De populariteit van Wilders is op verschillende manieren te verklaren. Onvrede over bestaand beleid bijvoorbeeld en partijen die het niet voor elkaar krijgen om problemen op te lossen. Maar ik wil het over iets anders hebben. Hoe kan het dat zoveel mensen kennelijk geen moeite hebben met het sarren, demoniseren en kleineren? Mijn conclusie is niet om vrolijk van te worden.
Of je nu fan bent van Geert Wilders of niet, het staat buiten discussie dat de populistische leider al vele jaren opereert als de onbetwiste pestkop van de klas. Zijn politieke tegenstrevers zijn ‘nep’, ‘knettergek’, ‘heks’ of ‘smerige ophitser’, journalisten zijn ‘tuig van de richel’ en rechters ‘laf’ en deelnemers aan ‘politieke processen’ die, als ze niet zwaar genoeg straffen, ontslagen dienen te worden en maar in dienst moeten bij de sociale dienst of het Riagg.
Kopvodden
Moslima’s worden neergezet als willoze kopvoddendragers. (Kut)Marokkanen als inherent crimineel en asielzoekers als agressieve testosteronbommen die vastgezet moeten worden nog voordat ze iets verkeerd hebben gedaan. Wetenschappers worden verdacht gemaakt en docenten in het frame van gevaarlijk links gezet.
Er is nauwelijks een groep meer over die niet door Wilders van een kleinerende en treiterende typering is voorzien. Het is een lange aaneenschakeling van gemakzuchtige typeringen, vernederende karikaturen en racistische benamingen.
Ik heb nagedacht over hoe het kan dat dergelijk gedrag geen gevolgen heeft. In ieder bedrijf of bij iedere organisatie zou Wilders vroeg of laat de deur zijn gewezen. ‘Verstoorde arbeidsverhoudingen’ is daarbij nog wel een hele milde omschrijving. Als Wilders een kind zou zijn in de klas van onze kinderen, dan zou werkelijk niemand hem accepteren. Hij zou van school naar school moeten trekken om uberhaupt een diploma te kunnen krijgen.
Waarschijnlijk zou hij een keer op het schoolplein een flink pak rammel krijgen van een slachtoffer dat er uiteindelijk genoeg van heeft.
Populisme
Natuurlijk weet ik ook wel dat de populariteit van Wilders voor een groot deel zit in de verleidelijke lokroep van het populisme. Hij speelt in op angsten en onzekerheden in de samenleving en biedt hele simpele ‘oplossingen’ voor complexe problemen.
Maakt u zich zorgen over de kosten van de energietransitie? Weg met alle klimaatwaanzin! Maakt u zich druk over uw kinderen die geen woning meer kunnen krijgen? Sluiten de grenzen! Heeft Brussel te veel macht? Nexit!
Natuurlijk is dat voor een deel van de Nederlanders aantrekkelijk. Het is verleidelijk om te denken dat complexe problemen makkelijk van de aardbodem verdwijnen.
Pek en veren
Maar even los van de verleidelijke lokroep van de populist, die grotendeels verklaart waarom hij zo populair is, hoe kan het dat wij de pestkop op school het liefst met pek en veren over de stadsgrens jagen, maar we de pestkop in Den Haag wel onverkort op het schild hijsen? Bedenk daarbij ook vooral dat het in de ijskast zetten van zo’n beetje 60% van het programma van Wilders zijn populariteit volgens de peilingen niet weet te schaden.
Laat ik voor een antwoord op die vraag u eens meenemen in mijn Twitter-feed.
Niet om medelijden op te wekken of zielig te doen, ik sta mijn mannetje wel en als het moet deel ik zelf hard uit (maar wel altijd als reactie). Ik krijg bovendien ook heel veel leuke reacties, maar ik probeer hier een punt te maken.
Asociaal
Vrijwel alle grote of progressieve accounts kunnen er over meepraten: akelig veel PVV en FvD-fanboys (en hier en daar wat grofgebekte dames) hebben er nogal een handje van om chronisch asociaal uit de hoek te komen.
Als ik aankondig dat ik een nieuw verhaal in de pen heb:
‘Zo, ga je weer bedelen? Moet ik doneren zodat je je boodschapjes kan doen bij de Aldi?’
‘Je moet wel bedelen, want geen baas wil je hebben, loser’
Als ik een selfie plaats van mijn verwaaide hoofd op een stranddag:
‘Wat een onverzorgd type’.
‘Kus je met die mond je moeder??’
‘Ben jij dit of is dit een andere zwerver?’
‘Zo ben je ziek? Overwerkt misschien? Van de trap gevallen?’
Als ik in een tweet van Gideon van Meijeren (FvD), waarin hij stelt dat netwerken die kinderen verkrachten en martelen bestaan’ bewijs vraag voor die stelling:
‘Zullen we bij jou beginnen, vuile smeerlap. Of ben je geen pedo. Stuk stront’
‘Jij zit toch zelf in die netwerken. Van jou is bekend, je deelt het zelf, dat je seks met kinderen normaal vindt. Gelukkig zit Gideon van Meijeren niet in jouw pedo netwerken’
‘Maakt voor jou toch niet uit Chrissie? Een kind neuqen maakt je nog geen pedo nietwaar?
En als ik aankondig dat ik bezig ben met een verhaal over Wilders, rollen de asociale teksten er helemaal vanzelf uit:
‘Triest mannetje ben je Chris’
‘Je bent zelf gewoon een asociale lul en toch stem je zeer waarschijnlijk niet op Wilders dus dat lijkt mij geen goede verklaring’
‘Nu breekt mijn klomp Klomp, trek je hoofd is uit je reet dan krijg je een geheel andere kijk op de wereld’
‘De kiezers van PVV zijn geen woke mietjes. Maar dat kan jij niet begrijpen’
Rode draad
Zo kan ik nog wel even doorgaan en dan laat ik de onversneden doodsbedreigingen er voor dit verhaal nog uit. Er zit een duidelijke rode draad in de reacties die veel mensen met een duidelijk profiel op X krijgen. De verkleinwoorden (Chrisje, journalistje, bedelaartje), het proberen iemand naar beneden te halen (bedelmodel, hoernalist, staatstrol), de als belediging bedoelde opmerkingen over iemands uiterlijk.
De modus operandi van Wilders verschilt in de kern helemaal niet zoveel van dat van de gemiddelde troll op X. Er gaat maar heel weinig over de inhoud, de ander moet op persoonlijk vlak naar beneden worden gehaald. Een fenomeen overigens dat je vaker ziet bij mensen die zich achtergesteld voelen.
Natuurlijk, ik hoor het sommige mensen al zeggen. Twitter is niet het echte leven.
Maar daar ben ik het niet helemaal mee eens. Los van de jeugd (die niet op X zit) vormt het sociale platform nog altijd een aardige dwarsdoorsnede van de bevolking in Nederland. Van hoogleraren tot journalisten, van loodgieters tot hooligans en van politici tot activisten, alles en iedereen komt voorbij.
Ik ga hier niet beweren dat X een volledig representatief beeld geeft van Nederland (want de grootste bekken vallen het meest op), maar ik denk wel dat we in ieder geval een aardige indicatie hebben en ik denk dat veel mensen wel degelijk zichzelf zijn, al dan niet anoniem.
Puberaal
Het puberale gedrag van Wilders wordt in mijn opinie hem deels niet aangerekend omdat akelig veel mensen het helemaal prima vinden hoe hij zich gedraagt. Omdat zij zichzelf namelijk net zo gedragen. Dit zijn de mensen die zich verkneukelen bij de denigrerende benamingen, die hardop moeten lachen als een vrouwelijke politica neergezet wordt als heks en genieten als journalisten tuig van de richel worden genoemd.
Het is de beschonken kroegpraat waar ze zelf ook aan meedoen.
Dit zijn veelal de rancuneuze mensen die zich achtergesteld voelen, in de steek gelaten, zij vinden dat Wilders in zijn recht staat om grofgebekt op te komen tegen de mensen die in hun ogen verantwoordelijk zijn voor alle ellende. Het is in veel gevallen behoorlijk uitgemolken slachtofferschap, gecombineerd met een onmacht om op de inhoud te reageren.
Trump
Nederland staat daar ook bepaald niet alleen in. Kijk daarvoor naar de Verenigde Staten, waar nog altijd een Wilders op steroïden actief is, die geen drie woorden uit kan spreken zonder vier beledigingen eruit te gooien. Zijn fans blijven hem in blinde adoratie op handen dragen.
Begrijp mij goed: ik denk helemaal niet dat mensen die stemmen op Wilders allemaal asociaal zijn. Beslist niet.
Maar een deel van zijn electoraat toont zowel in hun onvoorwaardelijke en kritiekloze steun aan de grote Leider als in hun eigen grove, beledigende en kleinerende bewoordingen wel degelijk aan het niet zo nauw te nemen met normen en waarden.
Meelopers
We zijn zo langzamerhand in onze democratie in een fase terechtgekomen waarin de kiezer altijd onweersproken gelijk heeft. En de rest vooral die ‘winnende’ kiezer moet begrijpen en tegemoet moet komen.
Dat is allemaal prima natuurlijk, maar buigen voor de terreur van de pestkop en zijn rancuneuze meelopers is mij dan weer een brug te ver. Als de kiezers van Wilders menen dat je alles moet kunnen benoemen, laten we dan ook hun eigen gedrag eens benoemen.
De populariteit van Trump en Wilders toont wat mij betreft van alles aan over de samenleving waarin wij leven, maar ook hoe klein en rancuneus de mens kan zijn.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.