De details over een 10-jarig meisje dat volgens het Openbaar Ministerie in een pleeggezin ongezien werd gemarteld houden de gemoederen flink bezig. De felle kritiek richt zich uiteraard op de pleegouders en de hulpverlenende instanties. Het is absoluut goed om nauwkeurig te onderzoeken waar het hier zo gruwelijk mis kon gaan. Maar we moeten ook niet vergeten dat het probleem breder is.
Op donderdag 5 september diende de eerste pro formazitting tegen Daisy W. en John van den B. De pleegouders waren door de massale media-aandacht niet verschenen, maar aan de hand van een schets van het Openbaar Ministerie ontstond al een gruwelijk beeld.
Het meisje moet een vreselijk leven hebben gehad. In 2022 werd ze samen met haar 1-jarige zusje uit huis geplaatst omdat ze volgens Jeugdzorg slachtoffer was van mishandeling en verwaarlozing door haar biologische moeder. Het meisje had gesproken over de mishandelingen thuis op school, zoals blijkt uit een gerechtelijk vonnis.
Geweld
Een verslaafde vrouw die op haar beurt weer slachtoffer was van huiselijk geweld door haar ex-partner. Het pleeggezin waar beide meisjes in terechtkwamen bleek bepaald geen veilige haven. Er waren al zorgen bij de hulpverlenende instanties of de pleegouders de bagage hadden om het getraumatiseerde meisje adequate begeleiding te kunnen geven, maar de praktijk bleek vele malen gruwelijker dan gedacht.
In de kamer van het pleeggezin stond een kooi, met daaraan een schokband voor honden. Een stroomdraad liep van de kooi naar een stopcontact. Op basis van getuigenverklaringen en zelfs foto’s ontstond een schokkend beeld van het leven van het meisje. Haar 1-jarige zusje werd op een gegeven moment teruggeplaatst naar haar biologische moeder, maar zij bleef.
En hoe.
Huisslavin
Volgens het Openbaar Ministerie werd het meisje als een huisslavin gebruikt. Ze moest de vloer dweilen terwijl de pleegouders steeds maar weer opnieuw de vloer vies maakten. Ze werd geslagen en moest in de kooi zitten. Ze kreeg veel te weinig eten en water en mocht langdurig niet naar de wc. Tijdens de viering van Sinterklaas moest ze boven zitten, terwijl de pleegouders beneden met een ander kind pakjesavond vierden.
Aan de mensonterende situatie kwam pas een einde toen de pleegouders haar naar het ziekenhuis brachten nadat ze van de trap was ‘gevallen’. Ze bleek meerdere botbreuken te hebben en hersenletsel. Bij binnenkomst woog ze nog maar twintig kilo, haar piekerige haar zat vol met luizen. Het meisje zal naar verwachting haar letsel nooit meer te boven komen. Ze is bij bewustzijn, maar kan niet zelfstandig lopen, zitten en staan en kan niet meer praten. Ze zal voor de rest van haar leven intensieve zorg nodig hebben.
Ik weet niet hoe het met u zit, maar ik had ooit kinderen in die leeftijd. Hoe je in hemelsnaam een kind zo kan behandelen gaat mijn voorstellingsvermogen te boven.
Hulpverlening
De kritiek richt zich in deze strafzaak – los van de pleegouders – op de hulpverlenende instanties. Hoe kan het dat ze zo lang – kennelijk ongezien – slachtoffer kon worden? Het arme meisje ging dagelijks naar school en op een gegeven moment vroeg ze in een winkel om eten omdat ze zoveel honger had. Een ander meisje dat kwam logeren zag haar zitten in de kooi en hoorde dat ze om water vroeg. Ze durfde het niet te geven.
Onderzoek zal uit moeten wijzen waarom de hulpverlenende instanties niet ingegrepen hebben, de uitkomst is enigszins voorspelbaar. Werkdruk, langs elkaar heen werken, bureaucreatie, afschuiven van complexe zaken, onderbezetting. Het zal ook niet meehelpen dat er een chronisch tekort is aan pleegouders.
Breder
Maar het probleem is breder. Dit is niet mijn eerste strafzaak rond kindermishandeling en zelfs kinderdoding. Ik weet nog hoe de gehandicapte Daniella aan haar einde kwam door een gruwelijke mishandeling van haar stiefvader. De instanties hadden achter de deur gekeken, maar toen leek alles in orde. Er was geen ‘directe aanleiding’ om in te grijpen. En zo zijn er nog wel meer zaken.
Het is te makkelijk om alleen te wijzen naar Jeugdzorg of andere instanties die verantwoordelijk zijn voor het welzijn van kwetsbare kinderen. Deze zaak laat wat mij betreft ook zien hoe onze samenleving ingericht is.
Vergelding
We zijn een maatschappij geworden waarin vooral gekeken wordt naar maatregelen als de ellende al is geweest. Met politici die de focus vooral hebben op vergelding. Op steeds zwaardere straffen en harde maatregelen tegen daders. Over instanties die door de Inspectie op de vingers moeten worden getikt. We kijken te weinig naar daar waar de ellende begint.
Jeugdzorg bijvoorbeeld heeft bepaald niet een toereikend budget. Eerder wilde het demissionaire kabinet in 2025 en 2026 zelfs 500 miljoen euro minder besteden aan jeugdzorg, en vanaf 2027 jaarlijks 511 miljoen minder. Het huidige kabinet verwierp een motie om die aanstaande geplande bezuinigingen van tafel te vegen.
Inmiddels is de bezuiniging voor 2025 onder druk van tafel, maar wordt die wel doorgevoerd bij allerlei andere posten op de begroting van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De 511 miljoen euro blijft echter staan als structurele kostenbesparing vanaf 2026. En die komt al boven op een eerdere bezuiniging van 1 miljard euro in de sector. Een besparing die nu wordt doorgevoerd.
Er zijn kennelijk urgentere zaken, zoals de aanschaf van tanks en jachtvliegtuigen.
Caseload
Het mag een open deur zijn, maar wie niet investeert in de jeugd krijgt de garantie van problemen in de toekomst. Die krijgt een Jeugdzorg waar medewerkers geconfronteerd worden met een immer uitdijende stapel werk. Volgens een insider is het nu al zo dat een gemiddelde werknemer een zogenaamde caseload heeft van zestig kinderen. De sector kampt al jaren met veel problemen zoals personeelstekorten en lange wachtlijsten. Kinderen die zorg of bescherming nodig hebben komen in de knel.
Tegenover de NOS gaf hoogleraar Annemiek Harder wat dat betreft een veelzeggende verklaring.
‘De krapte in de jeugdzorg, maakt het wellicht moeilijker om kritisch te zijn op pleegouders. Het werven van pleegouders is lastig. Als er dan problemen spelen in een pleeggezin, dan is de drempel waarschijnlijk hoger om kinderen die mogelijk risico lopen daar weg te halen’
Rot
Van het huidige kabinet verwacht ik bepaald geen verbetering. Dat is te druk met bizarre plannen om de straffen voor minderjarigen te verhogen. Zoals al eerder gezegd: weer kijken naar wat we moeten doen als de ellende al is geweest.
Hoewel er altijd rotte appels in welk systeem dan ook zitten, geloof ik niet dat een jeugdhulpverlener van huis gaat om op die werkdag een kind in de steek te laten. Zoals in veel sectoren kan je per dag maar zoveel dingen aan en dus is het iedere dag weer keuzes maken. Welke signalen pak je op en welke moet je noodgedwongen parkeren?
Signalen
Achteraf weten we het natuurlijk allemaal beter. Met de kennis van nu weten we dat er in voorkomende gevallen eerder en beter ingegrepen had moeten worden. Dat signalen moeten worden opgepakt en er actie moet worden ondernomen. Maar zo zit de wereld niet in elkaar. In de praktijk moeten er keuzes worden gemaakt die niemand wil, maar iedereen moet doen.
Onze verontwaardiging over het gruwelijke lot van het 10-jarige meisje uit Vlaardingen zal weer langzaam verdwijnen. De pleegouders worden – indien schuldig bevonden – gestraft en we gaan over tot de orde van de dag.
Als er niet wezenlijk anders wordt gekeken naar het voorkomen van ellende, zal het volgende pleegkind dat in een hel moet leven vanzelf in het nieuws komen. En dan zal de verontwaardiging, woede en afschuw weer van voren af aan beginnen.
Beknibbelen
Natuurlijk is niet alles met geld op te lossen, uiteindelijk ben je ook afhankelijk van de kwaliteit van medewerkers. Mensen die kinderen in de ogen kijken en met ze praten in plaats van over ze. En natuurlijk zullen incidenten nooit uit te sluiten zijn. Maar dat is iets anders dan voortdurend beknibbelen op onze enorme verantwoordelijkheid voor kwetsbare kinderen.
We zijn de autobezitter geworden die bezuinigt door geen onderhoudsbeurten uit te voeren en vol verbazing pas in actie komt als het voertuig kapot is.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mi ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.