veel te maken gehad met persfotografen en journalisten. Persoonlijk heb ik nooit een conflict gehad. Trouwens, die waren er in mijn omgeving vrijwel nooit, althans tot aan de intrede van de persvoorlichtingsdiensten en afd. communicatie bij de politie. Het beroepshalve en soms enigszins persoonlijke contact tussen politiemensen en het journaille verdween naar de achtergrond.
Ik werkte van 1970 tot 1994 bij de gemeentepolitie Maastricht.
M.n. in de jaren ’70 en ’80 kwamen wij bij fotografen over de vloer. Bij een kop koffie werd nog eens nagebabbeld over de gebeurtenis. Wij kregen daarna vaker een foto mee. Ik heb daar een mooie collectie van bewaard.
Een van de fotografen (Frits Widdershoven) leverde mij zelfs het fotomateriaal voor mijn boek De Blauwe Diender, kroniek van een politieleven.
Maar, tijden en mensen veranderen, zo ook politie en pers. Alles wordt sneller. De samenleving, dus ook pers en politie, is individualistischer, materialistischer en opportunistischer dan ooit.
Daarmee moeten beide partijen zien te dealen. Hoe dan ook.
Politiestaat?! Laat het de plottergekkies maar niet horen. LOL 🙂
@Jacques Smeets
Mooie gebalanceerde reactie!
@sander – de politie is alleen de baas als een PD als zodanig is gemarkeerd. Als dat niet zo is, staat het ons vrij vragen te stellen. Zolang wij geen strafbare feiten plegen is het niet aan de politie om ons te sturen in ons werk.
@Chris Lijkt me idd terecht dat je daar een punt van maakt.
‘Maar ik wil wel graag de vrijheid hebben om in vrijheid mijn werk te kunnen doen.’
Dat argument is wederzijds .
Ook bij een ‘gewoon’ ongeluk wordt er afgeschermd.
Niet voor niets.
Er was hier niets afgeschermd. Het was geen pd. Zoals beschreven.
‘Een 73-jarige vrouw was gestorven na een fatale confrontatie met een inbreker. ‘
Dat kan een hartaanval zijn.
Eerlijk gezegd zou ik als buur zijnde geen behoefte hebben aan de pers.
Mocht er toegevoegde waarde zijn praat ik wel met de politie..of slachtofferhulp indien nodig..
*Geen interview gratis weggeeft*
*Was het nu een hartaanval tijdens de angst waardoor er hoofdletsel optrad..
Of viel degene pas dood uren nadat, (en stootte zijn hoofd intussen, mogelijk ook meermaals)*
Dat soort tweets worden vaak herhaald.
De vraag is..wat de lijkschouwer zegt.
En wie er toegang tot heeft ..
Tot publicatie, ook nog.