Vorige week werd duidelijk dat de hulp die rechters opleggen aan gestrafte jongen in zeker de helft van de gevallen niet of pas veel te laat wordt gegeven. De hulp aan jongeren die (nog) niet met het strafrecht in aanraking zijn gekomen, kraakt en piept al jaren. We laten kwetsbare jongeren aan hun lot over.
Het nieuws mag je best schokkend noemen. Uit intern onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat de forensische jeugdzorg in Gelderland en Overijssel zelfs in 72% van de gevallen helemaal niet geleverd is. Bizar, want de opgelegde hulp wordt door rechters expliciet bevolen, juist om meer ellende te voorkomen.
Ik zie het zelf ook steeds vaker gebeuren. Jonge verdachten die tussen wal en schip raken. Geen hulp krijgen en daardoor nog verder van huis raken. We zitten in een samenleving waar succes alle aandacht krijgt en jongeren die een zetje in de rug nodig hebben te vaak aan hun lot worden overgelaten.
Alarm
De Inspectie Justitie en Veiligheid, Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, Inspectie van het Onderwijs en de Nederlandse Arbeidsinspectie sloegen recent alarm. Ze vroegen het ministerie om een rem te zetten op plaatsing van jongeren in een Justitiële Jeugdinrichting (JJI). De veiligheid van persoon en jongeren is niet op orde, mede door een chronisch tekort aan personeel. Door interne wachtlijsten stromen jongeren niet door naar een voor hen geschikte plek en het schort aan de broodnodige intensieve begeleiding.
De inspecties stellen feitelijk dat het niet verantwoord is om jongeren in een jeugdinrichting te plaatsen. Er zijn inmiddels maatregelen genomen, maar die zullen pas op langere termijn effect hebben.
Het stopt niet bij de slechte begeleiding van jongeren die in contact komen met het strafrecht.
Code Zwart
Volgens de jeugdbescherming is het al tijden code zwart. Door een groot tekort aan jeugdbeschermers en lange wachtlijsten moeten kinderen die bijvoorbeeld in een onveilige gezinssituatie zitten steeds langer wachten op hulp.
‘Er zijn kinderen die een gevaar voor zichzelf zijn, die weglopen en in kelderboxen worden teruggevonden. Maar die kinderen kunnen we nu niet naar een veilige plek brengen’, aldus jeugdbeschermer Ilona Simons in november tegenover de NOS.
Uit een enquête onder 133 gemeenten bleek eerder al dat 92% kampt met een tekort op de begroting voor de jeugdzorg. De redenen zijn divers overigens. Van jongeren die als verdienmodel worden gezien en voor lichte problemen door de hele molen worden getrokken tot gemeenten die niet uitkomen met het budget, mede omdat particuliere zorgcowboys de pot leegtrekken.
Winsten
Onderzoeksprogramma Pointer liet al eens zien dat sommige zorginstellingen torenhoge winsten maken. Ruim driekwart van de wethouders ziet jeugdzorginstellingen die meer dan 10 procent winst maken of dividend uitkeren dan ook als een probleem. Pointer toonde onder meer aan dat eigenaren van een zorgboerderij in drie jaar tijd 1,2 miljoen euro aan dividend uitkeerden voordat ze hun zorg-bv verkochten. Dat is dus 1,2 miljoen euro wat niet gaat naar de jongeren die het nodig hebben.
Je vraagt je af of je dit niet gewoon misdadig kunt noemen.
‘Het systeem maakt het makkelijk om snel rijk te worden over de ruggen van cliënten en gemeenten’, aldus emeritus-hoogleraar openbare financiën Harrie Verbon van de Tilburg University. De politiek is inmiddels bezig met een hervormingsplan, maar heikel punt in de onderhandelingen zijn de financiën. Het commentaar van staatssecretaris Maarten van Ooijen doet het ergste vrezen:
‘Er is in het bijzonder nog een nader gesprek nodig over hoe de verantwoordelijkheden en risico’s verdeeld moeten worden in het geval dat de afgesproken hervormingen niet leiden tot de gewenste besparingen’
Succes
We faciliteren in onze samenleving mensen en bedrijven die succes hebben. Daar is op zich ook niets mis mee. Maar we vergeten de jongeren die niet in staat zijn om op de trein van het succes te springen. De mensen die worstelen, die niet zelfstandig uit het moeras van hun belastende verleden kunnen komen.
Een samenleving die niet kan zorgen voor de meest kwetsbare deelnemers, jongeren met een mentaal zwaarbeladen rugzak, is geen samenleving. Het is een losse vorm van leven, waar het woord samen, deels uit economische overwegingen, uit is geperst.
Bij gebrek aan geld of capaciteit om ingewikkelde jeugdhulp uit te voeren komen gemeenten nu vaak met een lichtere vorm van hulp. Alsof je bij zware hartproblemen een praktijkbegeleider van een huisarts aan het werk zet in plaats van een cardioloog. Met als uitkomst dat het probleem geen oplossing kent.
Ik ben maar een eenvoudige (rechtbank)verslaggever en heb er verder ook geen invloed op, maar het frustreert mij. Het frustreert ook omdat ik politici, vooral ter rechterzijde, maar steeds hoor oreren over strenger straffen. Over zerotolerance en hard ingrijpen. Zelfs over het straffen van ouders als hun kinderen in de fout gaan.
Nee, dat zal helpen. Daar krijg je de zo noodzakelijke stabiele gezinssituatie mee.
Achtergrond
In alle bescheidenheid, maar na 22 jaar rechtbankverslaggeving heb ik wel een aardig idee wat de achtergrond van misdaad vaak is. Er zijn niet veel mensen die bewust en bij hun volle verstand voor een loopbaan in de criminaliteit kiezen. En dat gaat al helemaal op voor jongeren.
Ze rollen erin. Staan onder invloed van anderen, bijvoorbeeld omdat ouders nauwelijks een rol spelen in de opvoeding. Ze doen wat ze doen omdat ze geen betere voorbeelden hebben. Of omdat ze simpelweg moeten overleven op straat. Omdat ze door Jeugdzorg soms even worden geholpen, maar als ze achttien worden aan hun lot worden overgelaten.
Het Leger des Heils zag eind vorig jaar het aantal daklozen van 18 tot 22 jaar met 50% stijgen. Het gaat om jongeren die vastzitten in de maatschappelijke opvang en waar geen woonruimte voor beschikbaar is. Volgens het Leger gaat het ook nog eens waarschijnlijk om veel meer personen. Veel jongeren zijn simpelweg helemaal niet in beeld bij de opvangorganisaties.
Kraamkamer
Politici hebben de mond vol van bestrijding van de misdaad, maar als het moet gaan over de kraamkamer van de criminaliteit, de jeugd, dan blijft het te vaak stil.
Stel. Je bent een kind van zestien. Niemand in je jeugd heeft ooit echt naar je omgekeken. Je vader en moeder aan de drank. Zagen je niet staan. Als je thuiskwam van school was het huis leeg. Er stond niemand klaar met een dampende kop thee. Wat je ook deed, het was nooit goed.
Als je niet deed wat er zo lomp werd gevraagd, kreeg je klappen. Je werd niet gezien, je werd niet geholpen. Aansluiting kon je alleen vinden op straat. Waar je wel werd gezien.
En dus was de straat je familie. Ging je mee in de mores die daar heersen. Deed je mee aan de eerste fietsendiefstal, de eerste inbraak, nam je gretig de verdovende middelen aan die je pijn – al was het tijdelijk – wist te verdoven.
En zo ging het van kwaad tot erger. Wie gaf jou de helpende hand? De steun in je rug?
Niemand. Je kwam terecht in een woud aan regels. Was niet verslaafd genoeg voor een kliniek, niet gek genoeg voor een andere kliniek. Er waren wachtlijsten, niemand wist waar je heen moest. En zelf wist je het al helemaal niet.
Geloof mij, ik ken de voorbeelden. Ik heb ze gezien. En ik heb gezien hoe het af is gelopen.
We zijn zo bezig met succes, groei en omzet dat we vergeten dat niet alles uit te drukken is in geld, rendementen en winst. Dat we vergeten dat het in het leven misschien wel juist zou moeten gaan om het helpen van anderen.
Maar helaas. Er is geen dividenduitkering voor oprechte hulpverleners die het leven van jongeren daadwerkelijk en met de poten in de klei een tweede kans willen geven.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt m ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.