Als (misdaad) journalist sta je met enige regelmaat op plekken waar de misdaad heeft toegeslagen. Meestal ben je in gezelschap van agenten of rechercheurs. Ieder zijn werk. Steeds vaker bemoeit de politie zich echter – in mijn ogen onterecht – met het werk van de pers.
Afgelopen zondag reed ik naar Zwolle om verslag te doen van een fatale inbraak. Dodelijke inbraken zijn nieuws. En wij van de pers willen graag weten wat er is voorgevallen. Een 73-jarige vrouw was gestorven na een fatale confrontatie met een inbreker. En wij wilden graag weten met wie we te maken hebben. Zonder het onderzoek van de politie te verstoren probeer je een beeld te krijgen van alle betrokkenen.
Daarvoor bellen wij wel eens aan bij buurtgenoten. Daar kun je van alles van vinden, maar het is een vrij land en mensen mogen zelf beslissen of ze willen praten of niet.
In Zwolle gaf een buurtbewoner mij te kennen niet te willen praten. Er was met de voorlichting van de politie afgesproken niets te zeggen. Een door ons geïnterviewde buurtwacht mocht naar eigen zeggen van de politie niet voor het huis van de overleden mevrouw op de foto.
En dat was niet alles. ‘Mijn’ fotograaf kwam terecht in een ruzie met een rechercheur. Die deelde hem mee dat hij ‘lastiggevallen’ zou worden als foto’s van het buurtonderzoek op zouden duiken. Wij zijn redelijk ervaren journalisten en niet zo snel van de leg, maar je zou het met enig gevoel voor drama intimiderend kunnen noemen.
Navraag bij de voorlichting van het korps in Zwolle leert dat de voorlichting geen zwijggebod heeft opgelegd aan de buurt. Volgens de voorlichter. Hij stelt wel dat buurtbewoners wordt gewezen op de aandacht van de pers en dat praten schadelijk kan zijn voor het onderzoek.
Wat de echte waarheid is, zal wel ergens in het midden liggen. Voorlichters laten niet altijd het achterste van hun tong zien en hebben zelden controle op de agent op straat. Die op hun beurt vaak bar weinig weten van de rechten van de pers.
Feit is wel dat die persrichtlijnen er zijn. Misdaadjournalisten krijgen van het Ministerie van Veiligheid en Justitie een speciale perspas. Dit jaar is er bij die pas een toelichting verstrekt. En daar staat te lezen dat afwegingen op het gebied van privacy bij de journalistiek horen en niet bij de politie.
Ik heb als journalist alle begrip voor eisen die aan ons worden gesteld met betrekking tot een opsporingsonderzoek. Serieuze journalisten zullen daar ook altijd rekening mee houden.
Maar ik wil wel graag de vrijheid hebben om in vrijheid mijn werk te kunnen doen.