Framen is tegenwoordig gemeengoed geworden en het loont ook nog eens in tijden waarin het populisme een vast gegeven is. Hoe dom je ook oreert, het vals klaterende applaus op sociale media is nooit ver weg. Maar het begint pas echt kwaadaardig te worden als iemand heel goed weet dat het anders zit, maar toch de goegemeente ophitst met dubieuze teksten.
Onlangs twitterde rechtsfilosoof Raisa Blommesteijn, de door radicaal rechts geadopteerde ‘verfrissende’ stem van het conservatisme, iets over wat haar op was gevallen.
‘Zes maanden cel voor de fakkeldrager die zich meldde bij Sigrid Kaag. Een man die met geweld de woning van Wybren van Haga binnendringt en iets roept over een mitrailleur wordt dezelfde dag weer vrijgelaten. Hoe valt dit uit te leggen?’
Parodie
Het mag duidelijk zijn dat het thuis bezoeken van politici uit den boze is. Daar schreef ik eerder dit verhaal over. Maar toen ik de tweet van Blommestijn voor het eerst las, moest ik goed kijken of hier niet een parodie-account aan het werk was. Zo dom kan iemand toch niet zijn? Maar het was wel degelijk de gepromoveerde Blommestijn die hier probeerde een soort van statement te maken. En dat werkte, want de tweet kreeg in no-time meer dan zesduizend likes en de reacties over hoe corrupt Nederland wel niet is, waren niet van de lucht.
En daar bleef het niet bij. Blommestijn sprak ook nog eens haar verontwaardiging uit over de ‘doodse stilte’ in de media over het incident. Nu weet ik niet hoe ze doodste stilte precies definieert, maar berichtgeving bij onder meer de NOS, NU.nl, AD en Parool noem ik niet echt doods, laat staan stilte.
Gelukkig kreeg Blommestijn ook veel tegengas, nota bene van mensen die beslist niet een hele studie rond het recht hadden afgerond, maar alsnog aanzienlijk beter op de hoogte waren.
Want hoe zit het nou echt?
Een kind kan meteen zien wat het grote verschil is tussen beide zaken. De fakkeldrager die Sigrid Kaag bedreigde werd namelijk na de inhoudelijke behandeling van zijn strafzaak door de rechter veroordeeld tot zes maanden celstraf. De man die bij Van Haga binnendrong is nog maar net aangehouden en daarna in afwachting van verdere vervolging vrijgelaten. Hij moet zich nog tijdens een strafzaak verantwoorden en dus is een concrete straf op dit moment nog niet aan de orde en valt er dus ook niets te vergelijken. Daar komt bij dat we zijn motief niet eens kennen.
Nee, tenzij
De keuze om iemand langer in voorarrest te houden rust op een aantal zaken, maar het is in theorie altijd: nee, tenzij. Het zal u verbazen hoeveel verdachten niet met de boevenbus worden aangebracht voor de inhoudelijke behandeling van hun strafzaak, maar gewoon door de voordeur van de rechtbank komen lopen.
Er moeten goede redenen zijn om iemand nog voor zijn veroordeling preventief in detentie te zetten. Als het gaat om ernstige misdrijven bijvoorbeeld. Als er vlucht of -herhalingsgevaar is. Of als de noodzaak bestaat om het onderzoek naar een strafbaar feit niet te verstoren. Kennelijk werd er geen aanleiding gezien om de belager van Van Haga langer in detentie te houden. Het fijne weten we daar op dit moment niet van, maar het past in de nee, tenzij.
Van de fakkeldrager is wel duidelijk waarom hij zijn kans op vrijheid had misgelopen. Hij misdroeg zich eerder talloze keren tijdens protesten, variërend van het uitschelden van politieagenten en Mark Rutte (die volgens hem in dienst zou staan van de satanisten en een landverrader is), tot oproepen tot illegaal verzet. Hij werd bovendien al meerdere keren aangehouden, onder meer voor de bedreiging van voormalig topambtenaar Joris Demmink en omdat hij opdook bij het huis van minister Hugo de Jonge.
Bij die gelegenheid werd hij overigens net als de belager van Van Haga vrij snel weer in vrijheid gesteld. Nu hou ik niet alles bij wat Blommestijn uit haar verontwaardigde vingers wurmt, maar ik kan mij niet herinneren dat ze daar toen een heel nummer van maakte.
Het verleden van de fakkeldrager droeg bij aan de keuze om hem voor de bedreiging van Kaag langer in voorarrest te houden. Hij is immers bepaald geen onbeschreven blad en de kans op herhaling is gezien zijn dubieuze verleden aanwezig.
Demmink
Daar komt nog eens bij dat de fakkeldrager ook niet werd veroordeeld tot zes maanden celstraf voor de bedreiging van Kaag alleen, de rechter oordeelde ook over de bedreiging van voormalig topambtenaar Joris Demmink en nam mee dat de actie bij Kaag was gefilmd, wat in zijn ogen een opruiend effect had. Bovendien gaf de fakkeldrager tijdens zijn strafzaak aan dat hij geen spijt had en nog steeds 100% achter zijn actie staat, iets waar rechters doorgaans niet bepaald content mee zijn.
Zelfs als de binnendringer van Van Haga in de toekomst een lagere straf krijgt, kun je nog niet zeggen dat er iets mis is met het systeem. Het is namelijk in zijn algemeenheid buitengewoon tricky om zaken in het recht met elkaar te vergelijken. Er spelen namelijk vrijwel altijd meerdere factoren die de uitkomst van een soortgelijk strafbaar feit anders kunnen maken voor verschillende verdachten.
Moord
Zo is het juridisch heel goed mogelijk dat een verdachte door bijvoorbeeld een psychose helemaal niet strafbaar is voor het doden van een slachtoffer. Maar er kan ook een levenslange celstraf worden opgelegd voor een levensdelict als de verdachte wel toerekeningsvatbaar is. Als het gaat om het doden van een automobilist in het verkeer, dan speelt opzet weer helemaal geen rol, maar wel de schuld en is een taakstraf weer de aangewezen weg.
Het strafbare feit an sich is ook helemaal geen dominante leidraad. Een verstokte en verslaafde dief die voor de tiende keer de fout in gaat, kan voor de diefstal van wat boodschappen twee jaar in een instelling voor stelselmatige daders worden geplaatst. Een persoon die voor het eerst in de fout gaat met proletarisch winkelen in een supermarkt, zal doorgaans worden veroordeeld tot een boete of een lichte taakstraf.
Maatwerk
Rechtspraak is maatwerk en zaken zijn nooit gelijk. Zo kan ik mij nog herinneren dat een niet nader te noemen politicus ter rechterzijde van het spectrum na een kostbare en slepende rechtszaak wel schuldig werd bevonden aan groepsbelediging, maar door de unieke omstandigheden van het geval geen straf kreeg.
Het is buitengewoon ironisch dat Blommestijn, die het systeem kennelijk verwijt politieke keuzes te maken, zelf op een giftige wijze politiek mengt met haar kennis over het recht. Het is duidelijk dat Blommesteijn haar eigen politieke voorkeur als een dogmatische mal legt over twee incidenten die niet met elkaar te vergelijken zijn.
Diskrediet
Het zou buitengewoon naïef zijn om te denken dat Blommestijn zelf niet weet hoe het zit met het verschil tussen voorarrest en een veroordeling. We hebben het hier beslist niet over een domme tante, ze weet wat ze doet. In dit geval probeert ze doelbewust met een evident scheve vergelijking het systeem in diskrediet te brengen ten faveure van haar eigen politieke idealen.
Dat is niet dom, dat is kwaadaardig. Dat is bewust proberen het systeem op oneigenlijke gronden in diskrediet te brengen. Te ontregelen.
Natuurlijk kun je daar je schouders over ophalen. Lekker laten gaan, toch? Maar het is wel een gegeven dat we in een zwaar gepolariseerde tijd leven. De ene crisis is nog niet voorbij, of de andere dient zich alweer aan. Van coronacrisis via energiecrisis en klimaatcrisis naar een wooncrisis.
De onvrede in de samenleving broeit als een veenbrand door en daarbij kunnen we beslist geen mensen gebruiken die bij voortduring valse lucht blazen op de al gloeiend hete kooltjes van het debat.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.