En weer denderde de opheftrein van onwetenden in volle vaart door het land. Columnisten en Kamerleden buitelden over elkaar heen in heftige verontwaardiging, ons land was weer eens ziek en knettergek. Want hoe is het mogelijk dat een slachtoffer van verkrachting maar 750 euro schadevergoeding krijgt en een ‘terrorist met een mes’ maar liefst 7660??
Terug naar de feiten. Want wat is er precies aan de hand? De schadevergoeding voor de ‘terrorist’ draait om een 30-jarige man die met een mes het Rotterdamse stadhuis in kwam gelopen. Hij was boos omdat hij was gekort op zijn uitkering, dit omdat hij een gokwinst van 1000 euro niet had opgegeven. De man wilde de burgemeester spreken, maar werd al snel door een beveiliger tot de orde geroepen. De bewaker wist hem over te halen het mes neer te leggen. Volgens omstanders was er weinig aan de hand.
Daar bleef het echter niet bij. Een agent in burger had het vermoeden dat de man meer wapens bij zich had en greep hardhandig in. Een worsteling volgde en de ongewapende Rotterdammer kreeg te maken met peperspray, een taser en een bijtende politiehond.
Dat is de casus. Het Openbaar Ministerie bracht de weerbarstige man voor de rechter en eiste zelf al een schuldigverklaring zonder straf. Ook de officier zag wel in dat de man met de littekens van de bijtwonden wel genoeg was gestraft. De rechter maakte er vervolgens een vrijspraak van omdat duidelijk was dat de Rotterdammer uit onmacht handelde en omdat omstanders naar eigen zeggen geen moment het idee hadden dat de man hen iets aan zou doen. Later verklaarde de Rotterdammer dat hij het mes alleen bij zich had om zichzelf iets aan te kunnen doen. Als hij weer eens van het kastje naar de muur zou worden gestuurd.
Geen fijne situatie, maar bepaald geen terrorist met een mes.
Dan de verkrachtingscasus. Die zaak is inmiddels redelijk bekend. Een vrouw moest in een streekbus een man aanraken en werd gedwongen hem te pijpen. Naast een straf moest de dader (die volgens het jeugdrecht werd berecht) de vrouw een schadevergoeding betalen van 750 euro.
Ophef
Dan de ophef. Die is in het kort samen te vatten met: hoe is het in godsnaam mogelijk dat een rechter meer geld geeft aan een messentrekker dan aan een slachtoffer van verkrachting??? Zijn we nou helemaal gek geworden met zijn allen!!
Nou, niet echt. Ten eerste was het helemaal niet de rechter die beide schadevergoeding heeft uitgedeeld. Sterker nog; in de zaak rond het politiegeweld kwam daar helemaal geen rechter aan te pas. Het was de politie zelf die met de verdachte een deal sloot. En kleine 8000 euro voor de littekens die de man met zich mee zal moeten dragen. Omdat de politie harder ingreep dan nodig was. Er werd 5000 euro letselschade uitgekeerd. Daar kwamen vervolgens de kosten van de rechtsbijstand bij: 2660 euro.
Volgens de politie was het toegepaste geweld noodzakelijk, maar werd de zaak intern wel geëvalueerd. ‘In verband met de toepassing van meerdere geweldsmiddelen en de onderlinge communicatie daarover tussen de betrokken politieambtenaren. Dat had beter gekund’, liet de politie toen weten aan het Algemeen Dagblad.
Geweldsmonopolie
Hier kunnen we natuurlijk van alles van vinden, maar feit blijft dat het geweldsmonopolie van de politie aan regels is gebonden. Anders zou iedere boze boer of bouwvakker onverbiddelijk van het Malieveld worden geknuppeld als de politie dat wenst. De politie mag geweld gebruiken, zeker tegen een messentrekker, maar dat geweld moet wel proportioneel zijn, zeker als een verdachte al helemaal geen mes meer in zijn handen blijkt te hebben.
Goed, dan het verschil tussen bijna 8000 euro en 750 euro voor een slachtoffer van verkrachting. Hoe zit dat dan? Waarom geeft de rechter niet veel meer geld? In dit geval was het het slachtoffer zelf dat 1500 euro eiste van de verdachte bij de rechter. Het grote verschil tussen beide getallen is dus al grotendeels te verklaren door de wens van het zedenslachtoffer zelf.
Daar komt bij dat schadevergoedingen voor misdrijven door het hele land heen ongeveer in dezelfde rangorde moeten vallen. Dat is lastig, omdat geen zaak echt te vergelijken is, maar er zijn wel aanknopingspunten. In dit geval sloot het slachtoffer bij een andere zedenzaak aan, waar een rechtbank 1500 euro had opgelegd. Probleem alleen was dat er in die zaak verzwarende omstandigheden zaten. Het leeftijdsverschil tussen slachtoffer en dader was daar bijvoorbeeld veel groter en er was sprake van een gezagsverhouding. Dat misbruik speelde zich namelijk af in de zorg. Daardoor verlaagde de rechtbank het bedrag tot 750 euro.
Dat is nog niet het einde van de vordering. De benadeelde partij (het slachtoffer) werd voor een deel niet –ontvankelijk verklaard in de vordering en kan dat deel dus nog aanbrengen bij een burgerlijke rechter.
Wellicht voor de verduidelijking, een vordering in het strafrecht mag en kan niet al te ingewikkeld zijn. Mede omdat een burgerrechter meer expertise en tijd heeft om vorderingen tot in detail te onderzoeken, bespreken en beoordelen.
Differentiatie
Blijft dus over een bedrag van 750 euro op dit moment. Ook daar kun je van alles vinden. Je kunt het te laag vinden, je kunt ook denken dat het redelijk is om landelijk een beetje gelijk te oordelen in gelijke gevallen en te differentiëren als zaken verschillen. Feit is dat de rechter in deze casus simpel een vordering van 1500 euro voor de neus kreeg. En niet van bijna 8000 euro.
Het politiegeweld en de verkrachtingszaak vergelijken is dus om meerdere redenen nogal onzinnig. Schande spreken van bedragen is dat ook. Omdat het niet de rechtbank is die heeft besloten in beide zaken en omdat de ‘messentrekker’ geen vergoeding kreeg omdat hij een misdrijf pleegde, maar omdat hij te maken kreeg met buitensporig geweld.
De ophef over het verschil in schadevergoedingen tussen een slachtoffer van verkrachting en een dader van ‘terreur’ is goed te begrijpen. Als je werkelijk denkt dat dit het verhaal is. Ik ken maar weinig mensen die hier niet van schrikken.
Maar als je door krijgt dat het verhaal echt heel anders in elkaar zit, dan is het al een stuk makkelijker om er toch wat genuanceerder naar te kijken.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt me ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.